JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Kommentarar

Den kleimete stalinistiske arven

Raudt har landsmøte på Radisson Blu. Der skal dei avlusa seg og rydda i prinsippa.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Første nestleiar Marie Svene og partileiar Bjørnar Moxnes er klare til landsmøtet i Raudt til helga.

Første nestleiar Marie Svene og partileiar Bjørnar Moxnes er klare til landsmøtet i Raudt til helga.

Foto: Terje Pedersen / NTB scanpix

Første nestleiar Marie Svene og partileiar Bjørnar Moxnes er klare til landsmøtet i Raudt til helga.

Første nestleiar Marie Svene og partileiar Bjørnar Moxnes er klare til landsmøtet i Raudt til helga.

Foto: Terje Pedersen / NTB scanpix

5389
20190510
5389
20190510

hompland@online.no

Valomatar skal vera til hjelp for å sjekka ut kvar ein står politisk. Byråsjefen har gjort det éin gong, og gjer det aldri meir, for dette blei resultatet: «Valgomaten klarer ikke å skille ut en soleklar vinner. Det er et tett løp, men Rødt kommer ut på topp.»

Raudt er det nest siste partiet Byråsjefen kunne tenka seg å røysta på, så han visste at svaret var feil. Derfor prøvde han ein annan valomat – med same resultat.

Som den grundige mannen han er, gjekk Byråsjefen djupare inn i materien. Sjølv om det ikkje er mangel på saker i partiprogrammet der han er usamd med Raudt, kan han slutta seg til velvillig pjatt om at me skal ha god jul og godt nyttår heile året og få «utfolde oss innenfor våre egne premisser».

Men då han studerte nærare korleis slike valomatar er konstruerte, fann han grunnen: I saker som er viktige for han, har Raudt dei klaraste standpunkta. Det gjeld nasjonalt sjølvstende, EØS-tvang, ein sterk, regulerande og kontrollerande stat, tiltru til profesjonane i offentleg sektor, eit ordna arbeidsliv, grenser for privat eigedomsrett, høgare skattar og arveavgift for dei velståande, mot marknadsliberalisme, anbod og privatisering, velferdsprofitt, fritt brukarval og andre moderne påfunn som undergrev forvaltningas autoritet og styringskraft.

Men derifrå til å røysta Raudt er utenkeleg, og Byråsjefen får det heller ikkje til å stemma at det var dette Karl Marx kalla kommunisme. Han har merka seg at denne Mimir Kristjánsson, som er forført av Rosa Luxemburg, stadig stiller det fornuftige spørsmålet om kva Einar Gerhardsen ville ha gjort, og ikkje kva Pål Steigan seier. Men så rotar han seg bort i systematisk tungetale om demokratisk revolusjon, eit klasselaust samfunn og draumen om Disney-kommunisme.

Byråsjefen vil ikkje avskaffa systemet; han vil styrka det.

Når Byråsjefen blir utfordra, må han innrømma at han er litt fordomsfull og kjenslestyrt i desse sakene. Han kan aldri tilgje marxist-leninistane at han sløste bort halvtanna semester på kranglar om Mao, Stalin og Pol Pot, blei skulda for falskt medvit og måtte forsvara seg mot å vera klassesvikar og ein reaksjonær fiende av folket.

Det sit endå hardare i at han mista kjærasten til dei. Ho var fascinert av all aktivismen og blei utsett for sosialt press av nyomvende venner og attraktive menn, så ho begynte på ein sympesirkel og drog på sommarleir der ho lærte å sykla på vatnet. Deretter blei ho kadervurdert og godtatt, sjølv om ho fekk pålegg om å kjempa
hardare mot den borgarlege sida i seg.

Ein generasjon har gått, men for Byråsjefen vil det alltid hefta noko fordektig ved gamle stalinistar, klakkørar og medløparar. Han strevar med å bevara eit stivna smil i dagleg omgang.

Nokre tok offentleg sjølvkritikk, andre vende 180 grader om, men fleire gjekk frå elden til oska i det stille. Etter ein sjølvproletarisert raptus der dei tente folket på seipanettfabrikkar, reakademiserte dei seg. Så heldt dei fram med klassereisa eller vende tilbake til det større eller mindre borgarskapet dei kom frå, før dei enda med å tena pengar som pampar, IT-konsulentar, ekspedisjonssjefar og professorar på BI. Dei er høflege, forsiktige og systemtru, men i animert tilstand kan dei tala med skjemt om sine sår og alt det vågale dei var med på i Gymnaslærer Pedersens beretning om den store politiske vekkelsen som har hjemsøkt vårt land.

BYRÅSJEFEN vil ikkje bruka fedrane sine synder mot etterkomarane, men han merkar seg at det er mange m-l-ungar mellom dei leiande kadrane i Raudt, slike som var med i beremeis og barnevogn i demonstrasjonstog til dei blei store nok til å dra på politisk sommarleir og la seg eksegera i partiets katekisme om rette tankar, ord og gjerningar.

Etter kvart er dei blitt revisjonistar og innyndande
venstre-sosialdemokratar, men dei vil ikkje driva med fadermord og avsverja heile barnelærdommen. Du skal ikkje pirka mykje i dei før du får høyra at rett nok meinte og gjorde foreldregenerasjonen i partiet mykje rart, men dei hadde tru, glød og engasjement. Og så kjem forteljinga om m-l-rørsla som drivkraft i motstanden mot krigen i Vietnam og EEC og dyrtid, at dei fann opp feminismen, homserørsla og økologien. Dei er som fråfalne pinsevennbarn som ikkje er vaksendøypte, men likevel ber med seg dei sosialiserte grunnverdiane og verdsbileta frå sekta.

Dei siste dagars raude kan gå i blådress og bu i villa, men har ein kleimete arv å stø seg på, og den vil dei ikkje øyda bort, for sumt dei att kan få. Dei har endra namn og innpakking, men meiner framleis at dei gilde fedrane bar mykje gjævt og stort fram i livet.

Landsmøtet i helga blir halde på Radisson Blu på Alna i Oslo, og ikkje som i gamle dagar, til hemmeleg tid på ein hemmeleg stad i landet. Det vert spanande å sjå kor ideologisk reine og ranke dei kjem frå avlusinga, og kor retorisk flate og nær sentrum dei legg seg for å tekkast vonbrotne sosialdemokratar som fryktar revolusjonære brøytebilar.

Om nokon skulle bli støytt av det som her er skrive om å knusa desse jævla stalinistane, seier eg meg sjølvsagt lei for det. Men det er freistande å dundra til og kødda med dei, og det er skrive med glimt i auga.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

hompland@online.no

Valomatar skal vera til hjelp for å sjekka ut kvar ein står politisk. Byråsjefen har gjort det éin gong, og gjer det aldri meir, for dette blei resultatet: «Valgomaten klarer ikke å skille ut en soleklar vinner. Det er et tett løp, men Rødt kommer ut på topp.»

Raudt er det nest siste partiet Byråsjefen kunne tenka seg å røysta på, så han visste at svaret var feil. Derfor prøvde han ein annan valomat – med same resultat.

Som den grundige mannen han er, gjekk Byråsjefen djupare inn i materien. Sjølv om det ikkje er mangel på saker i partiprogrammet der han er usamd med Raudt, kan han slutta seg til velvillig pjatt om at me skal ha god jul og godt nyttår heile året og få «utfolde oss innenfor våre egne premisser».

Men då han studerte nærare korleis slike valomatar er konstruerte, fann han grunnen: I saker som er viktige for han, har Raudt dei klaraste standpunkta. Det gjeld nasjonalt sjølvstende, EØS-tvang, ein sterk, regulerande og kontrollerande stat, tiltru til profesjonane i offentleg sektor, eit ordna arbeidsliv, grenser for privat eigedomsrett, høgare skattar og arveavgift for dei velståande, mot marknadsliberalisme, anbod og privatisering, velferdsprofitt, fritt brukarval og andre moderne påfunn som undergrev forvaltningas autoritet og styringskraft.

Men derifrå til å røysta Raudt er utenkeleg, og Byråsjefen får det heller ikkje til å stemma at det var dette Karl Marx kalla kommunisme. Han har merka seg at denne Mimir Kristjánsson, som er forført av Rosa Luxemburg, stadig stiller det fornuftige spørsmålet om kva Einar Gerhardsen ville ha gjort, og ikkje kva Pål Steigan seier. Men så rotar han seg bort i systematisk tungetale om demokratisk revolusjon, eit klasselaust samfunn og draumen om Disney-kommunisme.

Byråsjefen vil ikkje avskaffa systemet; han vil styrka det.

Når Byråsjefen blir utfordra, må han innrømma at han er litt fordomsfull og kjenslestyrt i desse sakene. Han kan aldri tilgje marxist-leninistane at han sløste bort halvtanna semester på kranglar om Mao, Stalin og Pol Pot, blei skulda for falskt medvit og måtte forsvara seg mot å vera klassesvikar og ein reaksjonær fiende av folket.

Det sit endå hardare i at han mista kjærasten til dei. Ho var fascinert av all aktivismen og blei utsett for sosialt press av nyomvende venner og attraktive menn, så ho begynte på ein sympesirkel og drog på sommarleir der ho lærte å sykla på vatnet. Deretter blei ho kadervurdert og godtatt, sjølv om ho fekk pålegg om å kjempa
hardare mot den borgarlege sida i seg.

Ein generasjon har gått, men for Byråsjefen vil det alltid hefta noko fordektig ved gamle stalinistar, klakkørar og medløparar. Han strevar med å bevara eit stivna smil i dagleg omgang.

Nokre tok offentleg sjølvkritikk, andre vende 180 grader om, men fleire gjekk frå elden til oska i det stille. Etter ein sjølvproletarisert raptus der dei tente folket på seipanettfabrikkar, reakademiserte dei seg. Så heldt dei fram med klassereisa eller vende tilbake til det større eller mindre borgarskapet dei kom frå, før dei enda med å tena pengar som pampar, IT-konsulentar, ekspedisjonssjefar og professorar på BI. Dei er høflege, forsiktige og systemtru, men i animert tilstand kan dei tala med skjemt om sine sår og alt det vågale dei var med på i Gymnaslærer Pedersens beretning om den store politiske vekkelsen som har hjemsøkt vårt land.

BYRÅSJEFEN vil ikkje bruka fedrane sine synder mot etterkomarane, men han merkar seg at det er mange m-l-ungar mellom dei leiande kadrane i Raudt, slike som var med i beremeis og barnevogn i demonstrasjonstog til dei blei store nok til å dra på politisk sommarleir og la seg eksegera i partiets katekisme om rette tankar, ord og gjerningar.

Etter kvart er dei blitt revisjonistar og innyndande
venstre-sosialdemokratar, men dei vil ikkje driva med fadermord og avsverja heile barnelærdommen. Du skal ikkje pirka mykje i dei før du får høyra at rett nok meinte og gjorde foreldregenerasjonen i partiet mykje rart, men dei hadde tru, glød og engasjement. Og så kjem forteljinga om m-l-rørsla som drivkraft i motstanden mot krigen i Vietnam og EEC og dyrtid, at dei fann opp feminismen, homserørsla og økologien. Dei er som fråfalne pinsevennbarn som ikkje er vaksendøypte, men likevel ber med seg dei sosialiserte grunnverdiane og verdsbileta frå sekta.

Dei siste dagars raude kan gå i blådress og bu i villa, men har ein kleimete arv å stø seg på, og den vil dei ikkje øyda bort, for sumt dei att kan få. Dei har endra namn og innpakking, men meiner framleis at dei gilde fedrane bar mykje gjævt og stort fram i livet.

Landsmøtet i helga blir halde på Radisson Blu på Alna i Oslo, og ikkje som i gamle dagar, til hemmeleg tid på ein hemmeleg stad i landet. Det vert spanande å sjå kor ideologisk reine og ranke dei kjem frå avlusinga, og kor retorisk flate og nær sentrum dei legg seg for å tekkast vonbrotne sosialdemokratar som fryktar revolusjonære brøytebilar.

Om nokon skulle bli støytt av det som her er skrive om å knusa desse jævla stalinistane, seier eg meg sjølvsagt lei for det. Men det er freistande å dundra til og kødda med dei, og det er skrive med glimt i auga.

Andreas Hompland er
sosiolog og skribent.

Byråsjefen vil ikkje avskaffa
systemet; han vil styrka det.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas
Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Kathrine Nedrejord er forfattar, dramatikar og scenekunstnar. Ho er samisk med røter i Kjøllefjord i Finnmark, men har budd i Paris sidan 2011.

Foto: Fartein Rudjord

BokMeldingar

Eg ropar om det heile tida

Boka til Kathrine Nedrejord er både pamflett og roman.

Hilde Vesaas

Teikning: May Linn Clement

Ord om språkKunnskap
Kristin Fridtun

Oppbretta brok i bratta

«Å bretta er i grunnen ‘å gjera bratt’, og i norrønt hadde bretta just tydinga ‘reisa opp, reisa seg’.»

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Ole Paus døydde før sjølvbiografien var ferdigskriven.

Foto: Nina Djæff

BokMeldingar
Ronny Spaans

Eit sandkorn i maskineriet

Ole Paus skriv mest om slektsbakgrunn og mindre om artistkarrieren i sjølvbiografien sin, men det forklarar likevel mennesket Ole Paus.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Eit hus i Ål kommune vart teke av jordskred under ekstremvêret "Hans" i august i fjor.

Foto: Frederik Ringnes / NTB

Samfunn
Per Anders Todal

Husforsikring i hardt vêr

Kan klimaendringane føre til at også norske heimar blir umoglege å forsikre?

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes
Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Maskinist Ivar Tjøstheim med den flunkande nye bygdekinobilen og Sandvesanden på Skudenes i bakgrunnen.

Foto Brit Aksnes

Feature

Bygde-Cinema Paradiso

STRANDEBARM: Det rører meg djupt at Bygdekinoen framleis eksisterer.

Brit Aksnes

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis