Hundar er opphaveleg åtseletarar som et alt dei kjem over, men der dei ville hundedyra lever på ei blanding av byttedyr, sjølvdaude dyr, bær, frukt og insekt, har dei tamme hundane tilpassa seg den karbohydratrike kosten dei finn i nærleiken av menneskebustadene. Likevel har hundar vi held som kjæledyr, framleis den same trongen til å ete kjøt som dei ville slektningane.

Godt rotna

Hundedyra har tilpassa seg eit liv der dei et sjeldan og mykje. Det kan vere mykje mat i eit daudt byttedyr, men i naturen er konkurransen stor, og ingen kan vite sikkert når måltidet er over, eller når det blir mat neste gong.

Difor har hundane evne til å overfylle magesekken og ta med maten for seinare å kaste han opp. På det viset kan dei dele overskotet med kvalpane, drektige tisper eller andre i flokken som ikkje kunne vere med på sjølve måltidet. Både ulvar, revar og villhundar deler mat på dette viset, noko som er ein viktig del av oppfostringa av kvalpane, og som òg styrker dei sosiale banda mellom dei vaksne individa.

Hundar skil ut 100 gonger meir magesyre enn menneske, og det gjer det mogleg å bryte ned og fordøye rått kjøt og beinrestar. Men er det overskot av mat, vil hundane prioritere lettfordøyeleg mat som feitt og innvolar og leggje bein og det seige kjøtet til modning.

Hundar har truleg ei god evne til kjenne att lukta av «godt rotna mat», som ein parallell til gleda folk kan ha over å ete gamalost eller rakefisk, og dei kan lett finne att nedgravne matrestar for å halde fram med festen. Den sterke magesyra gjev òg hundane eit godt vern mot matforgiftning.

Feiltolking

Det er vanleg å gje hundar ferdigprodusert hundefôr, og marknadsføring og sal av fôr til kjæledyr er ein storindustri. Det er riktig at hundar ikkje toler alt det vi menneske et, og særleg i jula er det mykje godteri og festmat som er direkte giftig for hundar, men om du tek omsyn til dette, kan heimelaga mat vere like sunt og helsebringande som det ferdigproduserte hundefôret. Og det er heller ikkje noko forsking som tyder på at dei blir feitare av heimelaga mat. Det er kor ofte hunden et og samla mengde mat som er viktigast.

For hundane er det eit problem at vi menneske systematisk feiltolkar dyreåtferda. At hunden tigg om mat, treng ikkje vere eit signal om han er svolten, men meir eit ønske om å bli inkludert i det sosiale samværet. For hundar er som folk, dei vil vere med der det skjer, og når vi samlar oss kring bordet, har hunden ein naturleg trong til å delta.

Overvekt

Veterinærar reknar ein hund som moderat overvektig når kroppsvekta er meir enn 10 prosent over idealvekta. Meir enn 20 prosent over idealvekta blir diagnostisert som sjukleg overvekt. Det vil seie at ein cavalier king charles spaniel eller ein dachs som er halvannan kilo over normalvekt, er farleg feit. Eit enkelt råd er å kjenne etter om du finn ryggvirvlar og ribbein. På ein sunn hund skal det vere mogleg å telje ribbeina, viss ikkje er feittlaget for tjukt.

I europeiske undersøkingar har dei funne at opptil halvparten av hundane er overvektige. I nokre studiar finn dei samanheng mellom vektproblem hos hund og eigar, folk med høg kroppsvekt ser i alle fall ut til å trivast betre med overvektige kjæledyr.

Hohundar blir lettare overvektige enn hannhundar, kastrerte hundar blir rolegare og treng mindre mat, og overvekt er eit større problem hos nokre av dei mest populære rasane, til dømes labrador retriever, cocker spaniel, cavalier king charles spaniel, dachs og shetland sheepdog. For hundar flest aukar vekta òg med alderen, samstundes som overvekt fører til ei rekkje helseplager som kan gjere livet kortare.

Redusert livskvalitet

Det største velferdsproblemet for overvektige hundar er nok ikkje ein tidleg daud, men redusert livskvalitet. Ledd og leddband får meir slitasje, og det fører til smerter og mindre aktivitet. Overvektige hundar har det tungt i varmen, på dei kortsnuta rasane kan luftrøyret klappe saman av varmestresset (trachealkollaps), og feite hundar får oftare kreft og infeksjonar. Like viktig som sjukdommane er det at hunden din blir overvektig fordi han får for mykje mat og for lite mosjon og leik. Fleire måltid om dagen kan ikkje erstatte dei kvalitetane som ligg i å vere ute og i aktivitet.

Dei færraste trur at hundar kan gjere seg førestillingar om framtida, at hundar har tankar om dauden eller grundar på meininga med livet. Men vi veit at hundar blir tilfredse av å vere trygge og mette og i lag med flokken sin, og at dei har det best når dei kan leve ut naturlege behov.

Og det er eit grunnleggjande behov for alle hundar å kunne springe ute i naturen, der dei kan kjenne flaumen av luktar og få lov til å sanse verda med heile sin hundeskapnad.

Arve Nilsen