Med vaffelen på rette staden
Før eg fekk sukk for meg, var det både sukker og syltetøy på vaffelen.
Alle foto: Dagfinn Nordbø
Vaflar
Frå midten av det 16. hundreåret auka vaffelen i popularitet i Frankrike, og kong Francois I. heldt seg visstnok med vaffeljern i det puraste sølv.
I byrjinga av det 18. hundreåret fall sukkerprisen til det halve som følgje av koloniseringa av dei karibiske øyane. Det var etter kvart ikkje uvanleg å sjå vaffeloppskrifter med dobbelt så mykje sukker som mjøl. Det er slett ikkje å tilrå.
På jazzfestivalen i Molde var ein gong denne papirlappen spikra til eit tre på jazzcampen: «Volkswagen boble 73-modell byttes i 1 vaffel med sukker.»
Vaflar
Frå midten av det 16. hundreåret auka vaffelen i popularitet i Frankrike, og kong Francois I. heldt seg visstnok med vaffeljern i det puraste sølv.
I byrjinga av det 18. hundreåret fall sukkerprisen til det halve som følgje av koloniseringa av dei karibiske øyane. Det var etter kvart ikkje uvanleg å sjå vaffeloppskrifter med dobbelt så mykje sukker som mjøl. Det er slett ikkje å tilrå.
På jazzfestivalen i Molde var ein gong denne papirlappen spikra til eit tre på jazzcampen: «Volkswagen boble 73-modell byttes i 1 vaffel med sukker.»
Eg har høyrt det sagt at det å gå søndagstur er det norskaste som finst. Kan hende er det sant. Utlendingar stiller seg iblant uforståande til at nordmenn går ut av huset for å sprade rundt til fots utan eit spesifikt mål, men vi har jo ofte eit mål.
I barndommen min var målet hytta ved Trollvann i Lillomarka, som vi gjekk tur til kvar bidige søndag. Siste strekket var bratt som eit utforheng, men vi klaga ikkje. Vi skulle ut på søndagstur og stilte ikkje spørsmål. Sidan vi som dei fleste andre nordmenn ikkje gjekk til kyrkja for å heidre ein gud, gjekk vi i staden ut av huset for å kome nær den norske guden, som er naturen.
Så fekk eg sjølv ungar, og kvar søndag tok eg dei med ut på tur. Til same staden, hytta ved Trollvann, fordi vi budde gunstig til langsmed løypa. Det kom ingen protestar då dei var små, men så kom forandringa: Den eldste påstod at det faktisk ikkje skjer noko som helst av interesse når ein går tur. Det hadde han jo 100 prosent rett i. Ein berre går langs ein sti, det er tre langs vegen, har du flaks, får du sjå nokre ender, og det er i grunnen det heile.
Eg hadde no fått konkurranse frå Gamecube med pokémonspel, Tony Hawk og andre djevelsk underhaldande saker, og i spelverda skjer det som kjent noko absolutt heile tida, og det i ein rasande fart. Ein langsam gåtur vert derfor dørgande kjedeleg og hendingslaus samanlikna med den blinkande, forlokkande helveteshimmelen som er den japanske spelindustrien.
Så eg måtte ty til manipulasjon, velmeint lureri og bestikking for å halde søndagstradisjonen i hevd: Dei visste jo om vaflane dei fekk når dei var framme. Nysteikte, sprø, varme og herlege, med brunost, smør, rømme, syltetøy, alt som er godt? Eg måtte frå no av aktivt selje inn søndagsturen som ein ekspedisjon til «Vaffelhytta».
Det fungerte. Nysteikte vaflar er den ultimate lønna for å ha trampa seg gjennom gørrkeisam, sosialdemokratisk granskog. Hadde dette skjedd i dag, ville det vore mogleg å fange Pokémonar på vegen, fordi dei no virtuelt finst i milliontal overalt på kloden, men slikt fanst ikkje den gongen. Eg måtte sette min lit til den magiske tiltrekningskrafta frå Den Heilage Vaffelen – og det heldt.
Somme trur at søndagstur er noko urnorsk, og mange innbillar seg at vaffelen er ei rotnorsk oppfinning. Det er langt frå sanninga. Folk dyttar i seg vaflar over heile kloden, med glupande appetitt, og variasjonen er enorm. Berre i Belgia har dei eit titals regionale variantar.
Den første kjende nedskrivne vaffeloppskrifta er frå Paris i det 14. hundreåret og nemner bruk av salt, mjøl, egg og... vin(!). Etter kvart kom mjølk og ikkje minst sukker inn i vaffelrørene rundt omkring, noko som naturlegvis økte populariteten enormt.
Folk elskar søtsaker, og den som lager det som slår an, til massane, kan lene seg tilbake og telje pengar. Vaffelen er forlengst kommersialisert og industrialisert, men ingen av dei produkta kan på nokon måte måle seg med vaflane du lagar sjølv. Den norske varianten med smør, rømme, brunost og/eller syltetøy er jo også perfekt samansett for det såkalla bliss point: Kombinasjonen av salt, søtt og feitt smell inn i hjernen som eit kulinarisk heroinskot, og du er hekta for livet.
Vaffelrøra kan variere stort med tanke på ingrediensar. Før var eg så heldig å vanke på Knatten, kunstnarbustaden til Johan og Annemarta Borgen på Hvaler i Østfold, og etterfølgjarane deira arrangerte dugnadsgjeng og kunstutstilling kvar einaste pinse. Sentralt i dugnadsgjengen stod Vaffeldronninga med vaflar med minst tusen kaloriar. Folk køyrde langvegsfrå for ein smak av den dekadente herlegdommen.
Eg tør ikkje tenkje på kor mykje meierismør, kefirmjølk og andre digge saker den segnomsuste røra inneheldt, men inntaket av éi vaffelplate gav vel såpass mykje energi at ein lett kunne droppe både middag og kveldsmat den dagen.
Sjølv har eg ofte litt raspa sitronskal i røra.
Sunne vaflar? Gløym det straks. Putt oppi alt som er godt!
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Eg har høyrt det sagt at det å gå søndagstur er det norskaste som finst. Kan hende er det sant. Utlendingar stiller seg iblant uforståande til at nordmenn går ut av huset for å sprade rundt til fots utan eit spesifikt mål, men vi har jo ofte eit mål.
I barndommen min var målet hytta ved Trollvann i Lillomarka, som vi gjekk tur til kvar bidige søndag. Siste strekket var bratt som eit utforheng, men vi klaga ikkje. Vi skulle ut på søndagstur og stilte ikkje spørsmål. Sidan vi som dei fleste andre nordmenn ikkje gjekk til kyrkja for å heidre ein gud, gjekk vi i staden ut av huset for å kome nær den norske guden, som er naturen.
Så fekk eg sjølv ungar, og kvar søndag tok eg dei med ut på tur. Til same staden, hytta ved Trollvann, fordi vi budde gunstig til langsmed løypa. Det kom ingen protestar då dei var små, men så kom forandringa: Den eldste påstod at det faktisk ikkje skjer noko som helst av interesse når ein går tur. Det hadde han jo 100 prosent rett i. Ein berre går langs ein sti, det er tre langs vegen, har du flaks, får du sjå nokre ender, og det er i grunnen det heile.
Eg hadde no fått konkurranse frå Gamecube med pokémonspel, Tony Hawk og andre djevelsk underhaldande saker, og i spelverda skjer det som kjent noko absolutt heile tida, og det i ein rasande fart. Ein langsam gåtur vert derfor dørgande kjedeleg og hendingslaus samanlikna med den blinkande, forlokkande helveteshimmelen som er den japanske spelindustrien.
Så eg måtte ty til manipulasjon, velmeint lureri og bestikking for å halde søndagstradisjonen i hevd: Dei visste jo om vaflane dei fekk når dei var framme. Nysteikte, sprø, varme og herlege, med brunost, smør, rømme, syltetøy, alt som er godt? Eg måtte frå no av aktivt selje inn søndagsturen som ein ekspedisjon til «Vaffelhytta».
Det fungerte. Nysteikte vaflar er den ultimate lønna for å ha trampa seg gjennom gørrkeisam, sosialdemokratisk granskog. Hadde dette skjedd i dag, ville det vore mogleg å fange Pokémonar på vegen, fordi dei no virtuelt finst i milliontal overalt på kloden, men slikt fanst ikkje den gongen. Eg måtte sette min lit til den magiske tiltrekningskrafta frå Den Heilage Vaffelen – og det heldt.
Somme trur at søndagstur er noko urnorsk, og mange innbillar seg at vaffelen er ei rotnorsk oppfinning. Det er langt frå sanninga. Folk dyttar i seg vaflar over heile kloden, med glupande appetitt, og variasjonen er enorm. Berre i Belgia har dei eit titals regionale variantar.
Den første kjende nedskrivne vaffeloppskrifta er frå Paris i det 14. hundreåret og nemner bruk av salt, mjøl, egg og... vin(!). Etter kvart kom mjølk og ikkje minst sukker inn i vaffelrørene rundt omkring, noko som naturlegvis økte populariteten enormt.
Folk elskar søtsaker, og den som lager det som slår an, til massane, kan lene seg tilbake og telje pengar. Vaffelen er forlengst kommersialisert og industrialisert, men ingen av dei produkta kan på nokon måte måle seg med vaflane du lagar sjølv. Den norske varianten med smør, rømme, brunost og/eller syltetøy er jo også perfekt samansett for det såkalla bliss point: Kombinasjonen av salt, søtt og feitt smell inn i hjernen som eit kulinarisk heroinskot, og du er hekta for livet.
Vaffelrøra kan variere stort med tanke på ingrediensar. Før var eg så heldig å vanke på Knatten, kunstnarbustaden til Johan og Annemarta Borgen på Hvaler i Østfold, og etterfølgjarane deira arrangerte dugnadsgjeng og kunstutstilling kvar einaste pinse. Sentralt i dugnadsgjengen stod Vaffeldronninga med vaflar med minst tusen kaloriar. Folk køyrde langvegsfrå for ein smak av den dekadente herlegdommen.
Eg tør ikkje tenkje på kor mykje meierismør, kefirmjølk og andre digge saker den segnomsuste røra inneheldt, men inntaket av éi vaffelplate gav vel såpass mykje energi at ein lett kunne droppe både middag og kveldsmat den dagen.
Sjølv har eg ofte litt raspa sitronskal i røra.
Sunne vaflar? Gløym det straks. Putt oppi alt som er godt!
Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.
Kombinasjonen av salt, søtt og feitt smell inn i hjernen som eit kulinarisk heroinskot, og du er hekta for livet.
Fleire artiklar
Butikkvindauge i Worth Avenue i Palm Beach i Florida.
Alle foto: Håvard Rem
Det blonde reservatet
PALM BEACH: Krig og folkevandring verkar inn på alle vestlege val. Eit amerikansk presidentval kan verka andre vegen òg.
Lewis Lapham på Lapham’s Quarterly-kontoret ved Union Square på Manhattan.
Ein lang marsj mot idiotveldet
NEW YORK: Sett frå minnestunda for Lewis Lapham ser den politiske dagsordenen i USA mindre ny ut.
VINNAREN: På søndag vart Herbert Kickls Fridomsparti (FPÖ) for første gongen største parti i det austerrikske parlamentsvalet. Får partiet makt, vil dei jobbe for å oppheve sanksjonar mot Russland.
Foto: Lisa Leutner / Reuters/ NTB
Politikk i grenseland
Austerrikarane ser på seg sjølv som ein fredsnasjon. Likevel røystar ein tredel på prorussiske høgrepopulistar.
Eldspåsetting og steinkasting i Ramels veg i Rosengård i Malmö. Ivar Hippe har intervjua innbyggarar i utsette bydelar i Vest-Sverige.
Foto: Johan Nilsson / TT / AP / NTB
– Det kjem til å bli stygt
Ivar Hippe fekk lyst til å sjå nærmare på dei svenske tilstandane. Etter tre års arbeid er Sverige 2024: Beretninger om et land i krise her. Staten må ta styring, seier han.
Yrka med det høgste sjukefråværet er kvinnedominerte med relasjonelt arbeid og høge emosjonelle krav, skriv Lill Sverresdatter Larsen.
Foto: Gorm Kallestad / NTB
Langvarig overbelastning gir rekordhøyt sykefravær
«Vi har lenge drevet en dugnad for å holde skuta flytende.»