Det var keisamt å følgja spelet til Magnus Carlsen (29) den fyrste veka på favorittplassen hans, den vesle nederlands­ke kystlandsbyen ut mot Nordsjøen, der han har vunne turneringa heile sju gonger tidlegare. Carlsen vann ikkje noko parti dei fyrste sju rundane, men det var måten han spela remis på, som uroa mest. Han hadde ikkje initiativet ein einaste gong. Idétørken var total.

I dei tre fyrste kvitpartia, til dømes mot sekundanten og venen Daniil Dubov (23) frå Russland, stod han litt dårlegare etter opninga før han berga remisen. I eit par av svartpartia var han i stor tapsfare før han der òg berga remisen.

I kulissene

Eit illustrerande døme på problema til Carlsen var oppgjeret med svart mot den unge nederlendaren Jorden van Forest (20). Duellen byrja alt i kulissene: Sekundanten til van Forest er nordmannen Johan-Sebastian Christiansen (21), klubbkamerat av Carlsen i SK Offerspill. Christiansen gav den nederlandske arbeidsgjevaren sin ein ny, spanande idé i prøyssisk kongebondeopning. Og før verdsmeisteren fekk summa seg, stod han til tap. Etter partiet kunne ein annan norsk toppspelar, Jon Ludvig Hammer, dokumentera at han hadde tipsa Christiansen om denne ideen for eit halvt år sidan i ein meldingstråd. Kor som er, Carlsen hadde ingen idé om kva han skulle gjera, men måtte nytta hovudet så godt han kunne. Det heldt med naud og neppe til remis.

Det morosame med turneringa i Nederland er alle dei unge, idérike spelarane som vert inviterte i staden for dei gamle travarane. Ein av dei skapte overskrifter den fyrste veka: Alireza Firouzja (16), den statslause iranaren som no spelar under FIDE-flagg. Ungguten har alt som skal til. Han er dynamisk og fryktlaus, som då han vann dei fire fyrste partia med kvit i Wijk aan Zee. Han fekk rett nok eit tap med svart mot Wesley So, men låg likevel i leiing etter åtte rundar, eit heilt poeng føre Carlsen.

Mozart og Hulken

Eg kan ikkje hugsa sist det har vore så mykje styr i sjakkverda som før partiet mellom Firouzja og Carlsen i runde 9, det fyrste møtet deira i klassisk sjakk. Er Firouzja ein kommande verdsmeister? Mange trur det. Han er like god som Carlsen var på same alder, eller kan henda er han litt betre. Mange trudde Firouzja med kvit kunne slå Carlsen. Det ville ha vore den femte sigeren på rad med kvit for persaren – og det fyrste tapet til Carlsen sidan 31. juli 2018. Historia deira frå VM i lynsjakk i romjula, då Firouzja tapte på tid med tre bønder over, gjorde òg sitt for å piska opp stemninga. Den rumenske sjakkguruen Olimpiu Urcan kvitra før partiet: «I hope pawns will be sacrificed, and Norwegian words will be spoken.» Referansen er til lynsjakk-VM då Carlsen etter ein bondebukk kom med ei norsk glose, som Firoujza svara på ein time seinare med ein skriftleg protest.

Det er ikkje noko vondt blod mellom dei to, men dei representerer to heilt ulike generasjonar. Slik Vishy Anand vekte vørdnad hos ungdomen då han gong på gong slo tenåringen Magnus for 12–15 år sidan, slik skjøna den vaksne Carlsen godt kva som no stod på spel. Men Carlsen var svart og måtte leggja ein strategi. Han valde ei solid spansk opning, og det store spørsmålet kom alt i trekk 4: Ville Firouzja gå for ein trygg variant med sannsynleg remis, eller ville han invitera til ein prinsipiell duell på liv og død. Carlsen var spent – og pusta letta ut då Firouzja signaliserte full kamp.

Det var det siste aktive trekket frå ungguten den dagen. Carlsen dominerte over heile brettet. Dei to svarte lauparane var majestetiske der dei frå kvar sin kant peika ned mot den kvite stillinga. Den svarte dronninga var suverent plassert midt på brettet.

Firouzja–Carlsen. Få trekk før slutt (0–1).

«Er du letta no?» spurde journalistane etterpå. «Ja, eg er så letta som ein kan bli når ein vinn mot ein 16-åring», svarte verdsmeisteren. Ein lyt ikkje gjera ungdomen viktigare enn han er.

Urcan var snøgt attende på Twitter etter partiet: «There are obvious dangers to knocking at Magnus Carlsen’s door to enquire about a throne. One of them is the risk of being invited to tangle with a highly motivated Hulk instead of being invited to a cup of tea with a gentle Mozart.» Ein må hugsa at 13 år gamle Carlsen i 2004 fekk tilnamnet sjakkens Mozart i Wijk aan Zee. Men som vi veit, kan han òg ha temperamentet til Hulken.

No var Carlsen med eitt i slag. Før 10. runde sa han noko ein aldri skal seia høgt: «Eg trur eg har gode sjansar til å vinna i dag.» Gløymt var «fokus på arbeidsoppgåvene» og frasar som «eg tek eitt trekk om gongen». Offeret var kviterussaren Vladislav Kovaljov (26). Alt i trekk 7 kom Carlsen med ein overraskande, aggressiv idé inspirert av Dubov og AlphaZero (kunstig intelligens). Kviterussaren var sjanselaus og fekk tidleg ei luftig kongestilling som ein til vanleg ser mest på lågt klubbnivå.

Carlsen–Kovaljov. Ein kan ikkje overleva med ein naken konge mot Carlsen (1–0).

Etter ein anonym start ligg Carlsen eit halvt poeng bak leiaren Fabiano Caruana før 11. runde på fredag. Alt tyder på at idétørken til Carlsen er over, og at innspurten vert spanande.

Atle Grønn