På syttitalet gjorde vi mykje rart i matvegen – og mange vil nikke attkjennande når eg gir stikkordet «ost og kjeks». Det føregjekk såleis: Det var laurdag, og vi tok eit par ostar rett ut frå kjøleskåpet. Desse ostane var brie og camembert, for dei mest avanserte kanskje ein Port Salut. Ostane blei sette på ei trefjøl saman med Start-kjeks, eit mystisk produkt som smakte som ei perfekt blanding av viskelêr og ingenting.

Så skar vi skiver av den kalde harde osten, la han på Start-kjeksen og toppa det heile med ein dugeleg kladeis rå, raud paprika. No var vi fullgode franskmenn, trudde vi. Til dette drakk vi tvilsam raudvin av typen Egri Bikaver, for franske vinar var uaktuelt å freiste å uttale. Den ungarske slapp vi å seie namnet på om vi gjekk på polet og sa «ei flaske okseblod, takk» til ekspeditøren. Seinare drog eg til Frankrike og såg at dei på ingen måte heldt på med kjeks. Det er nok med ost.

Lat meg så hoppe femten år fram i tid. Eg studerte i Tromsø og var invitert i selskap. Då fekk eg ei smaksoppleving som sit i sjela og kroppen min enno. For å få den same opplevinga må du gjere følgjande for fire personar:

Del to store, modne avokadoar på midten og fjern steinen. Bland fire gode matskeier seterrømme eller crème fraîche med like mykje godt temperert blåmuggost. Knus så nokre valnøttkjernar og bland dei inn. Fyll blandinga i holrommet på avokadoane, legg over rikeleg med nyreinsa reker, og skvis litt sitron over. Du kan også blande rekene inn i rømmeblandinga.

Eg trudde eg skulle svime av. Det var det mest eksotiske og velsmakande eg nokon gong hadde ete. Arbeidarklasseguten møtte middelklassens kjøken med ein smell. Det viste seg at oppskrifta kom frå klassikaren Ikeas kokebok av Carl Butler, og eg hugsar opplevinga den dag i dag, kven eg åt med, kor vi var.

I desse dagar er nordmenn godt vane med blåmuggost. Når me no har fått endå ein blå og kvit verdsmeister, kvifor ikkje bruke han i avokadoen slik Carl Butler gjorde? Å få fatt i ei flis av vinnaren Nidelven Blå skal godt gjerast nett no, men står du ved ein ostedisk, kan du vel finne noko som liknar, og så leggje inn ei håpefull tinging på Nidelven Blå med det same.

Blåmuggost er òg særs godt i salatar. Del opp litt hjarte- eller crispisalat, nokre gode tomatar, litt tynnskoren fennikel og fersk agurk. Legg oppå tjukke og rause skiver av blåmuggost og halve valnøtter. Er du vill og galen, kan du bruke lønnesirup eller flytande honning som dressing. I ein slik salat kan ein òg gjerne bruke chèvre. Dei norske er framifrå.

Blåmuggost er også blitt populært som noko attåt burgar. Pass då på at osten ikkje er altfor temperert i forkant, men har litt fastleik som kan halvsmelte saman med det varme kjøtet. Har du gløymt saus til entrecôten? Ha blåmuggost i gryta på svak varme. Tilset fløyte og kvern over litt svart pepar mens du vispar. Gjort på eit par minutt. Smak til med ørlite sukker.

Som smaksforsterkar er blåmuggost perfekt, til dømes i ei herleg krema spinatsuppe. Bruk gjerne frosen spinat:

Blank hakka lauk og kvitlauk i smør. Ha i spinaten og litt kraft eller buljong. La det koke i 10–15 minutt, og på slutten har du i ein dose blåmuggost så stor som Gud, Gerhardsen og samvitet ditt kan tole.

Ver varsam med salt, det får suppa av osten. Av italienske blåmuggostar er gorgonzola den mest vidgjetne. Hugs då at det finst ein skarp og ein mild variant, piccante og dolce. Av dei franske er roquefort kongen, og den er ganske skarp.

Så tilbake til syttitalet – då alt folket trudde at det måtte vere raudvin til ost. Det er ei kapital misforståing. Ost og tannin er på ingen måte perlevener. Har du mange ostar på bordet, er sjansen større for at ein feit kvitvin eller dessertvin passar betre.

Spør deg fram hos vinhandlaren. Men kva drikk du til ein Nidelven Blå frå Gangstad gardsysteri, til dømes i retten med avokado? Eg spurde ein retteleg ekspert, som sa at det beste valet er norsk issider frå Hardanger eller Bringebærlandet Isvin.

Der lærte både du og eg noko nytt. Trur eg.

Dagfinn Nordbø er satirikar og tekstforfattar.

post@nordbo.no