I Virginia Woolfs bok Til Fyret er det eit kapittel som heiter «Tiden går». Det kjem overraskande og ikkje på slutten av boka, men litt over midten, og dette kapittelet er om forfall og død, og det er sommarhuset til Ramsay-familien som blir røva av tida, og som litt etter litt går i oppløysing, det er også fleire av Ramsay-familien som døyr.

Eg veit heller ikkje om det er eit kapittel, eller ein av dei tre delane i boka; det er som sagt tre av dei, og den fyrste heiter «Vinduet», så kjem «Tiden går» og til slutt «Fyret». I føreordet til boka skriv Anka Ryall at Woolf ikkje ville kalla boka ein roman, men ein elegi; ein sørgjesong.

Og det er nettopp det eg tenkjer på, at tida går, og noko av det som Ryall siterer frå boka, ettersom Til fyret òg er ein kunstnarroman, og at boka er ferdig i den augneblinken ei målarinne vert ferdig med eit måleri, og Ryall siterer frå boka, og det er eit sitat eg er heilt samd i: «Slik oppsummerer malerinnen sitt eget og romanens kunstnarlege program: ‘Det hun ville (…) var å være på nivå med den dagligdagse erfaring, å føle helt enkelt at det er en stol, det er et bord, men samtidig: Det er et mirakel, det er en ekstase’.»

Alt som tærer bort og går bort; alt som tida bringar til togn; det slår meg alle dei gongane eg er på Vestre gravlund og vitjar grava til den avdøde kona mi; eg har nærast teke til å vanka på Vestre gravlund, og eg kjenner etter kor stiv i knea eg har vorte og kor tynnhåra eg er, og eg er stiv i musklane når eg reiser meg opp, etter å ha sete for lenge, eg må ha briller når eg les ei bok; alt det som tida gjer med meg, og kor rynkete hendene har vorte, og berre det å sy i ein knapp er jo nesten helt umogeleg; det er så vidt eg får tråden inn i auga på nåla, og det å halda i nåla er jo helt på trynet.

Så kjem ein heim, og i det skarpe vårljoset ser eg alt støvet på alle bøkene mine og i alle krokane, på døra, under døra, i gangen og ved trappa opp til dassen ser eg meir støv og hår som eg må ha mista, og så ser eg dei skitne vindauga, og det er nesten som eg tek til å grine; du betre, kor kjem alt støvet frå; eg ser opp i taket på arbeidsrommet, og det er sprekkar i taket, eg må snart ta til med å vaska og sparkla, pussa og måla. På mange av dei persiske teppa, som eg elskar, ser eg meir skit, og eg må henta fram den dyre støvsugaren eg kjøpte for ei stund sidan.

Eg går inn på badet, og herregud, dette blir verre og verre, så går eg ut for å henta ei vassbytte, her må det vaskast, om ikkje det rett og slett er snakk om storreingjering, eg trur det, medan eg hentar fram vassbytta og flytande grønsåpe, så tenkjer eg på ei diktbok av den romerske forfattaren Vergil, som har ei hylling til landbruket, ho heiter Georgica, og det er der han nyttar orda «Tempus Fugit»; tida går eller tida flyg.

Eg vaskar ned heile husværet, men eg gløymer vindauga, ettersom mørkret kjem, ser eg ikkje kor skitne dei er; eg gløymer vindauga, og tenkjer på Virginia Woolf og det andre kapittelet eller den andre delen som heiter «Tiden går», som òg er om krig; Ramsay-familien misser ein ung mann under fyrste verdskrig, Andrew Ramsay, og 21 år etter kjem det ein ny krig, ettersom Tyskland ikkje tolte å tapa fyrste verdskrig og Woolf orkar ikkje å leva meir og tek sitt eige liv 28. mars 1941; ho drukna seg, og det var ein stor britisk tragedie, om ikkje det var ein tragedie for heile den litterær verda?

Det er den banale og daglege verda eg elskar, og eg vankar i den daglege verda, ikkje berre på Vestre gravlund, så dagen etter er det vassbytta ein gong til; eg går til krig mot dei skitne vindauga; her må noko gjerast, og eg har så gamle vindauge at dei ikkje er så lette å venda, det er eit eller anna med det å snu dei som ikkje går no, som før, så eg må bruka langkosten, eller så må eg lena meg ut og strekkja handa så langt eg greier, og fleire gonger held eg på å missa kluten ut av handa og mange meter ned på bakken; eg bur i fjerde etasje, og eg jobbar hardt for å bli kvitt skiten.

Eg har mange vindauge, og alle er fulle av skit; eg høyrer på radioen medan eg vaskar, og det er P2 eg alltid høyrer på, og nett då var det eit litterært program om nettopp Vergil, og det store eposet hans om Aeneas og reisa hans frå det brennande Troja til han kjem til den italienske øya, og så blir han og dei andre som overlevde strabasane, dei nye romarane; Aeneas er jo sonen til Venus, og slik blir den fyrste romerske keisaren Oktavian/Augustus i slekt med Venus og Aeneas; sjølvsagt måtte romarane vera i slekt med dei som rømde frå Troja, og når romarane erobrar Hellas, er det for å få tilbakebetalt for Troja; akkurat då eg fekk vaska det siste vindauget, høyrde eg på ei opplesing, og det var ikkje Kraggeruds omsetjing av Aeneiden, for han nyttar ikkje denne heilt vakre setninga, eg huskar ikkje kven si omsetjing det var, som eg høyrde om stilla og at bylgjene var som «langsam marmor»; slå den du, tenkte eg, medan eg vaska skiten av det siste vindauget.

Den neste dagen kunne eg sjå at eg hadde gjort ein dårleg jobb, for i ljoset såg vindauga heilt forferdelege ut; ein skit i kva naboen skulle meina, det var berre heilt for jævlig, men eg gav faen og lét dei berre vera heilt fryktelege, og i ljoset gjekk eg heller ein tur på grava, for eg hadde ringt dotter mi for å høyra om eg, som ikkje har grøne hender, skulle gjerne noko på grava ettersom eg hadde tatt bilete på mobilen og sendt det til henne, for ho meinte at grava ikkje såg ut i det heile. Så eg gjekk for å sjå om eg kunne gje grava ein betre utsjånad.

Med dei ikkje heilt grøne fingrane mine kunne eg vel ta bort noko daudt lauv; altså piffa henne opp litt, hadde eg tenkt, utan at eg måtte gjera så mykje, men så gjekk eg forbi ein stad der dei sel blomar, så eg kjøpte det som er Noregs blome nummer ein (kåra av Nitimen i 1976); røsslyng; og eg kjøpte ein stor plante i eit plastbeger, og då eg kom til grava, tok eg røsslyngen ut av posen og såg meg ut ein plass der han skulle stå, men eg fekk han ikkje djupt nok ned i jorda; eg måtte grava med fingrane ettersom eg ikkje fann spaden, det synte seg at han var bak gravsteinen, eg såg ikkje etter, dermed fekk eg ikkje grave røsslyngen djupt nok ned, og tida gjekk, og neste gong eg var på grava, kunne eg sjå at han var på veg til å visna.

Eg tok eit bilete med mobilen og sende det til dotter mi, det gjer eg alltid når eg er på grava til kona mi, og det gjekk ikkje lange tida før eg fekk eit svar at eg måtte få røsslyngen djupare ned i bakken, eg svara som sant var, at eg ikkje fann spaden og at eg hadde brukt hendene, då skreiv ho at eg var ein klossmajor, og det var jo heilt rett.

Neste gong eg var på grava, hadde eg med ei potte med røsslyng; denne gongen visste eg at spaden var bak gravsteinen, men denne gongen lét eg heile blomen stå i potta, ettersom eg ikkje har grøne fingrar, studerte eg dei andre gravene på gravlunden og fann ut at mange av gravene hadde heile blomar med potte, så om eg skulle ha skrive ein lovsong om gravlundar slik Vergil skriv og hyllar det romerske landbruket, skulle eg ha skrive ein lovsong til blomepotta og kalla henne «Tempus fugit».

Ole Robert Sunde

Ole Robert Sunde er forfattar og
fast skribent i Dag og Tid.