Eg ligg i sofaen og er vitne til eit mirakel. Me kosar oss med barne-TV, men det er ikkje Peppa Gris som gjer meg mållaus. På fanget til dotter mi sit barnebarnet mitt og får børsta ut dei lange, lyse lokkane fulle av flokar utan å kny. Ingen tårer, berre fryd i heimen. Er det for godt til å vera sant?

– Korleis er det mogleg, spør eg dottera mi.

– Eg børstar håret hennar med Tangle Teezer, seier ho og held fram ein rund børste.

Eg tek børsten, snur han og ser at han har to lag med mjuke tindar som spreier seg utover. Tindane minner om og kjennest ut som tentaklane på ei sjøstjerne. Kanskje dette produktet er endå eit døme på såkalla biomimikk der ein har henta idear frå naturen?

– Tangle Teezer er fantastisk, far. Han løyser opp dei verste flokar utan problem. Det er litt TV-shop-aktig, men han gjer akkurat det han lovar.

– Kan eg få prøve?

Eg byrjar ytst i håret og arbeider meg mot hårbotnen. Det går som en leik. Smil og latter heile vegen. Barnebarnet ensar ikkje børsten, men kosar seg glugg i hel med Peppa Gris. Eg prøver så på mitt eige hår. Eg merkar ingen ting, men så er jo håret mitt kort. Når eg tenkjer meg om, har eg vel aldri hatt korkje hatt, kam eller børste. Berre crew cut.

– Du må hugsa, far, at barn har tynnare hår enn vaksne og difor flokar det seg lettare. Barn har såkalla vellushår, medan vaksne har terminalhår. Vel, du har jo vorte så gamal og tynn i håret at du snart berre vil ha vellushår du òg. Har du lyst på ein Tangle Teezer til jol?

Dette var spanande. No er det berre å ringja ein ven. Eit naturleg val er Bente Olderkjær. Ho er seniorkonsulent på Høgskulen på Vestlandet. Ho har fortalt meg at ho var frisør i det førre livet sitt. Eg spør om ho veit noko om historia til børstar og kammar.

– Folk har vore forfengelege til alle tider. Kammar hadde dei alt i Persia for 5000 år sidan og i Kina og Japan for 6000 år sidan. I Europa har ein funne kammar frå sein jarnalder på Orknøyane. Historisk sett var funksjonen deira å halda håret på plass. Børstar er av nyare dato. Ein veit at ein i romartida brukte piggar frå piggsvin til å laga børstar. Den moderne historia til børsten tok til i 1777 då engelskmannen William Kent sette tindane inn i eit handtak for å laga børstar. I 1854 patenterte Hugh Rockand metallbørsten. I dag finst det ei rekkje børstar for ulike føremål. Flate for å greia ut flokar og runde for å krølla håret.

Eg spør om ho har tips til kva ein skal velja og sjå etter når ein skal investera i ein børste eller ein kam.

– Du bør velja ein kam eller børste som er varsam med håret. Dårleg hårkvalitet kjem ofte av hard medfart med kjemikal, børstar og strukturomforming. Kort og ubehandla hår er lite utsett for slitasje, men langt hår må ein stella pent med. Ein må vera varsam med børstar med kuler i tindane. Overgangen mellom tind og kule bør vera saumlaus og umerkeleg, slik at ikkje håret slitest av når det flokar seg. Mjuke tindar er ein føremon. Kammar er enklare, men bør ikkje ha gradar etter støypinga.

– Har du høyrt om Tangle Teezer?

Ho svarar nei. Eg fortel det vetle eg veit, og ho får lyst å prøva ein.

No opnar eg bestevenen til den forvitne, nemleg Google. Det var engelskmannen Shaun Pulfrey som fann opp den revolusjonerande børsten i 2003. Då arbeidde han som hårfargar i salongen til Vidal Sassoon. Shaun byrja ikkje med to tomme hender, men med kam i den eine og børste i den andre.

Med samspel mellom kam og børste vart han vidgjeten for å løysa opp flokar utan smerte og øydelagt hår. Han fekk så ideen å setja saman kam og børste til ein børste som kunne løysa opp flokar. I samarbeid med materialforskarar kom han fram til Tangle Teezer med dei lagvise og mjuke tindane.

Éin ting er å ha ein idé og laga ein prototyp. Noko heilt anna er å få det til å verta ein innovasjon og sikra seg at produktet ikkje vert piratkopiert av andre som ikkje har evna til å tenkja sjølv. Shaun Pulfrey brukte meir enn ein million kroner på å sikra patentrettane sine og har saksøkt fleire som har prøvd å stela ideen hans.

Hovudutfordringa for Tangle Teezer vart fort å kunna levera nok produkt til stadig fleire kundar. Sidan oppstarten har Tangle Teezer utvikla stadig nye børstar for ulike utfordringar med flokar. Det finst no børstar for vått hår og hår med volum, og børstar som kan brukast saman med hårturkar. Til no er meir enn 50 millionar børstar selde, og i fjor kvitta Shaun Pulfry seg med aksjane sine i selskapet for om lag ein milliard kroner. Han treng nok ikkje løysa fleire flokar.

Har Tangle Teezer nokon utfordrar? Sjølvsagt. På ein slik stor marknad er det plass til mange. Michael Van Clarkes No. 1 er ein særs populær altmoglegbørste, og Wetbrush flex dry skårar stort på flokemeistring.

Eg ser meg i spegelen på badet. Eg vert stadig tynnare i håret, og hårfestet er på vikande front. Er det noko eg kan gjera som ein innovasjon? Kva med ein spegel med kunstig intelligens som retusjerer røynda? Det hadde vore noko.

Per Thorvaldsen

per.eilif.thorvaldsen@hvl.no