Lytt til artikkelen:

Det er endå ein råsken og gråtung morgon i England. Eg rettar ryggen og ser inn over grasmarka med glitrande doggdråpar, bubilar, dressurbane, campingvogner og familietelt. Fyrst når eg dreg ut øyreproppane, høyrer eg glamet. Ein kakofoni frå eit hundretal hundar samla her for å konkurrere i løp og lydnad. På motsett side av elva ser eg telta til problemungdomen frå London. Det er stille der borte no. Dei søv vel ut rusen.

Eg ruslar mot toaletta, og langs heile vegen varslar dei tamde rovpattedyra eigarane sine at «voff, her kjem det framandfolk, voff, pass på no, voff, voff, no kjem det folk, høyr då, det kjem folk, voff», og frå dei mobile heimane i glasfiber, lettmetall og syntetiske tekstilar høyrer eg morgongretne røyster: «Shut the fuck up, Tiffy!». «Quiet, Cookie!». Eller berre: «Dog, come in here! Now!». Sjølv om mennesket har hatt hund i 40.000 år, og avla fram dei underlegaste skapningar tilpassa alt frå hjortejakt til Gucci-vesker, ja, til og med opphøgd hunden til menneskets beste ven, har vi enno ikkje klart å venje dei av med å gøy i utide. Slike urinstinkt klarar ein aldri å øksle bort.

Eg har sove dårleg. Teltet står oppslått i ei slak helling, og gjennom heile natta har tyngdekrafta trekt nokre-og-nitti kilo Dale ned mot meg. Berre når han har luska seg ut på do, tre gonger i natt, har eg kunna rette meg ut, men så var han tilbake, og snart låg eg igjen i skorfeste.

Det var då eg låg slik, at tanken om å padle resten av turen aleine begynte å tiltala meg. Ja, kan hende det vil vere ein føremon. For det fyrste får eg teltet for meg sjølv. Dale og eg har vore tett saman i over fire døgn no, og det ville ikkje vore ulageleg med litt aleinetid. Og, som tidlegare nemnt, har eg ei over snittet stor intimsfære; eg kjenner ubehag ved å ligge tett på andre. Denne mentale sperra har eg løyst ved å tylle i meg alkohol. Vin, whisky og øl har løyst opp sut og motvilje, men rusgifter har sine biverknadar, og det å vakne kvar morgon i bakrus, skulle eg gjerne vore forutan.

For det andre, eller tredje, alt ettersom, er eg uroa over den skrantande fysikken til Dale. Då vi starta, var han krafta som skulle drive meg ned Themsen, men alt fyrste dagen gjekk han rundt, og det sette ein psykisk støkk i han. Så kom denne lumske senebetennelsen i underarmen, dinest verken i kneet, og alt dette har svekt Dale. Samstundes som han er blitt vesal, er eg blitt styrkt, for slik verkar den menneskelege psyken. Vi ikler oss roller. No er ikkje eg det veikaste leddet i lenka, eg finst ikkje lenger redd for å gå om bord i kajakken, tvert om, og eg kan padle i time etter time, armane går som Spinning Jenny, det kostar meg ingenting. Mens Dale? I går kveld lånte han telefonen min for å ringe ein lege han kjenner heime i Noreg – telefonen hans ligg som kjent på botn av Themsen. Slik ho vurderte symptoma, vil ikkje betennelsen gå over med det fyrste, og iallfall ikkje om han held fram med å padle. Og vi er ikkje eingong komne halvvegs, det er nær ti mil igjen til London.

Gjennom natta kvervla tankane, og det slo meg brått at vi må vere framme fredag, ikkje laurdag, som eg heile tida har tenkt og sagt. Vi har éin dag mindre. Skal vi rekke fram i tide, må vi no ta nokre lange etappar, og eg er ikkje sikker på om Dale er kapabel til det. Han kan kollkaste heile ekspedisjonen.

Men løysinga ligg eit par kilometer ned elva. Der held kajakkselskapet til, og om Dale vil, kan han gi seg der og ta toget til London. Og for det siste: Om han gjer det, vil det synleggjere at turen er fysisk krevjande. Det gjer bragda mi større.

Vi et frukost ved det mobile gatekjøkenet Potato Crazy. Steikte Cumberland-pølser med speilegg, pakka inn i ein sprøvarm bagett. Frå plastborda har vi utsyn mot dressurbana med vipper, tunnelar og hinder, der morgontrøytte hundeeigarar no går taust rundt med høgra hand ut i tomme lufta. Dei skal vel lære seg løypa, reknar eg med.

– Eg kom på noko i natt, begynner eg.

Dale ser opp.

– Vi har heile tida sagt at vi skal vere i London laurdag.

– Ja, og det må vi rekke. Liverpool speler Champions League-finale laurdag, seier han.

– Eg veit. Men eg har rekna på det. Vi har leigd kajakkane for sju dagar, og vi starta laurdag. Det inneber at vi må levere dei tilbake alt på fredag.

Dale stappar i seg ein munnfull, turkar fingrane med ein serviett, tygg langsamt.

– Vi har nokre krevjande dagar framføre oss.

Han svelger og seier:

– Du kan jo eventuelt spørje om du kan få ein ekstra dag.

Han seier du, ikkje vi. Eg kjenner ei sitring av lette og ubehag.

Planen var å starte før ni, men klokka blir nær halv ti før vi sit i kajakkane. Vi padlar ned til slusa, men slusevaktaren er der ikkje. Har han forsove seg? Vi ventar, ingen kjem og vi ber kajakkane forbi. Det er knapt 40 meter, og så er vi på nedsida. På høgre side høyrer eg brått rap og rop, og der kjem dei, ein armada av rotlaus ungdom frå London, musikken dunkar ­­– dunk, dunk, dunk. Pokker! Det var på grunn av dei eg ville tidleg av garde. Men greitt, Themsen er for alle, og eg skal uansett ein tur oppstraums fyrst.

Eg ser Dale legge ut i stort tempo nedstraums. Er han frisk att? Eller er det fordi han har 22 narkomane ungdommar etter seg? Dei held bra fart, synest eg. No har dei lette turkajakkar, alt dei har av bagasje er mobiltelefonar og høgtalarar, mens Dale ligg djupt i vatnet med ein fullasta havkajakk. Men han held følgje.

Det er to attraksjonar i landsbyen Mapledurham (meipel-dørum): Den fyrste er den freda herregarden frå 1589, Mapledurham House, eigd av familien Eyston-Blount. Blount-greina kan spore anane sine tilbake til 800-talet og den danske prinsen Gottfried, som drog i viking til Frankrike. I år 882 blei han gift med den franske prinsessa Gisela, og saman fekk dei sonen Sigfried med tilnamnet Le Danois – dansken. Oldebarnet hans var ein av dei som følgde med over kanalen då Vilhelm Erobraren invaderte England i 1066. Robert Admiralen Le Blond hadde kommandoen over flåten, og som takk for innsatsen fekk han 13 gods i det grøderike Suffolk (søffikk). Han angliserte namnet til Blount, og i 1490 kjøpte familien Blount denne eigedomen ved Themsen, der dei sette opp eit staseleg hus i klassisk elisabetansk stil. Huset er framleis i familiens eige og er no heimen til den 84 år gamle John Joseph Eyston og kona hans, lady Anne. For å finansiere drifta leiger dei ut eigedomen til bryllaup, events og filminnspelingar, og tre ettermiddagar i veka er det private omvisingar der dei serverer te og nybakte scones med kveitemjøl frå vassmølla. Og dette er den andre attraksjonen i Mapledurham: Den siste vassmølla i Themsen, som eg vil sjå. Eg finn mølla, tek nokre bilete – vore der, gjort det – og vender baugen ned att.

Det tek ikkje lange tida før eg når Dale igjen. Igjen duppar han årene kraftlaust i elva. Det er berre ein knapp kilometer igjen til utleigeselskapet, og han ser vel ingen grunn til å presse seg. For han er turen snart over. Eg glir lett forbi og tek snart igjen ungdomane. Eg held meg 20–30 meter bak dei.

Brått sluttar dei alle å padle, og før eg får bremsa opp, er eg midt blant dei.

– Hello, Gary, korleis går det? seier ein av dei.

Eg kvekk til. Korleis veit han namnet mitt? Kan Dale ha nemnt det då han prata med dei i går?

– Good, seier eg. – Kva med deg sjølv?

– Excellent, thanks, svarar han.

Eg burde òg ha sagt thanks. Han spør kor langt vi har tenkt oss i dag. Eg anar ikkje, eg veit ikkje eingong om vi lenger er eit oss, så eg svarar det fyrste som fell meg inn:

– 20 miles.

– Wow, seier han, imponert. Vi padlar taust ved sida av kvarandre og held rytmen til musikken, dunk, dunk. Fleire av ungdommane er velbygde, ser eg. Nokre av dei har enorme armmusklar.

Vi held følgje ned til Thames Canoe Hire, der eg dreg kajakken opp på brygga, ventar på Dale. No må han bestemme seg. Han fomlar seg i land, og vi går opp til kontoret, der det sit to kvinner bak kvar sin kontorpult. Er det mor og dotter? To småhundar krafsar seg opp frå golvet, bjeffar skarpt, «voff, framandfolk, voff, voff». Kan den unge kvinna vere Gemma? Ho som eg har kommunisert med gjennom e-brev dei siste vekene, som har eit slikt eit oppmuntrande og venleg vesen, som eg føler at eg har fått ein god tone med? Eg har tenkt ein del på Gemma, og skapt meg eit bilete av henne, men biletet er feil, ser eg. Ho er større, mykje større, og når eg spør etter Phil, sjefen for selskapet, verkar ho heller ikkje spesielt venleg. Ho stirer taust inn i dataskjermen.

– Han er ikkje her, seier den eldste. – Eg er kona hans, kva gjeld det?

Eg forklarar at vi har leigd kajakkar som vi skal levere i Teddington fredag. Då, endeleg, smiler ho.

– Er det de som er frå Noreg?

– Ja, det er oss.

– Korleis går det?

– Bra. Thanks. Men no ser det ikkje heilt ut som om vi rekk fram til fredag.

– Nei?

– Så eg… Vi lurte på om det er råd å levere kajakkane laurdag i staden?

Kona til Phil ser på dottera, og Gemma trekker på skuldrene, «same for meg».

– No problem, seier kona til Phil.

– Fantastisk. Og så er det éin ting til. Han lurer på om han skal gi seg her, seier eg og nikkar mot Dale.

Dale tek seg til armen, og fortel at han verker i armen. «Inflammation», seier han. Kona til Phil ser på han, ser på Gemma, som igjen trekker på skuldrene.

– Ja, det må han vel nesten avgjere sjølv.

Gemma begynner å taste, og kona til Phil verkar heller ikkje interessert.

– Det er langt til Teddington, seier ho.

I det eg går, smiler Gemma. Ho har eit venleg smil.

Vi går ned på brygga, og eg er no mentalt førebudd på å avslutte reisa aleine. Eg må ha kokeapparatet over i min kajakk, og så er det vaieren som vi låser kajakkane fast med. Er det meir eg treng?

– Eg trur eg vil prøve litt til, seier Dale.

– Ok, seier eg, og prøver å skjule overraskinga.

– Det er eit nederlag å gi seg no.

– Jo, det er jo det…

– Og om eg merkar at det ikkje går, kan eg heller padle tilbake igjen hit, om det blir heilt håplaust.

– Ja, det er jo mogleg, seier eg.

Eg klarer ikkje skjule skuffelsen og legg til:

– Men så bra, då, Dale!

Eg høyrer sjølv at eg seier det utan entusiasme. Dale set kajakken på elva, eg snur meg vekk, og så padlar han. Eg tek meg god tid, no må eg programmere om hovudet. Når eg endeleg legg av garde, har han fått eit stort forsprang. Eg ser han langt der framme. Han er snart i Reading.

Om lag samstundes som prinsen Gottfried reiste i viking til Frankrike, kom nokre landsmenn av han roande opp Themsen. Dei hadde raida i nord og aust, og no stod Wessex for tur. I desember år 870 nådde dei Reading, der dei ville slå seg til for vinteren. På nyåret blei dei angripne av kong Æthelred av Wessex. Det blei siger til dei danske vikingane. Nokre dagar seinare møttest dei i ei ny skjoldborg, og denne gongen sigra den anglosaksiske kongen. Men sidan blei det fleire nederlag, og påska 871 døydde Æthelred. Det var då bror hans, seinare kjend som Alfred den store, lét seg krone – ein konge som den engelske historikaren Edward Augustus Freeman tusen år seinare skulle omtale som the most perfect character in history.

Om det er eit historisk sus over Reading i dag, høyrer eg det ikkje. Det er eit drønn av tungtrafikk og tog over bruene. Eg leitar fram telefonen for å ta ein selfie og bruker tid for å få rett utsnitt. Når eg skal vidare, ser eg ikkje lenger Dale. Eg følgjer elva, men padlar meg inn i ei bakevje. Eg sjekkar kartet på mobilen, padlar oppstraums, og til slutt finn eg slusa, der Dale ventar i kammeret. Han kjenner seg mykje betre, seier han. Det er som han har fått krafta tilbake, både mentalt og fysisk.

– Så bra, seier eg.

Bravo, tenker eg, no høyrdest eg entusiastisk ut.

Klokka er eitt, og vi er komne til Sonning-on-Thames. Slusa er ubetent. Men der ser eg slusevaktaren, og eg roper til han.

– Er du på jobb?

– Nei, svarar han surt, og han forsvinn.

OK, dette kan eg klare sjølv. I prinsippet kan eg sluse, eg lærte det i går, og eg seier til Dale at han kan berre bli sittande, dette fiksar eg. Eg går ut av kajakken og stiller meg føre instrumentpanelet. Korleis var det igjen? Steng øvre sluse. Ho er stengd, ser eg. Lukk nedste port. Eg trykker på knappen, hugsar å halde han inne, og yes, portane lukkar seg, dette får eg til. Eg høyrer nokon rope.

– Don´t close the gates!

Og først då ser eg båtane på nedsida av slusa. Fire båtar venter på å sluse seg opp. Eg raudnar, trykker på open gates-knappen og går raskt tilbake til Dale.

– Kva skjer, spør han.

– Nei, det er like greitt å bere kajakkane over.

Vi padlar under brua i Sonning, og til høgre ligg huset til skodespelaren George Clooney, les eg i guideboka. Skogen er tett, det finst ikkje innsyn, og eg ser korkje huset, tennisbanen, symjebassenget, hunden Louie eller kona Amal. Lenger oppe i gata bur også Jimmy Page, gitaristen i Led Zeppelin. Jeremy Clarkson, kjend frå Top Gear, bur også her. Men den største celebriteten i Sonning-on-Thames er prestedottera og einebarnet Theresa Mary Brasier, fødd i 1956. Ho var 18 år då ho begynte å studere geografi i Oxford, og det var der ho nokre år seinare skulle treffe den eitt år yngre Philip May. Dei kom i prat på eit diskotek for konservative og fann kvarandre i interessa for cricket. I 1980, då Theresa var 23 år, gifta dei seg, og ho tok etternamnet May.

I oktober året etter var far hennar på veg for å halde gudsteneste i ei kyrkje nord for Oxford. Han skulle kryssa motorvegen A-40 i Morris Marina-en sin, han venta, såg seg føre, klart ... Og han gav gass. Frå nord kom ein Range Rover, og det small. Hubert Brasier døydde på sjukehuset nokre timar seinare. Og få månadar etter døydde kona hans, Zaidee Brasier, av multippel sklerose.

Theresa May var 25 år og foreldrelaus.

Men ho hadde Philip ved si side, the rock. Han begynte ein vellukka karriere som aksjemeklar i London, mens ho ville utgjere ein forskjell og kasta seg inn i politikken. To gonger tapte ho kampen om ein plass i parlamentet, men i 1997 var ho innafor. Ho olboga seg oppover det politiske systemet og nådde toppen sommaren 2016. Theresa May blei vald til Storbritannias 54. statsminister. Ho fekk eit mandat: Pass på katten Larry og rydd opp i brexitkaoset til David Cameron.

Stakkars menneske, ho la fram tre forslag til avtalar, men nei, nedstemd kvar gong. Etter høglydte debatter og nederlag i Westminster har ho søkt fred og ro i Sonning. Noko spanande liv fører ikkje ekteparet May. Nei, når ho blir spurd om kva ho syslar med på privaten, fortel Theresa May at ho og mannen likar å gå tur. Tur? Ja, vi likar å gå. Med stavar. Jo, så elskar ho å lage mat, og ho har 150 kokebøker, og dei likar ho å bla i. Elles? Ho går i kyrkja kvar søndag. Dei engelske tabloidavisene har leita etter saftige detaljar, men finn berre ting som at ho i 20 år har klipt håret hos The Hair Company i nabobyen Wargraves, der ho betalar 28 pund for klipp og føn, at ho har diabetes type ein og fekk fire insulinsprøyter i 2012, og at ho aldri har sett Game of Thrones. Hennar store sorg i livet er at ho og Philip aldri fekk born, og det har ho vore open om. Litt open.

– Ein må berre spele med dei korta livet gir deg.

Theresa May burde sjølvsagt hatt hund, men har ikkje det. Men ho arva katten Larry etter David Cameron. Han bur fast i Downing Street. Larry blir kan hende Boris Johnsons ansvar no?

Det regnar jamt, det er jo dette vêret England er kjend for. Sildrande surt regn. Dale held god fart, men begynner å bli svolten. Han vil ete. Vi padlar forbi nokre pubar, men eg vil ned til Henley-on-Thames.

– OK, seier Dale.

Klokka er nær tre når vi kjem til Henley, byen som er kjend for den årlege roregattaen sin. Eg er gjennomblaut, men merkar det fyrst då eg kjem på land. Så lenge eg padlar, held eg meg varm, men no slår kulda hutrande inn i kroppen. Vi dreg kajakkane opp og låser dei til eit tre. Eg leiter fram turre klede, stappar dei i tursekken. Dale somlar, eg frys, orkar ikkje vente og hastar langs elvepromenaden. Eg går inn på første restaurant, som er italiensk og fasjonabel. Men det er «sorry, kjøkenet er stengt, prøv The Anchor Pub». Det same der, «sorry, prøv The Angel on the Bridge». Og der, på puben ved brua, er kjøkenet ope, og dei har bord, det er berre å sette seg.

Eg går på toalettet og vrenger av meg dei våte kleda. For ei velsigning det er å få turre klede på kroppen. Dette må eg lære å setje pris på i kvardagen. Har eit menneske turre klede og god helse, er mykje gjort.

Vi bestiller mat, og igjen blir det Cumberland-pølse på meg. Doggen legg seg på dei småruta vindauga, ute sildrar regnet ned og det er godt å sitje turt og lunt. Å bu i telt freistar lite no, kjenner eg. Vi er komne over halvvegs, og kan hende vi skal spandere på oss ei natt innandørs? Dale lyser opp ved tanken, og eg begynner å sjekke etter husrom nedover langs elva. Eg finn fleire, ringer, men alt er oppteke. «Sorry, men kanskje du kan prøve»… Eg freistar, men det er det same svaret. Sorry! Den lyse og optimistiske stemninga fell. Eg irriterer meg over at alt det praktiske fell på meg. Hadde Dale passa på telefonen sin, kunne han ringt rundt. No sit han der berre, passiv, ventar på at eg skal ordne opp. Nei, dette gidd eg ikkje.

– Vi teltar, seier eg.

Eg gruer meg for å setje meg i kajakken, men her kan vi ikkje bli. Vi må kome oss lenger ned. Vi raskar saman klede vi har hengt til turk, og går ut i regnet. Tvers over gata ligg hotellet The Red Lion. Eit stort hotell, mange rom. Dei må ha plass. Skal vi legge oss inn der? Ei natt i tørr hotellseng, lade opp telefon og oss sjølve. Det er freistande, men ufornuftig. Skal vi rekke å vere i London innan laurdag, må vi lenger.

Eg trekker på meg regnbuksa, og vi går i båtane. Snart etter er vi nede ved robana, med store tribunar på båe sider. Dette er det beinaste strekket på heile Themsen, 2132 linjalrette meter, og i juli kvart år kjem fleire tusen tilskodarar til Henley Royal Regatta. Bortsett frå nokre robåtar, oooh-oooh-oooh, er vi aleine.

Regnet gir seg, det er som om nokon har skrudd av ei kran. Eit magisk lys legg seg over Themsen. Det er ikkje eit snev av vind, det er som å padle på ein spegel, det er berre landleg sus, fuglekvitter og lyden av padleårene.

– No var det fint, seier eg.

– Fantastisk, seier Dale.

Betre enn dette har vi ikkje hatt det, armane går av seg sjølv, vi legg bak oss kilometer etter kilometer.

Klokka blir halv ni. Vi er i Hurley, det har begynt å mørkne, og vi må legge oss til for natta. Det er ein teltplass her, men graset er framleis vått. Eg sjekkar på telefonen og ser at det skal ligge ein pub med overnatting her – The Olde Bell. Eit historisk hotell, ser eg, opna i 1134. Det er faktisk Englands eldste hotell. Bevare meg vel, kva ein kan snuble over? Her, midt i ingenting. Dei må vel ha ledig rom?

Eg ringer, «push 1 for booking», eg trykker 1, det ringer lenge, men kjem til telefonsvarar. Eg forsøker ein gong til, så endå ein gong. Det var då merkeleg. Her har dei drive hotell i snart 900 år, og så svarar dei ikkje på telefonen. Skal eg gå opp å sjekke? Det er femten minuttar å gå. Dale meiner at det er verdt eit forsøk, han kan sjå etter kajakkane. Lett for han å seie.

– Sorry, seier resepsjonisten på gebrokkent engelsk.

Det kjem eit høglydt surr frå restauranten. Eg set opp eit trist og desperat andlet, og eg behøver ikkje spele, eg kjenner meg trist og desperat. Han seier at dei har eit anna hotell like i nærleiken, det er fem minuttar med bil. Vi padlar, forklarer eg. Er det opp eller ned elva? Ned, seier han, finn fram eit kart og peiker.

– Det der er opp elva, seier eg.

– Oh, sorry, seier han.

Telefonen ringer, han seier sorry igjen, svarar:

– The Olde Bell, kva kan eg hjelpe deg med?

Ja, no har han tid til å ta telefonen. Hadde han tatt han for tjue minuttar sidan, kunne eg spart meg den lange vegen.

Eg blir ståande å kikke på kartet. Resepsjonisten legg på telefonen og seier.

– This is your lucky day.

Han fekk akkurat ei kansellering og har eitt rom med dobbeltseng til 150 pund. Det var i dyraste laget. Er det ei stor dobbelseng? Nei, seier han. Kan du setje inn ei ekstraseng? Nei.

– Eg tek det, seier eg.

Eg får nøkkelen, rommet ligg ikkje i sjølve puben, men i eit nybygg tvers over vegen. Eg låser meg inn, det er ei smal dobbeltseng, altfor smal. Men det er plass til ei madrass ved sida av senga.

Eg går ned til Dale, seier at eg har fått eit rom.

– Men det er berre éi seng der, seier eg. – Ei smal dobbeltseng.

– Ja, seier Dale spørjande.

– Og den skal eg ha. Du får ta med liggeunderlag og sovepose.

Eg forsøker å rettferdiggjere kvifor eg skal ha senga:

– For det første heldt du meg vaken i heile natt. For det andre er det eg som betaler. For det tredje har du betre liggeunderlag enn meg.

– Du kan godt låne underlaget mitt, seier Dale.

– For det fjerde…

– Ja?

– For det fjerde…

Eg kjem ikkje på fleire argument.

– Eg skal ha senga, seier eg, ferdig snakka.

Vi set oss i puben, matserveringa er stengd, men det er like greitt. Eg gulpar framleis på Cumberland-pølsene. Dale kjøper pils, eg skriv. Døra går opp, og det blir eit lurveleven, inn veltar den rotlause ungdomen frå London.

– Gary, er du her?!

Han eg snakka med på elva tidlegare i dag, stansar ved bordet.

– Eg trudde du skulle padle 20 miles i dag, seier han.

– Eg meinte kilometer. 20 kilometer.

Dei går i baren, eg går til sengs.

Hallgeir Opedal

Framhald neste veke.