Sigri Sandberg

redaksjonen@dagogtid.no

Eg vaknar tidleg og ser ut på stjerner, ei stripe av nordlys. Etter kvart, når eg set på kaffien og kokar egg, blir det blåare, og eg skimtar fjella mot nord.

Og eg skriv denne teksten no, i byrjinga av februar, i ei hytte nokre mil utanfor Longyearbyen, Svalbard. Rifla står ved døra, og eg tenkte eg skulle fortelje deg om lyset, eigentleg berre det.

For om nokon spør meg om når dei skal reise til Svalbard, svarer eg alltid februar. Sjølv om det kan vere eit kaos då, snøføyk og mørke, finst ikkje noko som heiter dagslys enno, no i byrjinga av denne månaden.

Og det er svært avgrensa kor langt du kjem deg ut i terrenget, om det ikkje klarnar opp, då. Og det er derfor eg vel meg februar, fordi det kan klarne opp.

«Det er 15 minusgrader, og det blæs hardt frå aust, men det er blått og blåare enn blått, før det blir lysare blått, og lett lilla.»

Eg mellomlanda i Tromsø, då var eg halvveges, og fjella var rosa. Derifrå flaug eg mot ei mørk rosa stripe nordover, hadde sola i ryggen, ho vart eit soriamoriaslott, så til ei intens, brei oransje stripe før ho smalna og det mørkna. Og mørkna.

Det vart lilla, blått, eg flaug inn i ei lillablå tåke, og under meg og skyene låg havet, Bjørnøya, Sør-Spitsbergen, eg har floge her før. Så eg veit at under skyene er det kvite fjelltaggar, i tusental, som strekker seg oppover, opp av breane som framleis dekker 60 prosent av øygruppa, og så landa eg. I mørke, snøføyk.

Mannen min bur og jobbar her om vinteren, så kjærleik er mi orsaking for å fly hit. Så her sit eg og skriv, kokar kaffi og fyrer i omnen, tømmer tissebøtta, går tur – og tek vare på kjærleiken.

Vi trefte kvarandre då vi begge budde i Longyearbyen. Og då lærte eg det: at polarnatta varer i åtte veker på denne breiddegraden, då er sola meir enn seks grader under horisonten heile døgeret, og det er ikkje skilnad på natt og dag. Det er like mørkt midt på natta som midt på dagen, og på grunn av mørke og lysforureining er det vanskeleg å skimte landskapet rundt byen, sjølv i klarvêr.

No i februar er det framleis mørketid, men termane er annleis: Denne morgonen i byrjinga av månaden er det astronomisk tussmørke nokre timar, før det blir nautisk tussmørke, så blir det alminneleg tussmørke ei kort tid, før det blir dei ulike stadia av tussmørke baklengs. Og så natt att.

Så etter egg og kaffi og pådraging av dobbel stillongs tassar vi ut i desse tussmørketimane. Det er 15 minusgrader, og det blæs hardt frå aust, men det er blått og blåare enn blått, før det blir lysare blått, og lett lilla.

Landskapet kjem til syne, og vi ser reinsdyr som ligg og kviler i vinden, men vi ser ikkje isbjørn, heldigvis, verken spor eller dyr. Og sørover bak hytta, i skaret mellom fjella, der lysnar det med heilt andre fargar, det lysnar med kvitt og rosa, gult, og vi går mot dette lyset med rifla på ryggen, rett sør, med sidevind.

Inni hetta tenker eg på alt som er komplisert i denne verda, at det er for mykje, tenker at det som flokar seg i verda, ofte flokar seg i meg òg. Kor mykje elende kan ein ta inn utan sjølv å gå til grunne?

Gi meg heller nokre fjell, tenker eg, gjerne kvite, lysande, som desse vi ser mot nord, kvite, skarpe kontrastar mot den blå himmelen. Og ei bu utan straum og vatn, men med fyr i omnen, der røyken no stig frå pipa.

Og over dette: ein himmelkvelving. Ein slik ukomplisert stor, blå himmelkvelving, Gi meg det, og denne tida, der dagen er ein eviglang soloppgang som går over i solnedgang, utan at sola står opp. Gi meg éin slik dag, som ikkje er dag, tenker eg. Så skal eg gøyme han i hjartet og klare meir av absolutt alt og vere supersnill resten av månaden, minst.

Og no går eg her, med alt dette i fleisen. Pustar inn lyset. Og dette lyset, og landskapet, det er visuelt, men også noko som breier seg som noko fysisk i kroppen, heilt fysisk.

Byen har endra seg mykje sidan eg budde her, eg endrar meg òg, vinden er også uføreseieleg, skyer og nedbør og temperaturar likeså.

Men lyset, det kan ein stole på, det kjem alltid tilbake, med nøyaktig same fart. I midten av februar kryp sola så vidt over horisonten, 8. mars treffer ho den gamle sjukehustrappa i Longyearbyen. Ho blir verande ein halvtime lenger kvar dag, eller noko slikt, det tek iallfall berre rundt fem veker til midnattssola er eit faktum den 19. april. Og frå den dagen held den lysande kula seg over horisonten heilt til 23. august.

Nokon meiner naturen ikkje kan trøyste lenger, fordi det er så mykje ned- og utbygging av natur, så mykje utrydding og rasering sidan vi sjølv tassa rundt i barndomen. At naturen som tidlegare gav trøyst, no er den som forårsakar sorga.

Eg har det ikkje sånn, ikkje her. Eg blir trøysta av stor himmelkvelving, av fjell, eg får ro av å vere i rørsle i dette. Så ja, det var vel eigentleg berre det eg ville fortelje: at både lukke og trøyst kan renne gjennom kroppen i slikt lys, i slike blålilla timar, i februar.