I ei lang rekke med interessante spørsmål frå fiktive lesarar har me nokre gjengangarar. Kvifor så mange er opptekne av seiinga å ta ein spansk ein, veit me ikkje, men me ville vel vore nokre skarn om me nekta å svare på kva tydinga er, og kor vendinga kjem ifrå.

Å ta ein spansk ein tyder å velje ei frekk eller lettvint løysing på noko. Dei lærde strid om kvar me finn opphavet til seiinga, men av omsyn til kjenslevare lesarar vil me ikkje ta med ein teori som inneheld kjønnslege referansar. Nei, me lit meir på ei sømeleg forklaring som går ut på at når sjøfolk før i tida skulle heise eller fire segl, var det enklaste av kraftsparande lyfteapparat ei talje som vart kalla spansk. Slik oppstod seiemåten, og så vidt me veit, er ikkje uttrykket mykje brukt på den iberiske halvøya.

Når me no skal sjå på løysinga denne gongen, er me slett ikkje ferdige med det spanske. Laurits Killingbergtrø skriv: «Takk for ny bokgåte med interessante kommentarar frå dei som sender inn. Eg synest det er både artig og gjenkjenneleg å lese det Gunder Runde skriv om korleis han mødesamt nystar seg fram til svaret på gåta. Omhugsam som han er, har han teke vare på katalogane Årets bøker. Eg hugsar at dei hadde med alle bøker på norsk i vedkomande år. Men desse katalogane har eg, dummingen, kasta. Denne gongen hadde heller ikkje eg noka lykke med «Litteraturåret (det og det)» på Wikipedia; utvalet var for tynt. Men eg prøvde å finne fram likevel, for tipsa frå Medikus var sterke og klare: forfattar fødd i eit skotår, i eit år da det var nordisk vinnar av Nobelprisen, sjølv nobelprisvinnar, roman frå 1951, norsk omsetjing 1990. Altså mykje om nobelprisen, så eg tok for meg lista over nobelprisvinnarar og leitte både opp og ned og prøvde og feila. Til sist fann eg fram til éin forfattar som stetta alle krava frå Medikus. Det var Camilo José Cela, fødd i Spania 1916, det skotåret da svensken Verner von Heidenstam vann nobelprisen, medan Cela sjølv var vinnar i 1989. Han gav ut romanen La colmena i 1951, norsk omsetjing med tittelen Bikuben i 1990, omsett av Kjell Risvik. At dette var rett bok med sitat på oppgjeven side, fekk eg stadfesta på nærbiblioteket. Så da var det berre å setje seg ned og byrje å lese. Det gjekk litt smått i starten, for det var eit ganske innfløkt persongalleri i bolk I–II. Men så, på side 91, kjem den forløysande setninga: don Roque er gift med doña Visi, søstera til doña Rosa. Den siste er altså den omtalte kafévertinna. Hipp!»

Petter Kristensen skriv: «Jammen var det en rekke utfordringer i denne oppgaven! Hele romanen var en intrikat rekke av deltakere som kom og gikk, som et menasjeri som aldri ville ta en ende. Man skulle ha tunga rett i munnen for å endelig få med seg at søstera til kafévertinne doña Rosa het doña Visi. Dette får vi vite i den hysterisk morsomme boka Bikuben som ble forfattet av Camilo José Cela. Takk for å få muligheten til å lese en særegen løsningsbok!»

Desse klokingane surra ikkje på oppgåve 1549: Signar Myrvang, Eli Winjum, Skeisebibliotekaren i LASK, John Olav Johnsen, Jorunn Øxnevad Lie, Ragnhild Eggen, Vigdis Hegna Myrvang, Arne Thorvik, Ingebjøg Sogge, Ole Husby, Hallvard Kjelen, Inger Anne Hammervoll, Eli Hegna, Gunnar Bæra, Olav B. Larsen, Åke Jünge, Magnhild Reisæter, Hans M. Gautefall, Laurits Killingbergtrø, Olav Holten, Marta Kløve Juuhl, Audun Gjengedal, Per Trygve Karstensen, Folke Kjelleberg, Jan Alfred Sørensen, Bjørn Myrvang, Gunnlaug og Tor Inge på Gullhaugen, Kjell Helge Moe, Gunnar Eide, Petter Kristensen, Tone Bjørnsen, Sigrun Gjengedal Ruud, Lise Haaland, Torleik Stegane, Eirik Holten, Robert Øfsti, Nils Farstad, Fritjof Lampe, Erik Aamlid, Torbjørn Ohnstad Skaim, Gunder Runde, Brita Lundeland, Inger Margrethe Berge, Bent Arne Sæther, Ole G. Evensen og Sjur Joakim Fretheim. Bokvinnaren i dag heiter Jan Alfred Sørensen. Gratulerer!

Klok på bok 1551

Eg ligg og kjenner at ein tvil breier seg. Ei uvisse. Er eg innestengd, eller er eg ikkje? Er eg fange, eller er eg fri igjen? Til sist går eg bort og kjenner på døra. Den er open. Den er verkeleg open! Ein skuffelse sig inn over meg. Så skal eg ikkje anklagast for noe, så er det ikkje lenger noen som vil noe med meg. Men det var då også for godt til å vere sant. Så er eg igjen overlaten til meg sjølv. Eg blir melankolsk. Kjenner tomheten. Kva no?

Sitatet er frå side 31 i ein roman som kom ut i 1990. Me skal nok ein gong fram til ein forfattar som var fødd i eit år då Nobelprisen i litteratur ikkje vart delt ut. I haustregnet er tittelen på løysingsboka noko ein kan sanse. Ein stad i boka får me høyre om ein feminin figur som får haik til ein gjestgjevarheim, og før eg godkjenner svaret, vil eg vete namnet på denne personen. Send namn på ho som får gratis bilskyss, namn på forfattar og tittel på verk til klok@dagogtid.no. Svarfristen er til og med 29. oktober.

Medikus Libri