Andreas Hompland

hompland@online.no

Valomatar skal vera til hjelp for å sjekka ut kvar ein står politisk. Byråsjefen har gjort det éin gong, og gjer det aldri meir, for dette blei resultatet: «Valgomaten klarer ikke å skille ut en soleklar vinner. Det er et tett løp, men Rødt kommer ut på topp.»

Raudt er det nest siste partiet Byråsjefen kunne tenka seg å røysta på, så han visste at svaret var feil. Derfor prøvde han ein annan valomat – med same resultat.

Som den grundige mannen han er, gjekk Byråsjefen djupare inn i materien. Sjølv om det ikkje er mangel på saker i partiprogrammet der han er usamd med Raudt, kan han slutta seg til velvillig pjatt om at me skal ha god jul og godt nyttår heile året og få «utfolde oss innenfor våre egne premisser».

Men då han studerte nærare korleis slike valomatar er konstruerte, fann han grunnen: I saker som er viktige for han, har Raudt dei klaraste standpunkta. Det gjeld nasjonalt sjølvstende, EØS-tvang, ein sterk, regulerande og kontrollerande stat, tiltru til profesjonane i offentleg sektor, eit ordna arbeidsliv, grenser for privat eigedomsrett, høgare skattar og arveavgift for dei velståande, mot marknadsliberalisme, anbod og privatisering, velferdsprofitt, fritt brukarval og andre moderne påfunn som undergrev forvaltningas autoritet og styringskraft.

Men derifrå til å røysta Raudt er utenkeleg, og Byråsjefen får det heller ikkje til å stemma at det var dette Karl Marx kalla kommunisme. Han har merka seg at denne Mimir Kristjánsson, som er forført av Rosa Luxemburg, stadig stiller det fornuftige spørsmålet om kva Einar Gerhardsen ville ha gjort, og ikkje kva Pål Steigan seier. Men så rotar han seg bort i systematisk tungetale om demokratisk revolusjon, eit klasselaust samfunn og draumen om Disney-kommunisme.

Byråsjefen vil ikkje avskaffa systemet; han vil styrka det.

Når Byråsjefen blir utfordra, må han innrømma at han er litt fordomsfull og kjenslestyrt i desse sakene. Han kan aldri tilgje marxist-leninistane at han sløste bort halvtanna semester på kranglar om Mao, Stalin og Pol Pot, blei skulda for falskt medvit og måtte forsvara seg mot å vera klassesvikar og ein reaksjonær fiende av folket.

Det sit endå hardare i at han mista kjærasten til dei. Ho var fascinert av all aktivismen og blei utsett for sosialt press av nyomvende venner og attraktive menn, så ho begynte på ein sympesirkel og drog på sommarleir der ho lærte å sykla på vatnet. Deretter blei ho kadervurdert og godtatt, sjølv om ho fekk pålegg om å kjempa
hardare mot den borgarlege sida i seg.

Ein generasjon har gått, men for Byråsjefen vil det alltid hefta noko fordektig ved gamle stalinistar, klakkørar og medløparar. Han strevar med å bevara eit stivna smil i dagleg omgang.

Nokre tok offentleg sjølvkritikk, andre vende 180 grader om, men fleire gjekk frå elden til oska i det stille. Etter ein sjølvproletarisert raptus der dei tente folket på seipanettfabrikkar, reakademiserte dei seg. Så heldt dei fram med klassereisa eller vende tilbake til det større eller mindre borgarskapet dei kom frå, før dei enda med å tena pengar som pampar, IT-konsulentar, ekspedisjonssjefar og professorar på BI. Dei er høflege, forsiktige og systemtru, men i animert tilstand kan dei tala med skjemt om sine sår og alt det vågale dei var med på i Gymnaslærer Pedersens beretning om den store politiske vekkelsen som har hjemsøkt vårt land.

BYRÅSJEFEN vil ikkje bruka fedrane sine synder mot etterkomarane, men han merkar seg at det er mange m-l-ungar mellom dei leiande kadrane i Raudt, slike som var med i beremeis og barnevogn i demonstrasjonstog til dei blei store nok til å dra på politisk sommarleir og la seg eksegera i partiets katekisme om rette tankar, ord og gjerningar.

Etter kvart er dei blitt revisjonistar og innyndande
venstre-sosialdemokratar, men dei vil ikkje driva med fadermord og avsverja heile barnelærdommen. Du skal ikkje pirka mykje i dei før du får høyra at rett nok meinte og gjorde foreldregenerasjonen i partiet mykje rart, men dei hadde tru, glød og engasjement. Og så kjem forteljinga om m-l-rørsla som drivkraft i motstanden mot krigen i Vietnam og EEC og dyrtid, at dei fann opp feminismen, homserørsla og økologien. Dei er som fråfalne pinsevennbarn som ikkje er vaksendøypte, men likevel ber med seg dei sosialiserte grunnverdiane og verdsbileta frå sekta.

Dei siste dagars raude kan gå i blådress og bu i villa, men har ein kleimete arv å stø seg på, og den vil dei ikkje øyda bort, for sumt dei att kan få. Dei har endra namn og innpakking, men meiner framleis at dei gilde fedrane bar mykje gjævt og stort fram i livet.

Landsmøtet i helga blir halde på Radisson Blu på Alna i Oslo, og ikkje som i gamle dagar, til hemmeleg tid på ein hemmeleg stad i landet. Det vert spanande å sjå kor ideologisk reine og ranke dei kjem frå avlusinga, og kor retorisk flate og nær sentrum dei legg seg for å tekkast vonbrotne sosialdemokratar som fryktar revolusjonære brøytebilar.

Om nokon skulle bli støytt av det som her er skrive om å knusa desse jævla stalinistane, seier eg meg sjølvsagt lei for det. Men det er freistande å dundra til og kødda med dei, og det er skrive med glimt i auga.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.