Dyr
Eit betre griseliv
Ei purke med ungar i ein grisefjøs.
Foto: Lise Åserud / NTB
Dyrevelferd blei knapt nemnd i valkampen, korkje i avisannonsar eller paneldebattar. Det er synd, for grisen, det mest populære husdyret vårt, går ein ny fireårsperiode i møte utan særleg håp om eit betre liv. Sjølv om vi fekk ei eiga forskrift om hald av gris i 2003, som skulle sikre helse, trivsel og naturlege behov, viser både forsking og praksis at i røynda er det langt frå ord til handling.
Etter at dokumentarfilmen Griseindustriens hemmeligheter blei send på Brennpunkt i NRK i 2019, gjennomførte Mattilsynet ein tilsynskampanje der dei kontrollerte dyrevelferda i 582 besetningar. På mange gardar var det godt stell og ei drift som på mange måtar var betre enn minimumskrava. Men Mattilsynet fann òg skuffande mange avvik. Over helvta av gardane hadde brot på regelverket. Dei vanlegaste feila var dårleg tilsyn med sjuke dyr og for lite bruk av strø og rotemateriale, og i kvart tiande fjøs var det manglar på fire eller fleire av tilsynspunkta.
Eit fritt liv
Grisar er utforskande, intelligente og sosiale skapningar, med stor trong til aktivitet. Til det er dei utrusta med sterke føter, ein kort og kraftig nakke, eit følsamt og samstundes sterkt tryne, ein luktesans som ein sporhund og ein tanngard like allsidig som ein sveitsisk lommekniv, tenner som kan nyttast til å tyggje og ete det aller meste: røter, gras, frukt, korn og kjøt.
I det fri vil ein gris bruke 70 til 80 prosent av den vakne tida si til å utforske nærmiljøet, og mykje av den tida vil gå med til å grave i bakken for å leite etter godsaker. Sjølv om ord som «gris» og «svin» er skjellsord både på norsk og mange andre språk, er grisane mykje meir reinslege enn til dømes kyr og hestar. I naturen vil dei alltid vere nøye med å ikkje ete, sove og skite på same stad. Ei purke som skal føde, vil bruke torv og gras til å byggje eit mjukt og godt reir til seg og ungane der ho held det reint og triveleg, og ho vil forsvare avkomet sitt fryktlaust mot alle slags trugslar.
NRK-programmet frå 2019 var eit dramatisk lågpunkt, men i media kjem det diverre oppslag om dyrevelferd nesten berre når det kjem avsløringar av dyretragediar og mishandling. Og alt er ikkje like tragisk, vi har ein på mange måtar sunn og frisk gris her i landet, med få smittsame sjukdomar og svært lite bruk av antibiotika. Sidan 2020 har også alle svinebesetningar med purker, eller dei som leverer meir enn ti slaktegrisar i året, vore med i eit obligatorisk dyrevelferdsprogram med faste veterinærbesøk. Noko som utan tvil er eit godt tiltak for å spreie kunnskap og førebyggje nye dyretragediar.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
