Tre kjappe i julestria
Kjempereker er fine saker, men sjekk at dei er berekraftig produserte.
Alle foto: Dagfinn Nordbø
Pecorino
Ein hard sauemjølkost som stort sett blir laga på Sardinia, men også nokre stader på det italienske fastlandet.
Pecorino har vore skatta sidan romartida og vel så det.
Med alle våre sauer tykkjer eg vi burde klare å lage ein fullgod norsk variant, men det har førebels ikkje skjedd. Tips den lokale sauebonden om saka!
Pecorino er som parmesan underlagd høg toll og blir iblant litt dyr i innkjøp. Men han er verd pengane.
Pecorino
Ein hard sauemjølkost som stort sett blir laga på Sardinia, men også nokre stader på det italienske fastlandet.
Pecorino har vore skatta sidan romartida og vel så det.
Med alle våre sauer tykkjer eg vi burde klare å lage ein fullgod norsk variant, men det har førebels ikkje skjedd. Tips den lokale sauebonden om saka!
Pecorino er som parmesan underlagd høg toll og blir iblant litt dyr i innkjøp. Men han er verd pengane.
Det vert for mykje no før jul. Ein skal sette saman kalenderen så alle kan møtast på høveleg vis, x-ar, y-ar, z-ar og tilhøyrande born. Berre administrasjonen av jula kan for somme ta fleire veker. Hadde eg råd, skulle eg hyra ein statssekretær med McKinsey-fortid for å halde orden på det.
Ein må jo også finne på nokre idiotsikre kvite løgner for å unngå somme altfor pinsame eller slitsame arrangement.
Så er det å oppdatere seg på alle juleøl-, ribbe- og pinnekjøttestane, som på side etter side i dei fleste aviser forklarar kva for ribbe, pinnekjøt og juleøl du må halde deg unna. Sameleis med akevittane. Det kjem tre nye akevittar kvar dag no. Fråhaldsfolk må ha eit enkelt og lukkeleg liv, eller: «Livet er ikke så enkelt som avholdsfolk tror», som salige Odd Børretzen sa, om eg hugsar rett.
Eg er blant dei som tenkjer at alt klokt som er sagt, er sagt av Odd Børretzen. Og altså: Tida er knapp. Kor er den oppskrifta på risbollar som mor pleidde å lage på syttitalet? Må ein ha delfiafett, eller er smør like bra? Kven i all verda sel puffa ris no for tida? Er det mogleg å gjenskape den nostalgiske kjensla frå barndomen berre ved hjelp av dadlar, fiken, klementinar og sirupsnippar?
I slike tider er det godt å lage nokre kjappe middagar. Eg var som snarast innom kontoret til ein bladfyk her om dagen som sakna oppskrifter på mat som kan lagast – nettopp – i ein fykande fei. Eg vil sjølvsagt då nemne pasta carbonara. Det er verdas enklaste måte å få i seg altfor mange kaloriar på utan at det tek halve kvelden:
Kok opp godt salta vatn, og til to personar har du i 200 gram tagliatelle. Steik 150 gram pancetta (eller ei pakke bacon) i terningar sprøtt i ei djup steikepanne. Ta vekk feittet om det er for mykje. Rør saman to eggeplommer og eit heilt egg. Rasp 150 gram pecorino (som er det korrekte) eller parmesan eller halvparten av kvar. Bland pastaen og dei andre ingrediensane godt i panna med ein kopp av pastavatnet og rør inn egget til slutt. Kvern over godt med pepar, og simsalabim! Det har enno ikkje gått ein halvtime.
No seier vel mange at dei vil ha i fløyte, men eg seier nei! Då kjøkengudinna Nigella Lawson ved eit høve tømde ein skvett fløyte i carbonaraen, var det like før Italia gjekk til krig mot britane. Dei rulla fram artilleri og kryssarmissil. For som sant er: Brukar du pastavatnet, treng du ikkje meir væske.
Ein annan kjapp rett langt unna alt som har med tidkrevjande julemat å gjere, er kjempereker med ris og tomatsaus. Du må alltid ha kjempereker i frysaren, ferdig skrelte. Det er Nordbøs andre lov. Nordbøs fyrste lov er at du alltid må koke tomatar lenge, men her held det med eit kvarter.
Til fire: Hakk ein lauk i matmølla, finhakk fem fedd kvitlauk og tilset ein boks heile tomatar i gryta eller steikepanna. Når det har småkokt eit kvarter, set du til ein kvart kilo ris, ein halv liter kraft, 200 gram frosne erter og 250 gram reker og blandar godt. La dette småputre under lok til risen er kokt og all væska er absorbert. Rør om iblant og sjekk at risen er blitt mjuk og fin. Smak til med salt, og gjerne chiliflak.
Er de berre to til bords, halver mengda, men er de svoltne eller har humaniststudentar i huset, køyr på. Restar held seg i kjøleskapet eit par dagar.
Så har eg ein rett for dei som reint har gløymd å handle inn: cacio e pepe (pasta med pepar). Nordbøs tredje lov er alltid å ha smør, spagetti og parmesan i huset. Mort ei matskei heil svartpepar og rist det i tørr steikepanne til det duftar. Kok 200 gram spagetti eller bucatini til det er cirka to minutt att av koketida, altså medan pastaen enno er litt fast. Ha i nokre skeier pastavatn og to matskeier smør (tre–fire om fastlegen ikkje er på besøk) og la det bruse eit minutt. Ha i spagettien og vend inn 200 gram parmesan eller pecorino, la osten blande seg godt og reguler med pastavatn. Når alt er ferdig, set peparkverna og ekstra ost på bordet. Pasta basta!
Nokre lesarar vil kanskje meine eg er i overkant utanlandsk her. Dei har heilt rett. Eg lovar på tru og ære at eg skal kome tilbake med heilnorsk snøggmat så snart som råd er, sjølv om eg inst inne likar sakte mat best. God jol, og drikk no ikkje for lite.
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
post@nordbo.no
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Det vert for mykje no før jul. Ein skal sette saman kalenderen så alle kan møtast på høveleg vis, x-ar, y-ar, z-ar og tilhøyrande born. Berre administrasjonen av jula kan for somme ta fleire veker. Hadde eg råd, skulle eg hyra ein statssekretær med McKinsey-fortid for å halde orden på det.
Ein må jo også finne på nokre idiotsikre kvite løgner for å unngå somme altfor pinsame eller slitsame arrangement.
Så er det å oppdatere seg på alle juleøl-, ribbe- og pinnekjøttestane, som på side etter side i dei fleste aviser forklarar kva for ribbe, pinnekjøt og juleøl du må halde deg unna. Sameleis med akevittane. Det kjem tre nye akevittar kvar dag no. Fråhaldsfolk må ha eit enkelt og lukkeleg liv, eller: «Livet er ikke så enkelt som avholdsfolk tror», som salige Odd Børretzen sa, om eg hugsar rett.
Eg er blant dei som tenkjer at alt klokt som er sagt, er sagt av Odd Børretzen. Og altså: Tida er knapp. Kor er den oppskrifta på risbollar som mor pleidde å lage på syttitalet? Må ein ha delfiafett, eller er smør like bra? Kven i all verda sel puffa ris no for tida? Er det mogleg å gjenskape den nostalgiske kjensla frå barndomen berre ved hjelp av dadlar, fiken, klementinar og sirupsnippar?
I slike tider er det godt å lage nokre kjappe middagar. Eg var som snarast innom kontoret til ein bladfyk her om dagen som sakna oppskrifter på mat som kan lagast – nettopp – i ein fykande fei. Eg vil sjølvsagt då nemne pasta carbonara. Det er verdas enklaste måte å få i seg altfor mange kaloriar på utan at det tek halve kvelden:
Kok opp godt salta vatn, og til to personar har du i 200 gram tagliatelle. Steik 150 gram pancetta (eller ei pakke bacon) i terningar sprøtt i ei djup steikepanne. Ta vekk feittet om det er for mykje. Rør saman to eggeplommer og eit heilt egg. Rasp 150 gram pecorino (som er det korrekte) eller parmesan eller halvparten av kvar. Bland pastaen og dei andre ingrediensane godt i panna med ein kopp av pastavatnet og rør inn egget til slutt. Kvern over godt med pepar, og simsalabim! Det har enno ikkje gått ein halvtime.
No seier vel mange at dei vil ha i fløyte, men eg seier nei! Då kjøkengudinna Nigella Lawson ved eit høve tømde ein skvett fløyte i carbonaraen, var det like før Italia gjekk til krig mot britane. Dei rulla fram artilleri og kryssarmissil. For som sant er: Brukar du pastavatnet, treng du ikkje meir væske.
Ein annan kjapp rett langt unna alt som har med tidkrevjande julemat å gjere, er kjempereker med ris og tomatsaus. Du må alltid ha kjempereker i frysaren, ferdig skrelte. Det er Nordbøs andre lov. Nordbøs fyrste lov er at du alltid må koke tomatar lenge, men her held det med eit kvarter.
Til fire: Hakk ein lauk i matmølla, finhakk fem fedd kvitlauk og tilset ein boks heile tomatar i gryta eller steikepanna. Når det har småkokt eit kvarter, set du til ein kvart kilo ris, ein halv liter kraft, 200 gram frosne erter og 250 gram reker og blandar godt. La dette småputre under lok til risen er kokt og all væska er absorbert. Rør om iblant og sjekk at risen er blitt mjuk og fin. Smak til med salt, og gjerne chiliflak.
Er de berre to til bords, halver mengda, men er de svoltne eller har humaniststudentar i huset, køyr på. Restar held seg i kjøleskapet eit par dagar.
Så har eg ein rett for dei som reint har gløymd å handle inn: cacio e pepe (pasta med pepar). Nordbøs tredje lov er alltid å ha smør, spagetti og parmesan i huset. Mort ei matskei heil svartpepar og rist det i tørr steikepanne til det duftar. Kok 200 gram spagetti eller bucatini til det er cirka to minutt att av koketida, altså medan pastaen enno er litt fast. Ha i nokre skeier pastavatn og to matskeier smør (tre–fire om fastlegen ikkje er på besøk) og la det bruse eit minutt. Ha i spagettien og vend inn 200 gram parmesan eller pecorino, la osten blande seg godt og reguler med pastavatn. Når alt er ferdig, set peparkverna og ekstra ost på bordet. Pasta basta!
Nokre lesarar vil kanskje meine eg er i overkant utanlandsk her. Dei har heilt rett. Eg lovar på tru og ære at eg skal kome tilbake med heilnorsk snøggmat så snart som råd er, sjølv om eg inst inne likar sakte mat best. God jol, og drikk no ikkje for lite.
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
post@nordbo.no
Fleire artiklar
Små-ulovleg: Godtet er smått, men er denne reklamen retta mot små eller store menneske? Det kan få alt å seie dersom ei ny forskrift vert vedteken.
Foto: Cornelius Poppe / NTB
«Om høyringsinnspela frå Helsedirektoratet vert inkluderte, risikerer ein å kriminalisere heilt vanleg mat.»
To unge mormonmisjonærar, søster Paxton (Sophie Thatcher) og søster Barnes (Chloe East), blir tvinga til å setje trua si på prøve i møtet med herr Reed (Hugh Grant).
Foto: Ymer Media
«Mange av skrekkfilmane no til dags liknar meir på filmar frå syttitalet»
I tillegg til å vere forfattar er Kristina Leganger Iversen også litteraturvitar, samfunnsdebattant og omsetjar.
Foto: Sara Olivia Sanderud
Nedslåande sanning
Kristina Leganger Iversen leverer eit grundig studium av noko som burde vere opplagt for fleire.
Teikning: May Linn Clement
«Me har ikkje grunnlag for å seia at bokmålsbrukarar har kvassare penn enn andre, men nokre av dei evnar å kløyva kvass i to.»
Gjennom Hitlers progagandaminister Joseph Goebbels får vi eit innblikk i sanninga bak Nazi-Tysklands propagandamaskin.
Foto: Another World Entertainment
Propaganda på agendaen
Fører og forfører er ein drivande historietime om tidenes skumlaste skrønemakar.