JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Feature

Heilt vilt i Tallinn

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Estarane er kongar på å bake rugbrød, som dei serverer med brisling.

Estarane er kongar på å bake rugbrød, som dei serverer med brisling.

Foro: Wikimedia Commons

Estarane er kongar på å bake rugbrød, som dei serverer med brisling.

Estarane er kongar på å bake rugbrød, som dei serverer med brisling.

Foro: Wikimedia Commons

5444
20200619

Estland

I Estland er det færre menn enn kvinner. Per 100 kvinner er det 84 menn. Ein veit ikkje heilt kvifor, men det er altså slik. Kvinnene lever i gjennomsnitt ti år lenger enn menn i dette landet – det kan kanskje forklare noko. Min teori om at levealderen for kvinner kanskje er høgare fordi dei er så gode til å spasere på brustein med høge hælar, er tvilsam.

Estland har fleire interessante idrettsgreiner som ikkje er så vanlege andre stader. Ei av dei er konebering. Sporten kom eigentleg frå Finland, men er no minst like populær i Estland. Estarane har eit eiga konegrep som på engelsk blir kalla «The Estonian Carry», der kona heng bak på ryggen med hovudet ned og beina rundt halsen på beraren.

Estarane vann sjølvstende frå Sovjetunionen i 1991, og hendingane blir ofte kalla Den syngande revolusjonen. Det var ein serie massedemonstrasjonar der folket song strengt forbodne songar og patriotiske hymnar. Absolutt ein revolusjon eg kan like. Eit regime som forbyr songar, har vel i det lange løp ikkje livets rett.

Matmonsen

Dagfinn Nordbø elskar mat og skriv om det i Dag og Tid.

5444
20200619

Estland

I Estland er det færre menn enn kvinner. Per 100 kvinner er det 84 menn. Ein veit ikkje heilt kvifor, men det er altså slik. Kvinnene lever i gjennomsnitt ti år lenger enn menn i dette landet – det kan kanskje forklare noko. Min teori om at levealderen for kvinner kanskje er høgare fordi dei er så gode til å spasere på brustein med høge hælar, er tvilsam.

Estland har fleire interessante idrettsgreiner som ikkje er så vanlege andre stader. Ei av dei er konebering. Sporten kom eigentleg frå Finland, men er no minst like populær i Estland. Estarane har eit eiga konegrep som på engelsk blir kalla «The Estonian Carry», der kona heng bak på ryggen med hovudet ned og beina rundt halsen på beraren.

Estarane vann sjølvstende frå Sovjetunionen i 1991, og hendingane blir ofte kalla Den syngande revolusjonen. Det var ein serie massedemonstrasjonar der folket song strengt forbodne songar og patriotiske hymnar. Absolutt ein revolusjon eg kan like. Eit regime som forbyr songar, har vel i det lange løp ikkje livets rett.

Matmonsen

Dagfinn Nordbø elskar mat og skriv om det i Dag og Tid.

Det er eit gamalt munnhell at nordmenn er spontane berre dei får tenkt seg om. Sjølv budde eg lenge saman med ei kvinne som absolutt ikkje trong å tenke seg om for å vere spontan, og éin dag fekk eg beskjed om at eg hadde 15 minuttar å pakke på, for vi skulle på tur til Estland, nærmare bestemt Tallinn.

Tallinn har ei stor mengd tilbod rundt spa, velvære og behandlingar eg ikkje er interessert i i det heile, så dermed fekk eg rikeleg tid til å gjere dei to tinga eg elskar høgast: ete og drikke. For meg er valet mellom å bli drukna i gytje og å ete ein saftig bjørnebiff veldig lett. Eg er heller ikkje vidare interessert i at ei dame på 100 kilo trampar barbeint rundt på ryggen min, særleg ikkje når ho snakkar eit språk eg forstår mindre enn eit kvekk av. På Maldivane har eg fått ayurvedisk tåmassasje av ein indar som hang frå et tau i taket, men han snakka jo engelsk, så eg kunne be han om å halde opp.

Estland er 50 prosent skog, noko som naturlegvis set eit preg på kjøkkenet. Den nemnde bjørnebiffen er eit sjølvsagt val, og vi åt òg villsvincurry på ein indisk restaurant som var framifrå. Russiske serveringsstadar er òg å finne, i alle fall var dei det rundt sekelskiftet, men eg hugsar absolutt ikkje kva vi tinga, fordi det heile tida gjekk føre seg ein ganske så distraherande kosakkdans. Det er vanskeleg å konsentrere seg om maten når sju uniformerte russarar med høge skinnluer hoppar rundt i lokalet til øyredøyvande balalaikamusikk. Ikkje rart estarane blei lei av dei. Men vi åt sikkert kaviar.

Sjømat kan sikkert òg vere godt i Estland, men vi fann det ikkje. Da vi bestilte pasta med blåskjel, var skjela seigare enn mumifiserte tørka griseøyre som har lege fleire år gløymde i ein vindtunnel. Vi påkalla kelneren, som snakka med kokken, som kom lettare indignert til bordet og erklærte at dette kunne han ikkje forstå, han hadde jo nettopp teke blåskjela opp av frysaren!

Vi droppa sjømaten, men fann seinare ut at det er brisling ein skal gå for. Estarane er kongar til å bake rugbrød, som heter leib. Dei legg marinert eller røkt brisling på brødet saman med hardkokte egg og pyntar med vårlauk og urter. Fastelavnsbollane til estarane går under namnet vastlakukkel og kan skaffast i dei fleste av bakeria i landet året rundt: kveitebollar fulle av herleg piska krem. Av kulinariske gleder du ikkje finn nokon annan stad i verda, er kama, ein miks av rista bygg-, rug-, havre- og ertemjøl. Klassisk estisk frukost består gjerne av kama og kefir – ei proteinbombe som kunne halde Supermann gåande herfrå til heimplaneten Krypton utan påfyll.

Mens vi snakkar om gåande: Kvinnene i Tallinn er dei einaste eg har sett, som kan bevege seg problemfritt på ekstremt høge hælar over gamlebyens overmåte rustikke brustein. Der ein annan amatør på høghæla sko ganske snart ville kilt stillettane fast i dei enorme mellomromma mellom steinane, flyt dei over i stor fart utan eit einaste feilskjær. Imponerande. Det må være genetisk.

Reiser du til Tallinn, vil du sannsynlegvis også halde deg i ro inne i den vakre gamlebyen, om du altså ikkje skal bli ryggtrampa og radbrekt av ferme massøser. Midt i gamlebyen ligg den største turistfella av alle, restauranten Ye Olde Hansa, men det er òg ein framifrå serveringsstad. Sit gjerne utandørs og drikk det utmerkte estiske ølet, dei siste åra har mengda handverksøl auka kraftig. Ye Olde Hansa er ein utmerkt stad å smake bjørn. Dersom du ikkje sjølv er bjørnejeger, er det her du har sjansen. Interiøret er frå middelalderen og så turistisk det kan bli, men likevel. Tenk alle eventyra du har lest om bjørn – det er ikkje få!

Her kan du altså bli bjørnens overmann. Vil du ha bjørn på grillen i sommar, skal du marinere han i ein kopp olivenolje, trekvart kopp soyasaus, ein halv kopp sitronsaft, ein kvart kopp kvar av worcestersaus og sennepspulver (gjerne Colman’s), eit par fedd smadra kvitlauk og ei halv skei nykverna pepar. Legg bjørnefiletane i marinaden over natta, eller nokre timar. Grill dei på direkte varme i fem–sju minutt på kvar side og lat dei kvile like lenge. Og sidan sjansen er stor for at du ikkje har skote bjørn, bruk same marinaden til storfe, hjort, elg, villsvin og andre svin.

Dagfinn Nordbø

Dagfinn Nordbø er tekstforfattar og satirikar.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Det er eit gamalt munnhell at nordmenn er spontane berre dei får tenkt seg om. Sjølv budde eg lenge saman med ei kvinne som absolutt ikkje trong å tenke seg om for å vere spontan, og éin dag fekk eg beskjed om at eg hadde 15 minuttar å pakke på, for vi skulle på tur til Estland, nærmare bestemt Tallinn.

Tallinn har ei stor mengd tilbod rundt spa, velvære og behandlingar eg ikkje er interessert i i det heile, så dermed fekk eg rikeleg tid til å gjere dei to tinga eg elskar høgast: ete og drikke. For meg er valet mellom å bli drukna i gytje og å ete ein saftig bjørnebiff veldig lett. Eg er heller ikkje vidare interessert i at ei dame på 100 kilo trampar barbeint rundt på ryggen min, særleg ikkje når ho snakkar eit språk eg forstår mindre enn eit kvekk av. På Maldivane har eg fått ayurvedisk tåmassasje av ein indar som hang frå et tau i taket, men han snakka jo engelsk, så eg kunne be han om å halde opp.

Estland er 50 prosent skog, noko som naturlegvis set eit preg på kjøkkenet. Den nemnde bjørnebiffen er eit sjølvsagt val, og vi åt òg villsvincurry på ein indisk restaurant som var framifrå. Russiske serveringsstadar er òg å finne, i alle fall var dei det rundt sekelskiftet, men eg hugsar absolutt ikkje kva vi tinga, fordi det heile tida gjekk føre seg ein ganske så distraherande kosakkdans. Det er vanskeleg å konsentrere seg om maten når sju uniformerte russarar med høge skinnluer hoppar rundt i lokalet til øyredøyvande balalaikamusikk. Ikkje rart estarane blei lei av dei. Men vi åt sikkert kaviar.

Sjømat kan sikkert òg vere godt i Estland, men vi fann det ikkje. Da vi bestilte pasta med blåskjel, var skjela seigare enn mumifiserte tørka griseøyre som har lege fleire år gløymde i ein vindtunnel. Vi påkalla kelneren, som snakka med kokken, som kom lettare indignert til bordet og erklærte at dette kunne han ikkje forstå, han hadde jo nettopp teke blåskjela opp av frysaren!

Vi droppa sjømaten, men fann seinare ut at det er brisling ein skal gå for. Estarane er kongar til å bake rugbrød, som heter leib. Dei legg marinert eller røkt brisling på brødet saman med hardkokte egg og pyntar med vårlauk og urter. Fastelavnsbollane til estarane går under namnet vastlakukkel og kan skaffast i dei fleste av bakeria i landet året rundt: kveitebollar fulle av herleg piska krem. Av kulinariske gleder du ikkje finn nokon annan stad i verda, er kama, ein miks av rista bygg-, rug-, havre- og ertemjøl. Klassisk estisk frukost består gjerne av kama og kefir – ei proteinbombe som kunne halde Supermann gåande herfrå til heimplaneten Krypton utan påfyll.

Mens vi snakkar om gåande: Kvinnene i Tallinn er dei einaste eg har sett, som kan bevege seg problemfritt på ekstremt høge hælar over gamlebyens overmåte rustikke brustein. Der ein annan amatør på høghæla sko ganske snart ville kilt stillettane fast i dei enorme mellomromma mellom steinane, flyt dei over i stor fart utan eit einaste feilskjær. Imponerande. Det må være genetisk.

Reiser du til Tallinn, vil du sannsynlegvis også halde deg i ro inne i den vakre gamlebyen, om du altså ikkje skal bli ryggtrampa og radbrekt av ferme massøser. Midt i gamlebyen ligg den største turistfella av alle, restauranten Ye Olde Hansa, men det er òg ein framifrå serveringsstad. Sit gjerne utandørs og drikk det utmerkte estiske ølet, dei siste åra har mengda handverksøl auka kraftig. Ye Olde Hansa er ein utmerkt stad å smake bjørn. Dersom du ikkje sjølv er bjørnejeger, er det her du har sjansen. Interiøret er frå middelalderen og så turistisk det kan bli, men likevel. Tenk alle eventyra du har lest om bjørn – det er ikkje få!

Her kan du altså bli bjørnens overmann. Vil du ha bjørn på grillen i sommar, skal du marinere han i ein kopp olivenolje, trekvart kopp soyasaus, ein halv kopp sitronsaft, ein kvart kopp kvar av worcestersaus og sennepspulver (gjerne Colman’s), eit par fedd smadra kvitlauk og ei halv skei nykverna pepar. Legg bjørnefiletane i marinaden over natta, eller nokre timar. Grill dei på direkte varme i fem–sju minutt på kvar side og lat dei kvile like lenge. Og sidan sjansen er stor for at du ikkje har skote bjørn, bruk same marinaden til storfe, hjort, elg, villsvin og andre svin.

Dagfinn Nordbø

Dagfinn Nordbø er tekstforfattar og satirikar.

For meg er valet mellom å bli drukna i gytje og å ete ein saftig bjørnebiff veldig lett.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Etter valet i 2016 blei det vanleg å seie at Trump vann fordi folk hadde oversett kjenslene til den kvite arbeiderklassa. Er biletet eit anna i denne omgangen?

Foto: Dustin Chambers / Reuters / NTB

UtanriksSamfunn

Overkorrigeringa

NEW YORK: Mark Lilla fekk enorm merksemd for sin diagnose av presidentvalet i USA i 2016. Eg oppsøker han for å få oppdaterte psykologiseringar av den amerikanske folkesjela anno 2024.

Ida Lødemel Tvedt
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.

Foto: Ole Berg-Rusten / NTB

Samfunn
Eva Aalberg Undheim

Eit spørsmål om kontroll

I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.

Foto: Samlaget

BokMeldingar
ArildBye

Ein av oss

Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.

Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB

IntervjuSamfunn
Christiane Jordheim Larsen

Nato-toppen som sa det han tenkte

Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.

Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement
Feature

Greske byggjeklossar

Eg dreg til Kreta og lærer om skilnaden på tyske og britiske turistar.

May Linn Clement

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis