Kvifor bryr ingen seg om Nils Collett Vogt?

Han er ein diktar som ikkje er mykje framme i dag, trass i at han vart tileigna 23 sider av A.H. Winsnes i Bull & Paasches Norges litteraturhistorie, bind 5 (1937). På universiteta våre er det ingen som syslar med han.

Dette er merkeleg. Då denne poeten stod fram i 1887, var han den første nordmannen sidan Welhaven som kom til å eigne den omfattande forfattarskapen hovudsakleg til lyrikk. Nils Collett Vogt (1864–1937) gav ut ti diktsamlingar og eit avsluttande utval, Et liv i dikt (1930) – ved sida av åtte prosa­bøker (romanar, noveller, minne) og åtte bind dramatikk.

Frå debutsamlinga tok han berre med opningsdiktet: «Var jeg blot en gran i skogen –», han vil ikkje falle til bakken som eit visse lauv. I seinare dikt viste han likevel omsorg for bjørka.

Som Oslo-poet har han skrive dikt om heimbyen, sjølv om han levde mange år i utlandet og gifta seg med ei svensk kvinne. I 1921 forfatta han Oslo-songen: «Det er vor egen by!/ Saa fast og trygt du hviler/ i dine aasers ly…»

Han voks opp i Josefines gate 12 (nær Bislett), spenningar i familien gjorde at han heldt seg unna lenge. Det er særleg i minneverda han skriv dei vaksne dikta sine. I diktet «Josefinegate» frå 1924 (her i utdrag) ser han att, forsona, sitt unge eg: «du, som jeg var!»

Jan Erik Vold

Kvalm av mig selv, de samme tankers ring,

jeg hadde streifet rundt beklemt og tom,

drev stur omkring

med veiløs hug, fordi jeg intet maal vet om.

Og saa – – Da aapnet sig min ungdoms gate –

I mangt et aar

har tanken om et gjensyn gjort mig saar.

Her gaar jeg i min barndoms stille gate

og fatter ikke, hvordan hit jeg kom.

Fra haverne en duft av blid jasmin,

fortrolig springvandsplask i juninatten

og himlen het av skyers dunkle vin.

Og uvilkaarlig tar jeg av mig hatten

for noe, som jeg trodde glemt og dødt,

men lik jasminens aande hvisker søtt,

tumgsindig søtt, om den gang sindet bøiet

sig mot et maal, som flammet dypt for øiet

og gjorde hjertet mykt og vildt og rødt,

Jeg står i drøm, Hvor tiden dog har fløiet!

[-- -- --]

Dog vit, at liv er ikke kundskap, minder,

alt det, som os til søppelhaugen binder,

men længsel, anelse og haab og drøm!

Og trænger du at folde dine hænder

en nat i bøn, da be til en, du kjender:

Dit eget væsen, inden det blev sprengt,

dit hjertes rikdom, før hver sti var stengt,

din barndoms undring og din ungdoms tro

og drømmen – drømmen over livets strider,

som dypest inde skjænker fruktbar ro

og gir hver evne kræfter til at gro

og bærer gjennem sorg og skumle tider.

Min ungdoms stjerne høi og ren og klar!

Hvor rart at gjense dig, du, som jeg var!

Nils Collett Vogt