Måleriet som ein lat tanke«Du kan ikkje stå der med ein pensel heile tida», sa Cy Twombly. Cy Twombly kunne ta fri frå målearbeidet i halvår om gongen, sikkert fordi han hadde råd til å lata det vera, men truleg òg i desperasjon over kva han skulle finna p
«Du kan ikkje stå der med ein pensel heile tida», sa Cy Twombly.
Cy Twombly: Frå Bacchus-serien, 2005.
Cy Twombly kunne ta fri frå målearbeidet i halvår om gongen, sikkert fordi han hadde råd til å lata det vera, men truleg òg i desperasjon over kva han skulle finna på. Det vanlegaste målemoduset trur eg må vera å nøla, å ikkje vita sikkert kva ein skal gjera. På eitt tidspunkt går ein likevel i gang. Måleri er ein stad for å ta avgjerder, og ei flate for å visa resultatet.
Avgjerdene til Twombly kan vera spøkelsesaktige. Når han finn fram til noko, er det for i neste omgang å viska seg ut. Arbeidet er introvert, men dyrkar og feirar sjølve det å ytra seg. Han vekslar mellom å teikna og sausa teikningar ned, noterer, med ulike typar krit i det våte, ideografiske teikn, tal, geometri og utover i 50-åra med meir fukt, søl, meir farge, blodig raudt – meir kropp. Motivet skrår frå nedre venstre til øvre høgre kant av biletet, han utøver eit slags innhald, men tanken er lat, tanken er ein annan stad, på ei homerisk slette, i ei forteljing om kjærleik, krig og død der måleriet sjølvsagt kjem til kort. For Twombly er ein lesar, framfor alt av gresk og romersk mytologi, og som målar kan han bruka verknaden av det han har lese.
Cy Twombly vart fødd i Virginia i 1928. I skuggen av Jackson Pollock, som han ovundra, utvikla han gjennom 50 år ei eiga pseudoskrift i måleriet. I 2004, 76 år gammal, forstørra han lekkjene han teikna med kvitt på tavlegrått seint på 60-talet, slike som eg hugsar me kopierte i skjønnskrifttimane på skulen om lag på same tid. Dei er enorme og litt keitete, måla på fire–fem meter store lerret med sjenerøse mengder safttynn, raud akryl.
Twombly er ein atypisk kunststudent i USA på 50-talet: ein lett aristokratisk, sjølvbevisst sørstatsmann med ein lengt mot Europa og den aller eldste kulturhistoria. Han interesserer seg for den delen av verda som kollegaene hans i New York foraktar og tar avstand frå så godt dei kan, for å bygga det amerikanske måleriet og eit nytt kunstsyn. Som student møter han folk som seinare vert nøkkelpersonar i moderne kunsthistorie. Han reiser til Europa og Afrika med Robert Rauschenberg, og er den som ikkje har det travelt med å koma seg heim. Han veit at den litt retningslaust nostalgiske livskjensla hans er ein ressurs, og denne dreg han med seg. I 1960 forlèt han USA og slår seg ned i Roma. Der får ein ung og well connected amerikansk kunstnar tilgang til menneske og miljø som kan gjera noko for han. Og det viktigaste: I støvet av gresk og romersk historie finn han ein visjon for sitt eige arbeid.
Twombly har eit grep for å setja dialogen med måleriet i gang: Han fører inn namn, anten i biletet eller i tittelen, og ikkje kva namn som helst, men Achilles og Apollo, School of Athens, Birth of Venus. Titlane kan vera nikk til Rafael eller Botticelli, og viser ikkje berre at Twombly har fjerna seg frå Lower Manhattan, men at han no identifiserer seg med europeisk høgkultur. Han viser ikkje til mordet på president Kennedy eller Cuba-krisa, slik han kunne gjort, men hentar uttrykkskraft hjå krigaren Achilles. Når han krinsar om vald og brutalitet, handlar det ikkje om hans eige samfunn, men om brutaliteten i gresk oldtid, 3000 år attende i tid.
Når Twombly tek sjansen på å syngja desse namna ut i måleriet, kan det vera fordi han er amerikanar. Han er framand nok i europeisk høgkultur til å gjera som han vil, og samstundes langt nok heimanfrå til ikkje å verta stansa av venen Rauschenberg og andre, som uroa seg for den altfor høgkulturelle utvandraren.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
