Nesten norsk snøggmat
Av potet er vi komne, til potet skal vi bli. For travle dagar er det ikkje noko gale med ferdigkokte mandelpoteter.
Alle foto: Dagfinn Nordbø
Purre
Allium ampelobrasum kjem frå same stamme som lauk, sjalottlauk, kvitlauk, vårlauk og graslauk. Snakk om ein av naturens beste oppfinningar!
Ha alltid purre i hus. Bruk også det grøne til å lage purreolje: Kok han hakka i fem minutt i nøytral olje. Sil av og bruk til dømes som topping på supper.
Purre
Allium ampelobrasum kjem frå same stamme som lauk, sjalottlauk, kvitlauk, vårlauk og graslauk. Snakk om ein av naturens beste oppfinningar!
Ha alltid purre i hus. Bruk også det grøne til å lage purreolje: Kok han hakka i fem minutt i nøytral olje. Sil av og bruk til dømes som topping på supper.
Eg lova å kome tilbake med norsk snøggmat her i spalta, sidan eg var i overkant italiensk og kontinental førre gongen. Men spørsmålet er jo: Kva er autentisk norsk, bortsett frå gamalost?
Det italienske kjøkenet finst jo heller ikkje, berre regionale kjøken frå fleire delar av det langstrakte landet. I det rike nord brukar dei mykje smør og andre mjølkeprodukt, mens i det fattige sør har det vore ei heilt anna soge.
Pastaen og pizzaen er eigentleg ein del av cucina povera, dei fattiges kjøken. Derifrå har det spreidd seg verda over: Mac & cheese var opphavleg ein italiensk rett som innvandrarane hadde med seg til USA, med makaroni og ost, og så kom dei flittige amerikanarane til og industrialiserte han med så stor suksess at det blei milliarddollargeskjeft.
Noko av årsaka var at dei i tøffe tider fekk prisen for ei pakke mac & cheese heilt ned i 50 cent, og dermed kunne ein familie på fire få middag for den prisen, med eit greitt innhald av protein, karbohydrat og feitt. Mykje av suksessen kom av at det under krigen var mogleg å få ei pakke for eit klipp på rasjoneringskortet.
Sanninga om mange matrettar er kanskje at ingen eigentleg veit noko hundre prosent eksakt om opphavet, men at populære rettar reiser verda over og inn på menyane rett og slett fordi både vaksne folk og småfolk likar det.
Det grøne på purren er strålande. Vask han godt, og ikkje høyr på dei som ikkje brukar han.
Så var det snøggmaten: La oss byrje med potet- og purrelauksuppe, som vi gjerne kan kalle norsk fordi potet og purre er enkle ingrediensar som vi sjølve dyrkar her i Noreg. Men så er ho jo opphavleg fransk, under namnet vichyssoise, og ho kan like gjerne nytast kald som varm.
Til fire personar brukar du den grøne delen av ein stor purre og, om du vil, tre fedd knust kvitlauk (heia Frankrike!) og 300 gram kokt mandelpotet i terningar. (For dei stressa typane vil eg faktisk tilrå ferdigkokte sous vide-mandelpoteter, som kjem vakuumpakka og held seg på kjøl ei vekes tid. Knust kvitlauk finst også å få på glas og er framifrå.)
Hakk og surr lauken og purren i olje i fem minutt til han er mjuk og fin. Vil du ha endå meir lauksmak, bruk ein halv hakka lauk i tillegg, eller doble mengda av purre. Ha i potetene, tilset 4 desiliter kraft (eller buljongterning og vatn), 1 desiliter fløyte og 3 desiliter mjølk, eller bruk halvparten av kvar. La suppa småkoke eit kvarter, køyr eit par rundar med stavmiksaren, så er det klart! Smak til med salt, pepar og sitronsaft.
For eit fullt måltid kan du ha i til dømes gode protein som baconterningar, restar av steikt kylling, reker, spekeskinke, salami eller det du måtte ha i hus. Med godt brød ved sida av er dette snøggmiddag god som nokon.
Ha gode protein i purresuppa. Kva du vil, og gjerne restar.
Og kva åt Skipper’n då han skulle ha seg mat? Taratatatatata! Ein boks spinat! Vi over 60 hugsar framleis desse spinnville kortfilmane, med ein lett valdeleg ekssjømann som åt spinat for å bli sterk. (Eg trudde på det, eg. Men eg trudde også på at ein fekk musklar av sukkerpålegget Sunda. Reklamen går jo rett inn i uskuldige born.)
I ei spinatsuppe kan du bruke kva slag spinat du vil, gjerne frisk og nyvaska, om du har, men det lettaste er sjølvsagt ein boks eller dei flotte frosne. Suppebasen er den same: Hakk og fres ein lauk og kvitlauk etter smak blankt. Tilset 200 gram spinat. Er han fersk, surr til han fell saman. Ha i ein dryg halvliter kraft, kok i ti minutt, ha i litt fløyte, inn med stavmiksaren og hurra: Middagen er klar. Same regel her: Ha i noko velsmakande protein, og et brød til.
Skipper’n kom til å ta eit dårleg bilde her. Han beklagar og seier han ikkje hadde ete spinat på lenge.
Så har vi den ultimate snøggmiddagen her i stova: omelett. I kjøleskapet må du alltid ha eit glas soltørka tomatar i olje. Fres nokre purreringar i litt olje frå glaset og tilset baconterningar og litt av tomatane. Lat det surre på svak varme, pisk saman tre egg og ha dei i panna oppå grønsakene og baconet. Øvst legg du urter – ferske eller tørka – og eit lag høvla eller riven ost av kva type du vil, unntatt brunost (!).
Ha på lok og pass varmen, så det ikkje brenn seg. Når omeletten er nesten stivna, brettar du han i to med ein steikespade og serverer han. Berre gudane veit kor mange gonger denne har redda livet mitt. Ikkje at eg trur på dei, men ha ei god helg!
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
post@nordbo.no
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eg lova å kome tilbake med norsk snøggmat her i spalta, sidan eg var i overkant italiensk og kontinental førre gongen. Men spørsmålet er jo: Kva er autentisk norsk, bortsett frå gamalost?
Det italienske kjøkenet finst jo heller ikkje, berre regionale kjøken frå fleire delar av det langstrakte landet. I det rike nord brukar dei mykje smør og andre mjølkeprodukt, mens i det fattige sør har det vore ei heilt anna soge.
Pastaen og pizzaen er eigentleg ein del av cucina povera, dei fattiges kjøken. Derifrå har det spreidd seg verda over: Mac & cheese var opphavleg ein italiensk rett som innvandrarane hadde med seg til USA, med makaroni og ost, og så kom dei flittige amerikanarane til og industrialiserte han med så stor suksess at det blei milliarddollargeskjeft.
Noko av årsaka var at dei i tøffe tider fekk prisen for ei pakke mac & cheese heilt ned i 50 cent, og dermed kunne ein familie på fire få middag for den prisen, med eit greitt innhald av protein, karbohydrat og feitt. Mykje av suksessen kom av at det under krigen var mogleg å få ei pakke for eit klipp på rasjoneringskortet.
Sanninga om mange matrettar er kanskje at ingen eigentleg veit noko hundre prosent eksakt om opphavet, men at populære rettar reiser verda over og inn på menyane rett og slett fordi både vaksne folk og småfolk likar det.
Det grøne på purren er strålande. Vask han godt, og ikkje høyr på dei som ikkje brukar han.
Så var det snøggmaten: La oss byrje med potet- og purrelauksuppe, som vi gjerne kan kalle norsk fordi potet og purre er enkle ingrediensar som vi sjølve dyrkar her i Noreg. Men så er ho jo opphavleg fransk, under namnet vichyssoise, og ho kan like gjerne nytast kald som varm.
Til fire personar brukar du den grøne delen av ein stor purre og, om du vil, tre fedd knust kvitlauk (heia Frankrike!) og 300 gram kokt mandelpotet i terningar. (For dei stressa typane vil eg faktisk tilrå ferdigkokte sous vide-mandelpoteter, som kjem vakuumpakka og held seg på kjøl ei vekes tid. Knust kvitlauk finst også å få på glas og er framifrå.)
Hakk og surr lauken og purren i olje i fem minutt til han er mjuk og fin. Vil du ha endå meir lauksmak, bruk ein halv hakka lauk i tillegg, eller doble mengda av purre. Ha i potetene, tilset 4 desiliter kraft (eller buljongterning og vatn), 1 desiliter fløyte og 3 desiliter mjølk, eller bruk halvparten av kvar. La suppa småkoke eit kvarter, køyr eit par rundar med stavmiksaren, så er det klart! Smak til med salt, pepar og sitronsaft.
For eit fullt måltid kan du ha i til dømes gode protein som baconterningar, restar av steikt kylling, reker, spekeskinke, salami eller det du måtte ha i hus. Med godt brød ved sida av er dette snøggmiddag god som nokon.
Ha gode protein i purresuppa. Kva du vil, og gjerne restar.
Og kva åt Skipper’n då han skulle ha seg mat? Taratatatatata! Ein boks spinat! Vi over 60 hugsar framleis desse spinnville kortfilmane, med ein lett valdeleg ekssjømann som åt spinat for å bli sterk. (Eg trudde på det, eg. Men eg trudde også på at ein fekk musklar av sukkerpålegget Sunda. Reklamen går jo rett inn i uskuldige born.)
I ei spinatsuppe kan du bruke kva slag spinat du vil, gjerne frisk og nyvaska, om du har, men det lettaste er sjølvsagt ein boks eller dei flotte frosne. Suppebasen er den same: Hakk og fres ein lauk og kvitlauk etter smak blankt. Tilset 200 gram spinat. Er han fersk, surr til han fell saman. Ha i ein dryg halvliter kraft, kok i ti minutt, ha i litt fløyte, inn med stavmiksaren og hurra: Middagen er klar. Same regel her: Ha i noko velsmakande protein, og et brød til.
Skipper’n kom til å ta eit dårleg bilde her. Han beklagar og seier han ikkje hadde ete spinat på lenge.
Så har vi den ultimate snøggmiddagen her i stova: omelett. I kjøleskapet må du alltid ha eit glas soltørka tomatar i olje. Fres nokre purreringar i litt olje frå glaset og tilset baconterningar og litt av tomatane. Lat det surre på svak varme, pisk saman tre egg og ha dei i panna oppå grønsakene og baconet. Øvst legg du urter – ferske eller tørka – og eit lag høvla eller riven ost av kva type du vil, unntatt brunost (!).
Ha på lok og pass varmen, så det ikkje brenn seg. Når omeletten er nesten stivna, brettar du han i to med ein steikespade og serverer han. Berre gudane veit kor mange gonger denne har redda livet mitt. Ikkje at eg trur på dei, men ha ei god helg!
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
post@nordbo.no
Fleire artiklar
Laila Goody, Maria Ómarsdóttir Austgulen, Trond Espen Seim og John Emil Jørgenrud i nachspielet frå helvete som stykket til Edward Albee blir kalla.
Foto: Erika Hebbert
Sterkt om livsløgn og overleving
Gode skodespelarprestasjonar i intens kamp på liv og død.
Den nye statsministeren i Frankrike, Michel Barnier, blir klappa inn av den utgåande, Gabriel Attal, i ein seremoni på Hôtel Matignon i Paris 5. september.
Foto: Stephane De Sakutin / Reuters / NTB
Ny statsminister med gjeld, utan budsjett
No lyt alt skje raskt i fransk politikk for å avverje nye kriser.
Justis- og beredskapsminister Emilie Enger Mehl på veg til pressetreffet om motarbeiding av kriminalitet. Også statsminister Jonas Gahr Støre og finansminister Trygve Slagsvold Vedum deltok.
Foto: Thomas Fure / NTB
– No ser me effekten av færre politifolk
Det er mykje regjeringa kunne gjort som dei ikkje har gjort. Me er ikkje imponerte, seier Helge André Njåstad (FrP).
Den oppdaterte boka om rettens ironi er ei samling av tekstar frå Rune Slagstad gjennom førti år.
Foto: André Johansen / Pax Forlag
Jussen som styringsverktøy
Rettens ironi, no i fjerde og utvida utgåve, har for lengst blitt ein klassikar i norsk idé- og rettshistorie.
Finn Olstad har doktorgrad i historie og er tidlegare professor ved Seksjon for kultur og samfunn ved Noregs idrettshøgskule.
Foto: Edvard Thorup
Det nye klassesamfunnet
Finn Olstads nye bok er eit lettlese innspel til ei sårt tiltrengd innsikt i skilnaden mellom fakta og ideologi.