Arthur C. Clarke var ein vitskapsmann og science fiction-forfattar som er kjend for å ha sagt at når ein teknologi vert tilstrekkeleg avansert, er det umogleg å skilje han frå magi. Sjølv dei som er ekspertar, skjønar knapt korleis det går an, og vanlege folk kan føle at det nesten er overnaturlege krefter med i spelet.

Vi kan gå bort til ei dør med eit firkanta kort i plast, halde kortet nær ein svart liten boks ved sida av døra, og så opnar døra seg. Sesam, sesam! Dei færraste kan forklare kva som skjer. Men vi er ikkje overtruiske, og vi veit at nokon har funne opp dette. Det er ikkje magi.

Vi kan identifisere oss med både nøkkelkort, bilnøklar, Autopass, betalingskort og mobiltelefonar, og nyttige handlingar skjer heilt av seg sjølv. Dette utstyret brukar radiosignal til å fortelje anna utstyr at no er du til stades. Alle desse forskjellige nøkkelkorta identifiserer oss og retten vår til å få tilgang til noko.

Mark Weiser skreiv tidleg på 90-talet at datamaskiner til slutt kjem til å forsvinne frå medvitet vårt fordi vi ikkje lenger kan skilje dei frå omgjevnadene. Det er akkurat ei slik verd nøkkelkortdingsane deltek i å skape. Både menneske og ting har nøkkelkort som opnar eller stenger dører, og som set i gang prosessar eller lèt vere fordi vi ikkje har betalt eller ikkje har rett status. Vi ser byrjinga på ein digital omgjevnad der teknologien er integrert i det meste vi gjer, og der vi ikkje treng tenkje over at vi interagerer med den heile tida.

Slike «nøkkelkort» eller identifiseringsteknologiar er òg i bruk i ei mengd andre formål enn dei reint personlege. Gjenstandar som bosspanna er mange stader merkte med såkalla RFID-brikker, og det same gjeld medisinsk utstyr på sjukehusa. Vi må òg nemne transportbransjen. Alle konteinarane på dei store skipa frå Det fjerne austen og på godstoga har RFID (radiofrekvensidentifisering) som gjer det mogleg å kjenne att kvar enkelt og styre kvar dei vert sende i omlastingshamnene.

Av og til kallar vi dette RFID, og av og til NFC (nærfeltkommunikasjon). RFID vert gjerne brukt om ein snakkar om identifiseringsteknologi, medan termen nærfeltkommunikasjon vert brukt om trådlaus kommunikasjon mellom ting som er nær kvarandre. RFID nyttar altså nærfeltkommunikasjon.

Dei enklaste RFID-korta eller -brikkene har berre ein talkode som identifiserer brikka eller kortet. Dei er i stand til å fungere som sendarar av denne informasjonen, sjølv om dei ikkje har noka straumkjelde.

RFID-lesarar sender eit svakt høgfrekvent elektromagnetisk signal for å kunne identifisere eventuelle RFID-brikker i nærleiken. Somme lesarar står alltid på, andre må aktiverast. Om ei RFID-brikke er nær lesaren, til dømes ein skannar hjå bosstømmarane, vil dette signalet vere sterkt nok til å indusere litt elektrisk straum i brikka.

Denne straumen fører til at identifikatoren vert returnert i eit radiosignal. Lesaren tar imot identifikatoren og kan vidare sette i gang det som må til av prosessar knytte til denne identifikatoren. Han kan registrere kven sitt bosspann som vart tømt, eller kvar det medisinske utstyret er lokalisert. Slike RFID-brikker kan berre sende veldig svake signal og lèt seg ikkje lese på lenger avstand enn 10–15 centimeter.

Nøkkelkorta vi brukar på hotell, fungerer på same måten, bortsett frå at dei er moglege å skrive på. Under innsjekkinga i resepsjonen vert romnummer og kva tidspunkt du har tilgang til rommet, lagde inn i kortet. Lesaren på kvart rom vil berre godta rett romnummer innanfor rette tidsintervall og opnar berre døra viss du har denne informasjonen i orden.

Når vi køyrer forbi ein Autopass-lesar, kan vi sjølvsagt ikkje vere innanfor 15 centimeter. Derfor er Autopass-brikkene utstyrte med batteri, slik at dei kan lesast på mykje større avstand. Lesarane sender ut eit signal med lågare frekvens og lengre rekkevidde. Brikkene responderer med å sende eit signal med brikkeidentifikatoren. Denne kommunikasjonen fungerer på opp til 10–15 meters avstand.

Brikkeidentifikatoren vert kopla med bilnummer og eigar i databasane til bompengeselskapet, og du får etter kvart ei samlerekning i nettbanken. Då oppdagar du kor hyppig tenåringen som nettopp har fått førarkort, faktisk kryssar bomringen med bilen din.

Batteridriven RFID vert òg brukt for konteinarar. Når mannskapa på konteinarterminalen går omkring, les dei identifikatoren til kvar konteinar på nokre meters avstand. Informasjonen kan brukast til å sørge for rett omlasting, men òg til sporing av skoa du har kjøpt på Zalando.

Bankbransjen i Noreg er gjennomdigitalisert, og dei har sjølvsagt tatt i bruk nøkkelkortteknologien. Vi kan no betale for varer med kontaktlaus «tæpping» via betalingsterminalen. Vi kan òg betale med mobiltelefonen. Dagens mobilar har innebygd maskinvare for nærfeltkommunikasjon og kan late som om dei er RFID-kort tilpassa ulike behov. Apple Pay og Google Pay har mange brukarar, og denne populære betalingsmåten er basert på at mobilen din kan fungere som eit RFID-bankkort.

Mobilen kan òg fungere som ein nøkkel til hotellrommet. Dette er no eit tilbod hos mange hotellkjeder. Vi sjekkar inn i appen deira og får tildelt eit rom. Når vi kjem til hotellet, går vi rett forbi resepsjonen og fram til døra på rommet vårt. Vi opnar appen og legg mobilen borttil dørlåsen. Appen og mobilen lèt som dei er eit nøkkelkort og sender akkurat den informasjonen som dørlåsen treng. Sesam, sesam! Vi er inne på rommet og kan tenkje på andre ting enn nøkkelteknologiar og den tilsynelatande magiske krafta deira.

Bjørnar Tessem
og Lars Nyre