Eg er lokka inn i mellomalderballadeverda og kjem meg knapt ut att. Eg ville skrive om «Liti Kjersti», ei av dei mest tolka og formidla visene frå mellomalderen, ei vise eg aldri blir klok på, og difor blir dregen mot. Men kva for nedskriven versjon eller «oppskrift» var det eg hadde likt så godt og kvifor?

I skattkista Våre lesegleder, redigert av Mentz Schulerud og Anne-Cath. Vestly, fann eg 31 strofer der tilhøvet mellom Kjersti og mor hennar spelar ei viktig rolle, og der elvekongen lokkar og dopar ned Kjersti så ho til slutt gløymer kor ho kjem ifrå, og kapitulerer: «I bergjet er eg fødd, i bergjet vil eg døy,/ i bergjet vil eg vera elvekongens møy.» Redaktør Schulerud skriv: «Så fint at hun da fikk vinen å smake med tre villarkonn i, og slo seg til i bergjet sammen med alle sine små glade barn.»

Bandet Gåte valde ei litt anna tolking då dei presenterte sin versjon i 2002. Her var elvekongen bytt ut med Bergjekongen, og mora var ikkje nemnd. Sjølv om eg hugsa det som at Kjersti var sterk og sjølvstendig i denne tolkinga, les eg no: «Liti Kjersti ho var seg så liti eit viv, Brunfolen løyper lett/ Ho kunne ikkje råde sitt unge liv.»

Det finst over hundre nedskrivne variantar av «Liti Kjersti», og fleire har det nok vore, slik det ofte er med munnleg overleverte viser. Den utvalde versjonen er brukt mellom anna av songaren Arve Moen Bergset i 1987, og her blir ein reint ør av alt regn og blåst. Ein kan tape seg bort av mindre. Og sjølv om Kjersti lengtar tilbake til røyndomen, er det noko forunderleg fritt og farleg fengande å vere «djupt onde’ hello»; «der leikar det».

Cathrine Strøm

Liti Kjersti

Liti Kjersti ho va seg så fagert eit viv, – Det rigner og det blæs –

ho ri nord i bergom på gangaren kvit.

Ved djupt onde’ hello,

langt nordi fjello

der leikar det.

Men som ho no kom seg åt bergo dei blå – Det rigner og det blæs

Då høyrer ho frå haugo det spelar og læt.

Ho stanar sin gangar bak bergo dei blå – Det rigner og det blæs

og Haugebonden burt te Liti Kjersti han går.

«Å høyr du Liti Kjersti det seier eg deg – Det rigner og det blæs

Vil du til haugo heim fylgje med med?»

«Nei eg kan kje til haugo heim fylgje med deg – Det rigner og det blæs

For moder sit heime og ventar på meg.»

«Tenk alli på store, tenk alli på små – Det rigner og det blæs

Alt det du ynskjer av meg sko du få.»

Liti Kjersti ho rei seg åt bergo dei blå – Det rigner og det blæs

Og Haugebonden etter på gangaren grå.

Så rei dei kring haugar tri store tri små – Det rigner og det blæs

Og heim att til moder ho alli meir kom.

Men stundom når det skymest

kring bergo dei blå – Det rigner og det blæs –

då høyrer du frå haugo det sukkar så sårt

Ved djupt onde’ hello

langt nordi fjello

der leikar det.