Øystein Lønn (1936–2022)
Øystein Lønn vart 85 år gammal.
Foto: Nicolai Prebensen / NTB
MINNEORD
Forfattaren Øystein Lønn døydde 10. januar, 85 år gamal. Han representerte litterær kvalitet gjennom meir enn 50 år – frå debuten i 1966 med novellesamlinga Prosesjonen til det som skulle bli det siste verket hans, romanen Berners datter, i 2018.
I ein sjølvpresentasjon frå debutåret 1966 opplyser Lønn dette om den litterære orienteringa si på det tidspunktet: «Kafka, Camus, Joyce. Nyare tysk litteratur og den nye eksperimentelle franske roman.» Dessutan nemner han i fleire samanhengar Ernest Hemingway og Aksel Sandemose som vesentlege inspirasjonskjelder.
Midten av 1960-åra var ei tid då mange unge norske og nordiske forfattarar utfordra den psykologisk og symbolistisk orienterte modernismen. Det er ikkje vanskeleg å spora ideologiske og litterære føredøme i den fyrste delen av Lønns forfattarskap mellom dei forfattarane og i den diktinga han sjølv nemner. Både den «filosofiske» og den «praktiske» eksistensialismen – fyrst og fremst representert ved høvesvis Albert Camus og Ernest Hemingway – er sterkt til stades.
Øystein Lønn var lenge karakterisert som ein «forfattarane sin forfattar» – ei eksklusiv, men òg ekskluderande nemning. Lesarkrinsen hans vart sterkt utvida etter at dei to novellesamlingane Thranes metode (1993) og Hva skal vi gjøre i dag? (1995) vart utgjevne. Den fyrste fekk han både Kritikarprisen og Brageprisen for, og for den siste fekk han Nordisk råds litteraturpris. Thranes metode vart dessutan filmatisert av Unni Straume, med Petronella Barker og Bjørn Sundquist i dei berande rollene. Prisane førte også til at bøkene hans vart omsette til mange språk.
Eit viktig hovudmotiv i forfattarskapen er kjensla av kaos og keisemd i det moderne. «Metoden» Thrane og andre Lønn-personar nyttar for å kunne handsame det kaotiske, er å halde seg med eit knippe faste vanar og ritual. Dessutan er kjærleiken ei viktig motkraft andsynes det tilsynelatande meiningstomme. Meir enn orda er det blikket som er berar av kommunikasjonen i Lønns tekstar – så vel blikket mellom fiksjonspersonane som forfattarblikket.
Lønn var ein utprega visuell diktar. Elles har musikk – særleg jazz – ein sentral funksjon i mange av tekstane hans. I novella «Thranes metode» vert dialogen akkompagnert av lydspora frå jazzbassisten Charles Mingus – og i Sofia-trilogien (2001–2010), eit anna hovudverk i forfattarskapen, er ein av dei sentrale personane jazzmusikar. Lønns måte å fortelje på liknar på jazzens veksling mellom kontroll og improvisasjon.
I tillegg til at Øystein Lønn var ein forfattar eg sette høgt, var han òg ein god ven. Han er alt djupt sakna.
Oddbjørn Johannessen
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
MINNEORD
Forfattaren Øystein Lønn døydde 10. januar, 85 år gamal. Han representerte litterær kvalitet gjennom meir enn 50 år – frå debuten i 1966 med novellesamlinga Prosesjonen til det som skulle bli det siste verket hans, romanen Berners datter, i 2018.
I ein sjølvpresentasjon frå debutåret 1966 opplyser Lønn dette om den litterære orienteringa si på det tidspunktet: «Kafka, Camus, Joyce. Nyare tysk litteratur og den nye eksperimentelle franske roman.» Dessutan nemner han i fleire samanhengar Ernest Hemingway og Aksel Sandemose som vesentlege inspirasjonskjelder.
Midten av 1960-åra var ei tid då mange unge norske og nordiske forfattarar utfordra den psykologisk og symbolistisk orienterte modernismen. Det er ikkje vanskeleg å spora ideologiske og litterære føredøme i den fyrste delen av Lønns forfattarskap mellom dei forfattarane og i den diktinga han sjølv nemner. Både den «filosofiske» og den «praktiske» eksistensialismen – fyrst og fremst representert ved høvesvis Albert Camus og Ernest Hemingway – er sterkt til stades.
Øystein Lønn var lenge karakterisert som ein «forfattarane sin forfattar» – ei eksklusiv, men òg ekskluderande nemning. Lesarkrinsen hans vart sterkt utvida etter at dei to novellesamlingane Thranes metode (1993) og Hva skal vi gjøre i dag? (1995) vart utgjevne. Den fyrste fekk han både Kritikarprisen og Brageprisen for, og for den siste fekk han Nordisk råds litteraturpris. Thranes metode vart dessutan filmatisert av Unni Straume, med Petronella Barker og Bjørn Sundquist i dei berande rollene. Prisane førte også til at bøkene hans vart omsette til mange språk.
Eit viktig hovudmotiv i forfattarskapen er kjensla av kaos og keisemd i det moderne. «Metoden» Thrane og andre Lønn-personar nyttar for å kunne handsame det kaotiske, er å halde seg med eit knippe faste vanar og ritual. Dessutan er kjærleiken ei viktig motkraft andsynes det tilsynelatande meiningstomme. Meir enn orda er det blikket som er berar av kommunikasjonen i Lønns tekstar – så vel blikket mellom fiksjonspersonane som forfattarblikket.
Lønn var ein utprega visuell diktar. Elles har musikk – særleg jazz – ein sentral funksjon i mange av tekstane hans. I novella «Thranes metode» vert dialogen akkompagnert av lydspora frå jazzbassisten Charles Mingus – og i Sofia-trilogien (2001–2010), eit anna hovudverk i forfattarskapen, er ein av dei sentrale personane jazzmusikar. Lønns måte å fortelje på liknar på jazzens veksling mellom kontroll og improvisasjon.
I tillegg til at Øystein Lønn var ein forfattar eg sette høgt, var han òg ein god ven. Han er alt djupt sakna.
Oddbjørn Johannessen
Fleire artiklar
Sunniva M. Roligheten debuterte som romanforfattar i 2022. Boka som kjem ut no, har ho skrive saman med Daniel A. Wilondja.
Foto: Anna-Julia Granberg / Blunderbuss
Orda mellom oss
Sunniva M. Roligheten, Daniel A. Wilondja og Google Translate har saman skrive ein fascinerande tekstkollasj.
Teikning: May LInn Clement
«Blokk har vore nytta om stabben folk vart halshogne på.»
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.