Ja, eg har vore på tyrefekting. Og nei, det var ikkje noko for meg – det var Ernest Hemingway som fekk meg til å kjøpe billett. Eg er nemleg éin blant millionar av menneske som kvar bidige julaftan klokka 15.03 må benke meg for å sjå Kalle Ankas jul på SVT, der høgdepunktet er kortfilmen om den fredelege oksen Ferdinand.

Han har sett varige spor. Vanen la eg meg til mange år før NRK tok til å sende Disney på den store dagen, så den svenske versjonen kan eg utanåt: «Varför vill inte du gå med dom andra tjurarna och stångas, du med?», spør mora Ferdinand, og han svarar: «Nej, jag vill bara sitta här, i lugn och ro – og lukta på blommorna.»

Som lesarar av kulturavisa veit, set han seg på ei humle og går amok, noko som får talentspeidarane til å tru han er den sterkaste og villaste oksen i heile landet.

Men kva i all verda fekk dei til å tenke det? Ferdinand hadde jo sete bom stille, han! Han hadde ikkje trena éin einaste time. Ikkje hadde han slåst med dei andre tyrane, ikkje hadde han sprunge seg sterk og smidig, han hadde berre sete der, pal på rumpa, heile livet. Han må jo ha vore verdas største ruslebiff!

Trass i, eller kanskje på grunn av, denne openberre logiske feilslutninga (som sjølvsagt er lov i eit eventyr) blei historia ein enorm suksess. I 1938 selde boka om Ferdinand 3000 eksemplar i veka i USA og blei den største bestseljaren det året. Sidan har boka aldri gått ut av trykken, og ho er omsett til 60 språk.

Historia om Ferdinand fekk ulike reaksjonar: elska av Gandhi, hata av Hitler, som bannlyste boka. Franco-Spania forbaud boka, dette var jo i borgarkrigstida, og mange påstod at det heile var pasifistisk propaganda.

Det kan vel hende, men historia blei skapt av forfattaren Munro Leaf for at ein ven av han, ein ukjend teiknar, skulle få vist fram kvalitetane sine. Og ho er basert på ei sann historie, om ein spansk okse som faktisk har eksistert, og som etter ein pressekampanje blei benåda – midt i ei tyrefekting.

Men om eg elskar Ferdinand, korleis kan eg då ete oksekjøt? Det er min minste kunst. Eg viser heller respekt for dyret ved å verdsette heilskapen. Briljante tyrefektarar får iblant tildelt okseøyret, som løn for framifrå oppvisning. Sidan eg er dårleg med kappe og sverd, et eg til dømes gjerne halen.

Ein må jo bruke alle delane av eit dyr. Det er gamal visdom. Smalahove er like verdsett i Iran som på Voss, sjølv om dei ikkje drikk akevitt ved sida av. Islendingane gomlar vêrballar med liv og lyst. Oksehalar finst på tallerkenen i alle verdsdelar, tillaga på ei rad ulike måtar. I tidlegare tider i Frankrike blei huder av storfe leverte til garvaren med halen inkludert, inntil nokon oppdaga potensialet.

I dag veit vi at det knapt finst meir smakfull føde enn oksehale. I USA fekk matkonsernet Campbell stor suksess med å selje ein hermetisk versjon, men som alltid blir det best når du lagar maten sjølv.

Slaktarbutikkar sel ofte halane frosne, men prøv å skaffe bitar av nokolunde lik storleik, dei som har steikeflate. Du brunar dei godt på sterk varme og lèt dei putre i time etter time, med eit par boksar hermetisk tomat (dei heile er alltid den beste kvaliteten), og grønsaker.

På nettet finn du oppskrifter frå heile verda, som denne frå Jamaica, der halen blir trykk- eller langkokte med brunt sukker, soyasaus, allehande, worcestersaus, kvitlauk og ein av de aller sterkaste chiliane, som scotch bonnet eller habanero.

Av grønsaker blir stort sett alle variantar av lauk og gulrot brukte, jamaicanarane set smak med kraft, litt ketchup og frisk timian. Kok så lenge du orkar, tre til åtte timar, for dette er seige saker der det tar tid å bryte ned bindevevet. Skum av med jamne mellomrom i starten.

Mange serverer halen med bein og det heile, sjølv tar eg ut kjøtet av beinet og serverer det som ragu, til dømes på breibandspasta eller med rotmos.

Bon Appétit, og send ein venleg tanke til Ferdinand!

Dagfinn Nordbø er tekstforfattar og satirikar.