Det er store pengar å tene på ulovleg sal av kjæledyr, samstundes er straffa for slik dyrekriminalitet svært låg samanlikna med til dømes narkotikaomsetning. Smugling av kjæledyr er difor blitt ei kjekk attåtnæring for dei som driv med annan organisert kriminalitet i Europa.

Dyreeigarar i land med høgt inntektsnivå, som Noreg og Sverige, er populære kundar for denne organiserte dyremishandlinga.

Kynisk

Det har lenge vore kjent at ville dyr blir fanga inn og smugla verda rundt, men det har vore mindre merksemd om ulovleg import og sal av vanlege familiedyr.

Under pandemien ville mange ha seg eit kjæledyr, etterspurnaden auka, særleg for dei mindre hunderasane, og det kom stadig fleire tilbod om kjøp av dyr på nettet. I jungelen av tilbod, frå Finn.no til freistande nettsider frå Sør-Korea, dukkar det også opp mange useriøse eller kriminelle aktørar. Og det ser ut til å vere skuffande enkelt å lure folk med bilete av søte hundekvalpar, eller med annonsar der folk blir oppmoda om å kjøpe og ta vare på eigarlause dyr.

Mange av dei ulovleg importerte kvalpane kjem frå såkalla kvalpefabrikkar i Aust-Europa, som i Polen og Russland. Forretningsmodellen er like enkel som han er kynisk. Tispene blir stengde inne i tronge og skitne bur og para så ofte som mogleg for å få maksimal produksjon av kvalpar. Kvalpar er små og lette å ta med i bagasjen, og dei blir ofte frakta over landegrensene under svært dårlege forhold, med stor fare for å døy under transporten.

Kvalpane blir tekne tidleg frå mødrene og så transporterte rundt i Europa, nokre gonger utan mat og vatn for at dei ikkje skal gjere frå seg undervegs. Det er funne hundekvalpar som var dopa ned og teipa fast under bilsetet og så transportert i åtte–ti timar eller meir.

Det er ikkje overraskande at dyr døyr av slik mishandling, men transporten kan likevel løne seg godt så lenge nokre av dyra kan seljast for høg pris til godtruande kundar.

Grenselaust

Det siste året har Noreg vore med på ein felles europeisk aksjon mot illegal handel med kjæledyr. På eit seminar om dyresmugling under Arendalsveka no i sommar rapporterte Mattilsynet, Økokrim og Tolletaten om erfaringane frå dette arbeidet.

Tolletaten her i landet kontrollerte i 2022 meir enn 30.000 hundar og avdekte fleire tilfelle av dyresmugling, men det er svært vanskeleg å finne det reelle omfanget av den ulovlege trafikken. Berre innanfor EU reknar styresmaktene med at det vert smugla opptil 8 millionar kvalpar i året, med ein samla verdi på meir enn 10 milliardar euro.

Smuglinga skjer med alle typar transportmiddel: bil, båt, fly og tog, og mange av smuglarane er gjengangarar som har god kjennskap til korleis dei kan lure seg inn over grensene med ulovlege dyr i bagasjen.

Dei som smuglar, presenterer gjerne dyra som sine, sidan det er lettare å ta med eigne dyr over grensestasjonane. Men det kan vere vanskeleg å argumentere for at ein tek med seg fem nesten nyfødde kvalpar på vitjing til eit anna land, og det har ført til at fleire smuglarar no freistar å transportere høgdrektige tisper for at dei skal kvalpe i mottakarlandet.

Smittsamt

I Mattilsynet har dei sett at smuglarane legg mykje arbeid i å lage falske hundepass og helseattestar. Dei finn falske attestar for vaksinering mot rabies og heimelaga stempel smuglarane nyttar til å lage falske tolldokument. Dette er alvorleg fordi hundar som blir smugla inn til landet, kjem frå delar av Europa der det er vanleg med ei rekkje alvorlege sjukdommar vi ikkje ønskjer å ha her i Noreg, til dømes rabies.

Andre sjukdommar som kan komme inn med importerte hundar, er bakteriesjukdommen leptospirose og dei to parasittsjukdommane hjarteorm og dvergbendelmark. Alle desse sjukdommane kan spreie seg til både dyr og menneske og er absolutt ikkje noko ein vil ha inn i huset med det nye kjæledyret sitt.

Kvifor tek folk likevel sjansen på å kjøpe seg dyr frå ein ukjend avsendar i utlandet? For mange tel det nok at dei kan få tak i dyr av ein rase som det er vanskeleg å få tak i her heime, andre trur kanskje på det dei les om organisasjonar som bergar eigarlause dyr og sel dei vidare på nettet.

Sterkare grensekontroll og strengare straff kan bremse litt på den ulovlege handelen, men det vil aldri bli mogleg å ta alle smuglarane på grensa, og usunn «produksjon» av kvalpar finn vi også i Noreg. Difor ligg det eit stort ansvar på dei som kjøper dyr: alle opplysningane som kjem frå seljarane, må sjekkast grundig same kvar dyra kjem frå.

Mattilsynet jobbar no på overtid med ei forskrift som krev påbod om merking og registrering av alle hundar i Noreg. Ei slik ordning vil gjere kvardagen litt vanskelegare for smuglarane og blir ønskt velkommen av både veterinærar, Tolletaten og Politiet. På sikt bør dette vere ei ordning som gjeld alle familiedyr.

Arve Nilsen