Eg bur i ein veletablert og gammal bydel i Oslo. Her har vi det meste av det vi treng til eit godt liv. Men vi har eit konstant problem, særleg om vinteren. Det er for få garasjar her. Å ha bilen plassert og tilgjengeleg heile året er eit svare strev for mange av oss.

Forklaringa er enkel. Bydelen er eldre enn bilen. Då bilen dukka opp, var bydelen, med sine fireetasjes hus, ferdigbygd. Ingen kunne tenkje på bilplass då denne bydelen vart bygd. Bilen fanst ikkje.

Bilen som i dag fyller gatene og vegane våre, og parkeringsplassane, er ein nykomar i historia. På Finnøy i min barndom fanst det tre personbilar: dokterbilen og dei to drosjane. For oss borna var alle personbilar drosjar. At eg ein gong skulle eige ein bil, var i ein framand tanke. Og dei fleste i min generasjon har nok sterke minne om den første bilen sin, ein skranglete bruktbil, billeg og for dyr samtidig.

Dei første som sette ein bensinmotor på eit køyretøy, og såleis skapte den første bilen, var tyskarane Carl Benz og Gottlieb Daimler, for godt 130 år sidan. Rett etterpå kom herr Dunlop med luftfylt slange til sykkelen, noko brørne Michelin nokre få år seinare overførte til bilen. Dagens bildekk er 130 år gamle. I 1893, rett før, hadde Rudolf Diesel lansert motoren sin, dieselmotoren.

Fart i sakene vart det først då Henry Ford for drygt hundre år sidan, i 1908, lanserte T-Forden sin. Ved ein effektiv og standardisert produksjonsmåte fekk han ned prisen så bilen vart tilgjengeleg for nye kundegrupper.

Og bilen spreidde seg over landa og skapte verda. Han vart symbolet for det moderne og kom til å forme byar og samfunn og skape ei mektig produksjonskjede, frå gruvene til bilverkstaden og servicestasjonen, med blømande forsikringsselskap i bakgrunnen.

Store bysamfunn vart skapte, som Los Angeles, der byen er spreidd over enorme område, og der det er uråd å greie seg utan bil. I etablerte storbyar skapte han aukande trafikkproblem.

Bilen gav ein ny fridom. Med bilen kunne ein flytte seg langt og vidt etter eigen vilje, utan å vere bunden av tidsskjema andre hadde laga.

Bilen var ein av industrisamfunnets største suksessar.

I dag sig det inn urovekkjande, for ikkje å seie dårlege, vegmeldingar for biltrafikken. Bilen har levd i eit fruktbart og intenst samliv med fossilindustrien. Det var dette samlivet som var sjølve oppfinninga. Nokon sette ein forbrenningsmotor på ei hestevogn, og bilen var der. Hestekreftene vart med, men hestane var andre.

No viser det seg at desse nye hestane ikkje var så problemfrie som det lenge såg ut til. Ved inngangen til 1900-talet vart den aukande hestemøkka diskutert som eit stigande problem for byane. Så kom bilen og løyste problemet. Hestane vart borte og tok møkka med seg.

Så viser det seg at også bilen legg avfall etter seg. Og dette problemet er også stigande. I samlivet med fossilindustrien og utsleppa er bilen blitt tildelt ei skurkerolle i klimadebatten. Det fell skuggar over industrisamfunnets store suksess og ikon.

Mot skurkar nyttar ein lovverk, politi og rettsapparat. Så også her. Bysentra skal gjerast bilfrie. Det er programmet i Oslo. Når lufta blir for ille, som i Beijing, blir biltrafikken stogga. På slike dagar får bergensarane bruke bilen annankvar dag, etter dato og bilnummer. Alle storbyar har pusteproblem på vonde dagar. Lufta er blitt farleg.

Og skurkane svarar på skurkevis. Volkswagen, ein av dei store, har fått milliardbøter for klimasvindel. Renault, ei anna kjempe, er under gransking for det same.

For dei fleste er bilen eit kjært familiemedlem, og mange vil gjerne hjelpe og løyse problema hans, som då også er våre. Det er slik familiar skal fungere.

Biodrivstoff, sa politikarane i ein sein budsjettnattetime. Problemet var løyst. Det var det ikkje. Det siste vart verre enn det første, som skrive står.

Historia er nådelaus. Hovudroller kan vise seg å vere berre gjesteroller når det kjem til stykket. Seglbåten, som ein gong fylte hava, er overlevert til sporten og nostalgien. Som hesten. Luftballongen er eit sirkusnummer, medan luftskipet er eit blad i historieboka.

Framtida for bilen er meir utrygg enn nokon gong. Det lukkelege ekteskapet med fossilindustrien har vist seg å vere livsfarleg. Å kome ut av intense og livsfarlege ekteskap har aldri vore lett.

Og livet etterpå blir aldri som i gullalderen.

Men det kan bli lettare å parkere her eg bur.

For dei som skal bu her.

Andreas Skartveit