Lytt til artikkelen:

– Har nokon fått med seg kveldens nyhende?

Den spinkle stemma til dama med briller og småkrølla hår skjer gjennom surl og popmusikk på puben The George, og spørsmålet råkar øyra til den rakrygga, elegante og smått aristokratiske Honor Juniper.

– Nei, i desse dagar prøver eg å unngå alt av nyhende. What dreadful news are you referring to?

– Valresultatet…

– NEI, seier Honor.

Det er måndag kveld, det har vore EU-val i Storbritannia, og Labour fekk 14 prosent av stemmene, dei konservative berre åtte, det er politisk samanbrot, og spekulasjonane går høgt om kven som skal ta over etter stakkars Theresa May, men Honor vil ikkje snakke om dette.

– Ikkje politikk! Eg vil ikkje snakke om korkje politikk eller brexit, eg er så lei. BUT…

Teltet stod oppslått nede ved slusa, og mens ei skarp kveldssol strima eit guddommeleg lys gjennom den mørknande himmelkvelven, sikta Dale og eg oss inn mot katedralen i landsbyen Dorchester-on-Thames. Vi trakka dei smale, grusete gangstiane mellom slåttemark og beitemark. Bak gjerda låg drøvtyggande oksar store som tre–fire rundballar og følgde oss med døsige auge. Ein glente segla i vindkasta. På eit nedbeita jorde var det kråketing. Fleire hundre kornkråker spankulerte rundt i graset og rrr-a håst på kråkevis. Dei venta vel på regnet.

Dorchester blei grunnlagd av romarane, det veit eg fordi alle byar som endar på chester, opphavleg er romerske. Winchester, til dømes, Colchester, Manchester, men òg Leicester, Gloucester, Doncaster og Lancaster. Endingane er ei omskriving av det latinske castrum, som betyr fort. Og her på dei flate markene mellom to elvar i Oxfordshire fann romarane det tenleg å legga eit fort for å forsvare seg mot keltarane. Rundt fortet voks Dorchester fram, og i 400 år var byen eit militærstrategisk knutepunkt.

I meir moderne tid blei Dorchester ein skysstasjon på hovudvegen mellom London og Oxford, og ein gong var her ti inns. No ligg Dorchester utanfor allfarveg, og det er berre to hotell att, The George frå 1495 og det nye The White Hart frå 1648. Vi var innom begge i von om å få noko å ete, eg hadde sjølv sett fram til fish & chips, men det var Bank Holiday, og kjøkena var stengde. Desse fridagane kjem når ein minst treng det. Dale var synleg vonbroten.

Løysinga blei å kjøpe nokre majonesblaute smørbrød i hardplast frå storkiosken til ein blid indar, og dei fekk vi ete i puben mot at vi kjøpte drikke, og det gjorde vi, mange gonger.

Den fyrste timen var vi så å seie åleine, med unntak av eit umake par som fjanta framføre gasspeisen. Ho var ung, han var gamal, ho var velskapt, han var ikkje det, men så forsvann dei, og det var berre oss og den evinnelege popmusikken. Men så, like etter halv elleve, strøymde det på med folk. Det var mest eldre, og dei blei etter kvart så mange at Dale og eg rydda plass rundt bordet vårt. Fyrst sessa ein tweedkledd mann med høyreapparat seg, deretter ho med småkrølla hår og så ein ung israelsk-kanadisk komponist med hestehale. Dei fortalde at dei hadde vore på konsert i Dorchester Abbey, rett over gata. Kvart år er landsbyen vertskap for The English Music Festival, og kveldens konsert, som blei direktesend på BBC Radio, avslutta festivalen i år.

– No kjem Honor, kviskrar dama med krøllete hår, og alle ved bordet snur seg mot døra. Inn skrir ei rank dame, ho stansar midt på golvet, blikket sveipar over lokalet. Ho har ein slik naturleg autoritet, og om det er ei rangordning blant desse konsertgjengarane, tronar nok ho på toppen. Det er ei tydeleg forventning om kva bord Honor vil velje, og ho vel vårt, kjem over golvet, seier at her sit to gentlemen som ho enno ikkje har hatt gleda av å helse på, strekker handa fram, seier pleased to meet you, I am Honor.

Eit glas med sider blir sett framføre henne, men Honor skal ikkje vere lenge, seier ho, berre ein liten nightcap før ho må heim til sin dear husband, som dessverre var forhindra frå å vere til stades i år, due to an unfortunate heart condition. Dei er gode å prate med, desse englendarane, nysgjerrige, sosiale, opne, og no snakkar dei ivrige om festivalen, sjølv om kveldens konsert var altfor lang, way to long, seier Honor, men elles har programmet vore splendid med det beste av britisk klassisk musikk, Vaughn Williams (våån villiems), John Tavener, Benjamin Britten, men også uroppføringar av komponistar you’ve probably never heard of. Å, engelsk kan vere slikt eit vakkert språk, og spesielt Honor fører eit språk så presist, så artikulert, så velklingande, med tempovariasjonar og kunstpausar, og ho brukar lange, intrikate ord eg aldri før har høyrt, men som eg likevel skjønar ut ifrå dei store linene. Praten flyt over i kven som er Storbritannias største komponist gjennom tidene, og Honor meiner Benjamin Britten, mens den krøllhåra dama held på Edward Elgar.

– Tenk på cellokonserten, Honor, seier ho, og Honor tenkjer på den, jo, han er storarta, ho har sjølv innspelinga med Jacqueline du Pré og London Symphony Orchestra, men ho held like fullt på Britten.

Når det høver slik, spør eg om Dorchester, og dei fortel om den italienske munken Birinus som kom til England i år 634, utsend av pave Honorius for å omvende desse heidenske anglosaksarane. Kong Cynegils av Wessex, det største kongedømet, var skeptisk, men gav seg til slutt over til den nye trua, ikkje av overtyding, men av maktpolitiske årsaker. Kongen blei døypt i elva Thame, og i takksemd for frelsa og eit evig liv gav han Dorchester i gåve til den katolske kyrkja. Femti år etter sette dei i gang med å bygge katedral, og Dorchester blei bispesete for Wessex og Mercia.

– Dorchester var den første byen i England som blei kristna, seier ho med krøllete hår.

– I det minste ein av dei første, presiserer Honor.

Stemninga fell noko når samtalen kjem inn på valresultatet og politikk, men det gir òg energi og fart, og Honor seier:

– Eg er så fed up, vi er alle fed up. Og eg veit ikkje kor informerte de er om britiske politikk, men det har vore ein dreadful vinter. Desse politikarane våre… Dei er ei skam, det er flautt, vi gjer oss til latter for heile verda. Og no segler Boris Johnson opp og kan bli ny leiar for dei konservative. Boris Johnsen kan bli our prime minister.

Ho legg tyngda på prime.

– Han verkar då som ein intelligent mann…

– Han er ikkje spesielt intelligent, men han er clever.

Sjølv har Honor ein annan favoritt, eit flogvit som studerte saman med son hennar i Oxford. Rory Stewart, heiter han, fødd i Hongkong med ein far som var høgt oppe i MI6, den britiske utanriksetterretninga, og det ryktest at Rory sjølv blei verva som spion, noko han nektar for, samtidig som han vedgår at i så fall kunne han ikkje ha sannkjent det. Han sit i parlamentet, og han har ambisjonar.

– Rory Stewart. Merk dykk namnet. Og hugs kor de høyrde det fyrst, i Dorchester. Rory er ein leiar for framtida, seier Honor, tømmer glaset og seier ho må heim til ektemannen.

Ho tek høglydt farvel med alle før ho skrir ut. Ho med krøllete hår prikkar meg i armen.

– Om du ikkje hugsar namnet hans, tenk på Rod Stewart.

Dagen etter vaknar eg i lett bakrus, og det fyrste eg tenker på, er Rod Stewart. Klokka er 07.02 GMT, og Dale søv, verkar det som. Eg kryp ut av soveposen, ut av teltet, det er vått i graset. Alt er vått. Mens vi skåla på puben i Dorchester, høyrde vi regnskuren tromme på vindauga.

Eg ruslar opp til slusa. Elva speglar den perlemorfarga himmelen. Så stille det er. Berre fuglekvitter og landleg sus. På puben nemnde dei at det skal vere mykje isfugl her nede, men elvebreidda er jungeltett, eg ser ingen. Ein glente ståkar i stilla, den store åtselfugen baksar i lufta, jaga av ei hissig kråke.

Då eg kjem tilbake, har Dale vakna. Vi bryr oss ikkje med å lage til frukost, men deler to halvskorne skiver med majones, vasne salatblad og bacon frå indaren i Dorchester-on-Thames. Det går raskare å pakke i kajakkane no. Vi veit kor tinga skal ligge.

Då vi ber ned til elva, spør eg Dale om han gruer seg for å gå om bord. Det var det han sa då vi gjekk i land i går ettermiddag. Kaien er over meteren høg. Han har ikkje tenkt på det, seier han.

– Ikkje før du sa det no.

Det viser seg å ikkje vere noko å tenke på. Han kjem seg lett om bord, sjølv slit eg, men så ser eg ein metallstige inne i kaia, får høgre fot i båten, så venstre og slepp meg ned. Eg strekker meg etter åra som ligg igjen på kaien, men rekk ikkje opp. Dale ser problemet, padlar tilbake, strekker seg så lang han er. Han er bra lang, Dale, men ikkje lang nok, likevel får han drege åra mot kanten med si eiga åre og fingrar ho mot kanten, han har ho, gir ho til meg. Vi kan padle vidare.

Eg blir sitjande og plundre med appen som eg lasta ned i går. River Thames Lite er jo heilt genial. Eg tastar inn slusa vi no er ved, Day’s Lock, og sjekkar avstanden til neste. Det er Benson, ser eg, 3,22 kilometer. Eg opnar guideboka på rett side, eg er klar.

Dale har fått fart på seg, eg kan sjå han langt der framme. Det vil seie, eg skimtar berre rørsla til dei kvite åreblada. Ein langbåt kjem imot, eg stansar for å ta bilete, sjølv om eg alt har mange bilete av langbåtar. Bak båten ser eg ei bru. Er det ei lita elv her? Kan det vere…? Eg tek fram telefonen, sjekkar. Yes, her renn Thame inn, elva der kong Cynegils blei dukka. Det er jo dei som meiner at elva vi så langt har padla, heiter Isis. Det er fyrst her, når Thame renn inn i Isis, at elva får namnet Thameisis – eller – Thames.

Det er tett og brattlendt skog på høgre side, åkerland på venstre. Dale gjekk hardt ut, men snart tek eg han igjen.

– Det gjekk så fint på slutten i går, og eg håpte det skulle halde fram, seier han.

Det gjer det ikkje, no berre duppar han årene i elva. Dale får padle sitt løp, eg får padle mitt. Vi starta tidlegare i dag, kvart på ti, vi har god tid.

I guideboka les eg at vi snart kjem til a ostentatious mansion (ås-ten-tei-skjes mææn-sjen). Engelsk er eit rikt språk, og Oxford English Dictionary i 20 band har 600.000 oppslagsord. Norsk Ordbok har 300.000 oppslagsord, men då reknar ein med samansette ord. La oss ta eit ord som kajakk. Av det ordet kan vi lage kajakkåre, kajakkpadlar, kajakkstativ, kajakkangst, og berre der har vi fire ord, og slik kan ein halde fram i det uendelege. Men på engelsk blir eit ord som kajakkangst til cayak anxiety. Engelsk er eit rikt språk.

Ostentatious betyr noko slikt som å vise for tydeleg fram pengar, eigedelar eller makt for å få merksemd og beundring. På norsk har vi ord som prangande og pralande, men dei er ikkje heilt dekkande. Eg kjem til huset, det er absolutt ostentativt, men eg har sett mykje meir ostentative hus i England.

I slusa ved Shillingford treffer vi igjen kanoparet. Dei skal ha ein lang etappe i dag, fortel dei. Skal rekke Teddington innan fredag og må ha lengre etappar. I dag skal dei padle ned til Shiplake, nær 40 kilometer. Dale og eg vekslar blikk, det er usannsynleg at vi kan klare fire mil. Dei legg i veg, og eg legg meg i kjølvatnet tjue meter bak. Dei har god framdrift sjølv om frekvensen er låg. Det verkar heller ikkje som dei bruker kraft. Frekvensen min er nær dobbelt så høg, men dei glir langsamt ifrå. Etter tjue minuttar skjønar eg kvifor. Dei padlar utan pausar. Årene går kontinuerleg. Snart mistar eg dei av syne, og eg fell inn i mitt eige tempo.

Det begynner å regne.

Eg har regnjakka på, trekker opp hetta og tek av solbrillene. Etter tjue minuttar bryt sola gjennom, og eg dreg av regnhetta. Eg høyrer eit plopp og skjøner med ein gong kva det er. Solbrillene. Dei var festa oppe på hetta. Eg snur kajakken, padlar tilbake, men det er til fånyttes, elva er djup, dei er tapte. Eg lurer på om eg skal fortelje det til Dale. Han ligg langt bak meg no.

Eg kjem under ei imponerande jernbanebru i teglstein og les i guideboka at ho er konstruert av ingeniøren Isambard Kingdom Brunel, kåra til den nest viktigaste briten i historia etter Winston Churchill. Eg må lese meg opp på han. Når eg kjem ned til Cleeve sluse, ligg alt fleire båtar klare til å bli slusa ned. Slusevaktaren spør om eg skal vere med? Eg må vente på kameraten min, seier eg. Ti minuttar seinare er Dale der. Eg fortel at eg har mista solbrillene.

– Themsen gir og Themsen tek, seier Dale.

Han må ha ein pause, armen er blitt verre.

– Men her er det ingenting, seier eg. Det er berre ein kilometer ned til neste sluse, og der ligg Goring.

– OK, seier Dale.

Vi ventar på slusevaktaren. Eg ropar, plystrar, ingen kjem. Eg ser på klokka. Det er lunsjtid! Skal eg prøve å sluse sjølv? Kvifor ikkje? Eg klyv ut av kajakken, kastar ein taum til Dale, som padlar inn i kammeret med begge båtane. Det står eit skilt med instruksjonar på instrumentpanelet. Eg les: Steng slusene på oppsida. Dei har eg alt stengt. Opne slusene på nedsida. Eg trykker på knappen som skal opne slusa. Ingenting skjer. Eg les ein gong til, trykker, hardt. Ein båtførar som skal oppstraums, kjem til.

– Du må stenge slusene på oppsida, seier han.

– Dei har eg stengt, seier eg.

­– Nei, du har stengt portane, slusene er framleis opne.

– Å?

– Eg kan stenge dei, seier han og går på oppsida. Han er snart tilbake.

– No kan du opne slusene. Trykk der, seier han og peiker på knappen.

Eg trykker, slusene opnar seg, eg høyrer det bruse, vatnet kvervlar ut på nedsida. Dale forsvinn ned i kammeret. Vatnet jamnar seg ut, båtføraren peiker på ein ny knapp.

– Trykk på den og hald.

Eg trykker, held, og portane opnar seg.

– Det var godt du kom, seier eg.

– Eg kunne tømt heile Themsen.

– Det hadde du ikkje klart, seier han.

– Dette er eit idiotsikkert system.

Dale gratulerer.

– No kan du sluse, Gary!

Vi padlar til Goring, der vi dreg kajakkane på land. Ein mann i slutten av 20-åra med ring i øyret kjem bort til meg, spør om eg har lagt merke til ein gjeng kajakkpadlarar på veg ned elva. Nei, kven skulle det vere? Han forklarer at han arbeider som friviljug i ein ungdomsorganisasjon. Dei har med seg 22 ungdommar frå Putney i London, troubled youths, og dei skal padle Themsen til endes. Sjølv er han med i støtteapparatet, dei køyrer i førevegen, lager lunsj, køyrer vidare, set opp telt, lagar middag, frukost, tek ned telt. Dei skal bruke ti dagar på heile turen, og no er det lunsj her i Goring. Han peiker mot ein minibuss og eit partytelt.

– It’s for charity, seier han og fortel at undervegs samlar dei inn pengar for å finansiere turen.

Eg klappar meg på lommene og seier at eg dessverre ikkje har kontantar.

– Nei, det var ikkje derfor eg sa det, seier han og lysnar brått opp.

– Der kjem dei!

Og der kjem den fyrste av ungdommane dragande på ein kajakk. Han dreg han ned trappa, så over asfalten. Ein høgtalar er festa til dekket. Ut dunkar rhythm and poetry – betonghard rap.

– Han er ein av dei som skal padle til endes, seier den friviljuge.

– Yeah! Det kan hende vi berre held fram med å padle, seier ungdomen.

– Til Frankrike.

– Ja, vi får no sjå, seier den friviljuge.

Dale og eg låser kajakkane til eit tre, eg tek med meg alt av verdi, og så går vi opp mot sentrum av Goring.

– Når slitne, utrente narkomane ungdommar frå slummen i London klarar å padle Themsen, må vi også klare det, seier eg.

– Han sa ingenting om at dei var narkomane, seier Dale.

– Det er klart dei er narkomane. Troubled youths, sa han, og det er ei omskriving for vald og narkotika.

Dale mumlar noko om fordommar, men det gidd eg ikkje diskutere. I staden fortel eg at George Michael voks opp i Goring, i huset tvers overfor kyrkja. Dale har aldri vore nokon fan av Wham, seier han.

– Og ikkje nok med det, seier eg. – Goring er også heimbyen til Geri Halliwell, sjølvaste Ginger-Spice!

Dale ser på meg, seier ingenting. Eg merkar meg at han dreg på foten.

Vi set oss på ein kafé, bestiller burgar og ingefærøl. Mens vi ventar på maten, blar Dale i guideboka. Han foreslår at vi padlar ned til slusa i Mapledurham, der det ligg ein campingplass. Eg sjekkar appen, det er berre ti kilometer, to–tre timar med padling. Kor mykje er klokka no? Halv fire. Eg vil helst padle lenger, men seier det ikkje. Dale ser det på meg.

Maten kjem. Vi et. Dale seier at om han ikkje blir betre, vil han gi seg når vi kjem til Reading i morgon. Han vil ta ei natt der, og så ta toget inn til London. Så kan vi møtast der. Men korleis skal vi få det til utan telefon?

– Før klarte vi det, seier han.

Dale et opp og seier at han vil på apoteket for å sjå kva engelske farmasøytar kan tilby av smertestillande. Han haltar ned trappa. Eg kjenner at eg blir motlaus. At han skal gje seg alt i morgon, er ein strek i rekninga. Jo, dei to siste dagane har eg i praksis padla åleine, men berre det å vite at Dale er i same elv, på same veg, gjer meg trygg. Eg er trøytt, kjenner eg, ikkje sliten, men trøytt. Augeloka er tunge, eg har mest lyst til å legge meg.

På veg ned til elva tek eg bilete av huset overfor kyrkja. Her voks kanskje George Michael opp. Dei narkomane har alt reist. Eg ser over. Det verkar som alt er på plass.

Klokka er halv sju då vi kjem til Mapledurham. Landsbyen er kjend for ei gammal vassmølle og den ostentative herregarden Mapledurham House. Bygd under dronning Elisabet I, sjølvsagt, og ein hyppig gjest der i garden var poeten Alexander Pope, han som opna diktet sitt om Themsen med desse høvelege orda:

«Thou too, great father of the British floods!

With joyful pride survey’st our lofty woods;»

På venstre breidd av far til alle britiske elvar ser eg campingplassen. Dale meiner at campingplassen skal ligge på nedsida av slusa. Ja, då har dei vel flytta han, seier eg. Eg padlar mot breidda, klyv i land, dreg kajakken opp. Dale ventar på elva. Han vil vel ikkje gå i land meir enn naudsynt.

Eg går opp mellom campingvogner og bubilar og leiter etter resepsjonen. Eg går til endes, men finn ingenting. Eg stanser to jenter som leiger kvar sin hund, fortel at eg kom padlande ned Themsen og ser etter resepsjonen. Det er ingen resepsjon her, seier dei. Nei? Nei, dette er ingen campingplass. Nei? Nei, han ligg på nedsida av slusa. Å? Ja, dette er eit hundestemne. Ja? Ja, UK Agility har samling. Ting fell på plass. Det forklarar at det er hundar overalt, og dei to dressurbanane. Jentene meiner at eg sikkert kan telte her, men at eg må spørje i det store teltet ved kiosken. Eg går ned til elva for å rådføre meg med Dale. Han har padla over på andre sida, ser eg, det er slått opp telt der òg. Høg rapmusikk dunkar. Dale pratar med nokon. Er det dei narkomane? Jepp.

Slik eg ser det, har vi no tre dårlege alternativ. Vi kan padle ned til den eigentlege campingplassen, men då må vi gjennom slusa, og ho er stengd for kvelden. Alternativ to er å legge oss til på andre sida med 22 ungdommar på avrusing, med alt det kan føre meg seg av musikk og ubehag. Eg vel alternativ tre, går opp på plassen, finn det store teltet, ristar i duken, roper. Ingen heime. Ved kiosken Potato Crazy sit ein tett plugg av ein mann og et grilla kylling. Magen heng over joggebuksa, han er solbrend, kyllingfeittet glinsar i skjegget, han lyttar merksamt, og når eg har lagt fram ønsket, gliser han tannlaust.

– Eg kan ikkje skjøne at det skal vere noko problem, men I am not in a position to decide this, men han veit kven som er det. Han ringer Stuart, formannen i UK Agility, og han seier ja. For fem pund. Eg betaler, ja, litt kontantar har eg, og går ned att til elva. Dale kjem padlande over.

– Kva blir det til?

– Vi blir her.

– Eg har snakka med dei på andre sida, og vi kunne slå opp teltet hos dei.

– Vi blir her!

Eg finn fram teltet, det er kliss vått, og det blir ein diskusjon om kor vi skal slå det opp. Eg vil opp på flata, men Dale meiner at vi kjem til å sperre vegen. Han vil slå det opp nærare elva, og eg går med på det. Eg skal ikkje bestemme alt. Dale leitar fram stormkjøkenet, og vi et dei to siste posane med Real turmat. Eg opnar ei flaske rosévin. Musikken frå andre sida dunkar.

– Eg er glad eg ikkje bur der, seier eg.

– Eg skulle gjerne budd der. Eg har ikkje høyrt musikk sidan eg mista telefonen.

Sola går ned, ei eldre kvinne kjem forbi med to terrierar i band, ho stanser opp og seier at det ser loveley ut.

– Ja, det er loveley, seier eg.

– England er eit lovely land.

– Yes, it is. Men vi får sjå kor lenge det varer. England endrar seg. Verda endrar seg.

Ho nappar i banda, come on, darlings.

Eg sovnar straks eg legg meg. Men så vaknar eg. Teltet står i ei skråning, og Dale har sklidd ned mot meg. Eg ligg klemt inn i teltduken. Eg blir liggande vaken, og brått slår ein lammande tanke ned i meg. Heilt sidan vi starta for tre dagar sidan, har eg sagt at vi skal vere i London laurdag. Men vi har leigd kajakkane for sju dagar, og vi starta på laurdag. Eg tel på fingrane, søndag, måndag… Vi skal vere i London fredag!

Eg høyrer Dale røre seg, han må på do. Endeleg kan eg rette meg ut, eg sovnar.

Hallgeir Opedal

Framhald neste veke