Skjemmer ingen
Eg har gått frå å samla på andre sine namn til å samla på mitt eige.
maylinn@dagogtid.no
–Hei, May Linn! Hvor viktig er ytringsfrihet for deg?
Eg stokk til fyrste gong eg trykte meg inn på nrk.no og vart møtt med bilete av ein alvorleg Fredrik Solvang ved sida av eit spørsmål retta mot eit namngjeve meg. Korleis har han fått tak i meg? Er han oppteken av mi meining?
Men eg kopla det snart. Nrk.no er berre ein ny plass eg kjem til å lesa namnet mitt frametter.
Det er ikkje lenger berre for dei som kjenner meg.
I reklamane eg får på e-post, er det òg mykje May Linn.
«Psst, May Linn!» byrjar Norwegian, som om dei skal fortelja meg ein løyndom.
«May Linn, det er varmende sol sørover i Europa», held dei fram.
Arg! Dei kjenner meg for godt.
Mannen min pla vakna til fylgjande melding om sundagane, før avsendaren slutta å bruka både førenamn og versallås: «God morgon, MAY LINN. Her kjem eit utval artiklar frå siste utgåva av DAG OG TID.»
«May Linn, Lars Mytting har sendt deg en personlig hilsen», skreiv Ark bokhandel i ein e-post, og sjølv om han med rette automatisk hamna i søppelbøtta, var det ein nyfiken del av meg som ville sjekka ut denne e-posten, så eg opna han.
«Hei May Linn! Denne filmen er personlig laget til deg, trykk på play!» stod det, og eg trykte. Der sat Lars Mytting og såg inn i kameraet. «Hei, May» sa han, før eit klipp av filmen. Deretter fortalde han om heknetrilogien og den siste boka som nyss var ute. Eg kunne kjøpa alle bøkene i butikken, eller tinga dei hos Ark og få dei i den pakken som Lars Mytting sat der og pakka inn. Til slutt festa han ein adresselapp på pakken der det stod «May Clement».
Korleis har dei løyst dette? Har Lars Mytting sete i eit studio og sagt «Hei, [namn]» ein heil ettermiddag, og så klipper dei inn det namnet som er rett? Har ikkje han viktigare ting å gjera, som å hogga ved? Det høyrest ut som det motsette av å hogga ved.
«Det raraste er ikkje at seks kvinner heiter Mor, men at fire kvinner heiter Far.»
Denne filmsnutten fekk eg 18. september i fjor, og eg såg han fleire gongar. Det var noko nytt og trist over dette forsøket på å personleggjera kjøpet av ei bok.
Når seljarar og NRK bruker namnet mitt, har dei knabba noko personleg frå meg utan at eg har merka dei, og kasta det uraffinert tilbake. Eg reagerer, slik eg er lært opp til frå eg var lita. Dei lurer meg med at dei ser meg, snakkar til meg, er interesserte i meg.
For eg reknar sjølvsagt med at korkje Lars Mytting, Ark eller den moglege KI-roboten som sette dette saman, veit kven eg er. Då hadde dei nytta May Linn, og ikkje berre May. Slik skil eg enkelt klinten frå kveiten, kven som kjenner meg, og kven som berre lèt som dei kjenner meg. Når nokon ringjer frå eit ukjent nummer, og eg tek han, og dei seier «Hei! Snakkar eg med May?», så veit eg at det er nokon som vil selja meg eit nytt telefonabonnement eller ein straumavtale.
«Hei, May.» Den må du lenger inn i skråpånatta med.
Eg heiter May Linn, kalla opp etter farmora mi, Olive May. Ho var så gyllen i huda då ho var lita, difor Olive. Me var begge fødde i månaden mai. 14.113 kvinner i Noreg heiter May, Maj eller Mai.
Statistisk sentralbyrå har ei søkjeteneste som heiter «Si meg hva du heter, så skal jeg fortelle deg hvilket år du er født». Skriv eg inn Linn, seier dei at eg er fødd i 1986, noko som er heilt rett. Linn låg blant topp-ti-jentenamna nesten heile åttitalet.
Året mor mi, Liv, vart fødd, 1952, låg namnet hennar på sjette plass. Svigermor Eva, som er fødd same år, er på sjuande plass. Ganske vanlege namn i si tid, begge to.
Eg har inntrykk av at kva som helst kan bli eit namn i dag. Årstider, til dømes. Vinter, Vår og Sommer er alle registrerte førenamn, medan Haust berre er eit etternamn. Enn så lenge.
Vêrfenomen går òg fint. Åtte kvinner heiter Dis, ni heiter Yr, seks Snø, 17 Lyn og 720 heiter Sol. Fire menn heiter Vind, 1937 heiter Storm, ingen heiter Orkan, men 7273 heiter Jakob.
Rolla ein har i ein familiekonstellasjon, kan vera eit namn. Det raraste er ikkje at seks kvinner heiter Mor, men at fire kvinner heiter Far. 77 menn heiter Son, medan færre enn fire eller ingen heiter Dotter. Like få heiter Syster, men 552 heiter Bror. 21 kvinner heiter derimot Baby, og berre ikkje set dei vekk i eit hjørne.
Har du eit lukketal du vil føra vidare? Null problem. 19 kvinner heier To, 60 heiter Ni, og fem menn heiter Tolv.
Namn fengjer. Når media skriv om kva namn som er mest populære å gje borna sine nett no, klikkar me. Journalistar kontaktar namnegranskar Ivar Utne, som ser på statistikken og klarar alltid å vri nokre kloke ord ut av han, om kva vokalar og konsonantar som går att, og kva som kan vera grunnen til at nettopp Lukas og Nora er blant dei mest nytta namna i år igjen.
Vil du ha eit unikt namn, går det same rådet igjen: Sjå hundre år tilbake i tid, til oldeforeldregenerasjonen. Alt gamalt vert populært igjen, berre det vert gamalt nok. Bjørg, stakkar, ser aldri ut til å verta gamal nok.
Eg kjenner folk som har bestemt seg for namn lenge før dei vert foreldre, og folk som har venta i fleire månadar etter fødselen før dei landa på eit enkelt namn. Og så kjenner eg dei som har namnet klart, men fyrst må sjå spedbarnet før dei ser om han er ein person som har ryggrad nok til bera det mektige namnet. Jepp, eg kjenner nokre slike òg. «Er han ein Pan?» (Han var ein Pan! Ein av tolv.)
Kor lenge har menneske operert med namn? Ein lyd og nokre teikn som skal vera mine, når eg høyrer lyden eller ser teikna skal eg reagera på?
Så lenge me har skrive, og truleg endå lenger, seier forskarar. Dei lærde stidest om kor gamalt språket er. Nokre meiner 70.000 år, andre 100.000 år. Lydane har me kanskje drive med endå lenger. Sjimpansane brukar lydar på kvarandre.
Fødd i 1986, oppvaksen på nittitalet. Kva gjorde me på nittitalet? Me samla på ting. Spør kva som helst barn av nittitalet, ikkje om dei samla, men kva dei samla på.
Av dei normale samleobjekta hadde eg serviettar, viskelêr, klistremerke, glansbilete, steinar og Kinderegg-figurar. Midt på nittitalet kom det ei bølgje av frimerkesamlarar i byggjefeltet, og eg heiv meg med. La konvoluttar i bløyt slik at frimerket lausna, tok det varsamt opp med pinsett og la det til tørk. Deretter plasserte eg dei sirleg inn i ei frimerkebok, så gjekk me saman to–tre stykk på besøk til Lars, den eldste og klokaste mannen i nabolaget, som hadde samla på frimerke heile livet. Der såg me på at han såg på frimerka våre med lys og lupe før han kunne konstatera at det var ikkje store verdien her.
Eg samla òg på knappar, skjel og dødsannonsar med spesielle og lange namn. Klipte dei ut og limte dei inn i ei bok. Eg kan ikkje minnast om nokon ville vera med meg heim og sjå på dødsannonsesamlinga mi.
I dag samlar eg berre på éin ting, og det byrja eg med 7. februar 2023, då Fredrik Solvang spurde kva ytringsfridom betydde for meg. Kvar gong eg ser på skjermen og Solvang stiller meg eit spørsmål, trykkjer eg inn dei to knappane på telefonen som tek skjermbilete. Til no har det vorte 33 bilete. Den siste i samlinga er frå førre veke:
– Hei, May Linn! Hvem bør kunne kalle seg same?
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
maylinn@dagogtid.no
–Hei, May Linn! Hvor viktig er ytringsfrihet for deg?
Eg stokk til fyrste gong eg trykte meg inn på nrk.no og vart møtt med bilete av ein alvorleg Fredrik Solvang ved sida av eit spørsmål retta mot eit namngjeve meg. Korleis har han fått tak i meg? Er han oppteken av mi meining?
Men eg kopla det snart. Nrk.no er berre ein ny plass eg kjem til å lesa namnet mitt frametter.
Det er ikkje lenger berre for dei som kjenner meg.
I reklamane eg får på e-post, er det òg mykje May Linn.
«Psst, May Linn!» byrjar Norwegian, som om dei skal fortelja meg ein løyndom.
«May Linn, det er varmende sol sørover i Europa», held dei fram.
Arg! Dei kjenner meg for godt.
Mannen min pla vakna til fylgjande melding om sundagane, før avsendaren slutta å bruka både førenamn og versallås: «God morgon, MAY LINN. Her kjem eit utval artiklar frå siste utgåva av DAG OG TID.»
«May Linn, Lars Mytting har sendt deg en personlig hilsen», skreiv Ark bokhandel i ein e-post, og sjølv om han med rette automatisk hamna i søppelbøtta, var det ein nyfiken del av meg som ville sjekka ut denne e-posten, så eg opna han.
«Hei May Linn! Denne filmen er personlig laget til deg, trykk på play!» stod det, og eg trykte. Der sat Lars Mytting og såg inn i kameraet. «Hei, May» sa han, før eit klipp av filmen. Deretter fortalde han om heknetrilogien og den siste boka som nyss var ute. Eg kunne kjøpa alle bøkene i butikken, eller tinga dei hos Ark og få dei i den pakken som Lars Mytting sat der og pakka inn. Til slutt festa han ein adresselapp på pakken der det stod «May Clement».
Korleis har dei løyst dette? Har Lars Mytting sete i eit studio og sagt «Hei, [namn]» ein heil ettermiddag, og så klipper dei inn det namnet som er rett? Har ikkje han viktigare ting å gjera, som å hogga ved? Det høyrest ut som det motsette av å hogga ved.
«Det raraste er ikkje at seks kvinner heiter Mor, men at fire kvinner heiter Far.»
Denne filmsnutten fekk eg 18. september i fjor, og eg såg han fleire gongar. Det var noko nytt og trist over dette forsøket på å personleggjera kjøpet av ei bok.
Når seljarar og NRK bruker namnet mitt, har dei knabba noko personleg frå meg utan at eg har merka dei, og kasta det uraffinert tilbake. Eg reagerer, slik eg er lært opp til frå eg var lita. Dei lurer meg med at dei ser meg, snakkar til meg, er interesserte i meg.
For eg reknar sjølvsagt med at korkje Lars Mytting, Ark eller den moglege KI-roboten som sette dette saman, veit kven eg er. Då hadde dei nytta May Linn, og ikkje berre May. Slik skil eg enkelt klinten frå kveiten, kven som kjenner meg, og kven som berre lèt som dei kjenner meg. Når nokon ringjer frå eit ukjent nummer, og eg tek han, og dei seier «Hei! Snakkar eg med May?», så veit eg at det er nokon som vil selja meg eit nytt telefonabonnement eller ein straumavtale.
«Hei, May.» Den må du lenger inn i skråpånatta med.
Eg heiter May Linn, kalla opp etter farmora mi, Olive May. Ho var så gyllen i huda då ho var lita, difor Olive. Me var begge fødde i månaden mai. 14.113 kvinner i Noreg heiter May, Maj eller Mai.
Statistisk sentralbyrå har ei søkjeteneste som heiter «Si meg hva du heter, så skal jeg fortelle deg hvilket år du er født». Skriv eg inn Linn, seier dei at eg er fødd i 1986, noko som er heilt rett. Linn låg blant topp-ti-jentenamna nesten heile åttitalet.
Året mor mi, Liv, vart fødd, 1952, låg namnet hennar på sjette plass. Svigermor Eva, som er fødd same år, er på sjuande plass. Ganske vanlege namn i si tid, begge to.
Eg har inntrykk av at kva som helst kan bli eit namn i dag. Årstider, til dømes. Vinter, Vår og Sommer er alle registrerte førenamn, medan Haust berre er eit etternamn. Enn så lenge.
Vêrfenomen går òg fint. Åtte kvinner heiter Dis, ni heiter Yr, seks Snø, 17 Lyn og 720 heiter Sol. Fire menn heiter Vind, 1937 heiter Storm, ingen heiter Orkan, men 7273 heiter Jakob.
Rolla ein har i ein familiekonstellasjon, kan vera eit namn. Det raraste er ikkje at seks kvinner heiter Mor, men at fire kvinner heiter Far. 77 menn heiter Son, medan færre enn fire eller ingen heiter Dotter. Like få heiter Syster, men 552 heiter Bror. 21 kvinner heiter derimot Baby, og berre ikkje set dei vekk i eit hjørne.
Har du eit lukketal du vil føra vidare? Null problem. 19 kvinner heier To, 60 heiter Ni, og fem menn heiter Tolv.
Namn fengjer. Når media skriv om kva namn som er mest populære å gje borna sine nett no, klikkar me. Journalistar kontaktar namnegranskar Ivar Utne, som ser på statistikken og klarar alltid å vri nokre kloke ord ut av han, om kva vokalar og konsonantar som går att, og kva som kan vera grunnen til at nettopp Lukas og Nora er blant dei mest nytta namna i år igjen.
Vil du ha eit unikt namn, går det same rådet igjen: Sjå hundre år tilbake i tid, til oldeforeldregenerasjonen. Alt gamalt vert populært igjen, berre det vert gamalt nok. Bjørg, stakkar, ser aldri ut til å verta gamal nok.
Eg kjenner folk som har bestemt seg for namn lenge før dei vert foreldre, og folk som har venta i fleire månadar etter fødselen før dei landa på eit enkelt namn. Og så kjenner eg dei som har namnet klart, men fyrst må sjå spedbarnet før dei ser om han er ein person som har ryggrad nok til bera det mektige namnet. Jepp, eg kjenner nokre slike òg. «Er han ein Pan?» (Han var ein Pan! Ein av tolv.)
Kor lenge har menneske operert med namn? Ein lyd og nokre teikn som skal vera mine, når eg høyrer lyden eller ser teikna skal eg reagera på?
Så lenge me har skrive, og truleg endå lenger, seier forskarar. Dei lærde stidest om kor gamalt språket er. Nokre meiner 70.000 år, andre 100.000 år. Lydane har me kanskje drive med endå lenger. Sjimpansane brukar lydar på kvarandre.
Fødd i 1986, oppvaksen på nittitalet. Kva gjorde me på nittitalet? Me samla på ting. Spør kva som helst barn av nittitalet, ikkje om dei samla, men kva dei samla på.
Av dei normale samleobjekta hadde eg serviettar, viskelêr, klistremerke, glansbilete, steinar og Kinderegg-figurar. Midt på nittitalet kom det ei bølgje av frimerkesamlarar i byggjefeltet, og eg heiv meg med. La konvoluttar i bløyt slik at frimerket lausna, tok det varsamt opp med pinsett og la det til tørk. Deretter plasserte eg dei sirleg inn i ei frimerkebok, så gjekk me saman to–tre stykk på besøk til Lars, den eldste og klokaste mannen i nabolaget, som hadde samla på frimerke heile livet. Der såg me på at han såg på frimerka våre med lys og lupe før han kunne konstatera at det var ikkje store verdien her.
Eg samla òg på knappar, skjel og dødsannonsar med spesielle og lange namn. Klipte dei ut og limte dei inn i ei bok. Eg kan ikkje minnast om nokon ville vera med meg heim og sjå på dødsannonsesamlinga mi.
I dag samlar eg berre på éin ting, og det byrja eg med 7. februar 2023, då Fredrik Solvang spurde kva ytringsfridom betydde for meg. Kvar gong eg ser på skjermen og Solvang stiller meg eit spørsmål, trykkjer eg inn dei to knappane på telefonen som tek skjermbilete. Til no har det vorte 33 bilete. Den siste i samlinga er frå førre veke:
– Hei, May Linn! Hvem bør kunne kalle seg same?
Fleire artiklar
Mmm, nam-nam? Tja, om scobyen ser litt rar ut, så vert den fermenterte tedrikken sett pris på av menneske verda over.
Foto via Wikimedia Commons
Fermentert te breier seg i butikkhyllene – til solide prisar.
Foto via Wikimedia Commons
«Hulda Garborg er ein av dei store, gløymde forfattarskapane i Noreg.»
Fuktmålaren syner at veggen er knuskturr. Er det truverdig?
Foto: Per Thorvaldsen
«Frykta er ein god læremeister. Eg sit no og les Byggforsk-artiklar om fukt for harde livet.»
Wako er Kjetil Mulelid, Simon Olderskog Albertsen, Bárdur Reinert Poulsen og Martin Myhre Olsen.
Foto: Eirik Havnes
Sprudlande samspel
Wako serverer ei heilakustisk jazzplate.
Sitrusmarinert kamskjel med estragon, lime og olivenolje.
Alle foto: Dagfinn Nordbø