Gjennom Borneos indre
Mahakam er mindre enn Kongo, Nilen, Mekong og slike berømte elver, men tek det igjen med å renne gjennom urskog og fjelljungel.
Guiden Mukhtar er meir stille og gåtefull enn guider vanlegvis er. Og klokka går baklengs opp elva.
Tidleg om morgonen forlèt «Dayak Lestari» kaia i Samarinda. Det er det same gamle kaiområdet (Pelabunan Fery) som hollendarane bygde i kolonitida. Lumholtz kom ned elva og hit den 22. august 1916, etter at han hadde reist gjennom det sentrale Borneo, mesteparten av vegen langs små og store elver (165 mil). For Lumholtz var Samarinda siste stopp, sidan han reiste motsett veg av det eg skal gjere. Han var utsliten, tom for forsyningar, full av insektbit og ikkje heilt frisk, for på turen hadde han pådrege seg ein skummel parasittisk sjukdom.
Eg, derimot, er utkvilt og nydusja og klar for det som må vere ei av verdas store elvereiser: opp Mahakam, til det indre av Borneo. Båten minner meg om elvecruisebåtane som køyrer rundt med turistar på Spree i Berlin, men «Dayak Lestari» er mange tiår eldre, og har dessutan levd eit mykje hardare liv.
Det er godt med folk på båten, men han er på ingen måte overfylt. Mukhtar fortel at persontrafikken langs elvene dabba av etter at det kom veg heilt fram til Malak i 2010. Før den tid stoppa båten alltid på kvar minste vesle stad, og det var alltid smekkfullt. Nokre gonger opplevde Mukhtar å måtte sitje på lastedekket heile natta medan regnet auste inn frå dei opne sidene.
Øvre dekk er som to samanhengande rekkjer med briskar, med ein smal gang i midten. Dette er «VIP»-klassa, ser eg på eit gammalt skilt. Det finst òg ein «Ekonomi»-klasse. Så vidt eg forstår, tyder det at ein må sitje på lastedekket nede, men det gjer ingen som skal vere om bord meir enn nokre timar. Ved sida av briskane som Mukhtar og eg har, nærast utgangen bak, ligg to kvinner med eit velskapt jentebarn som knapt er eit døgn gammalt, får eg vita. Mora har vore på klinikk i Samarinda for å føde, og ho skal no heim til familien. Babyen blir lagd i eit stykke netting som heng frå taket og voggar harmonisk i takt med båten oppover elva, mens mora nynnar mjukt over motorduren.
Om natta søv folk på briskane, om dagen kan ein liggje og slappe av, lese, laga mat, småprate eller spele kort med naboen. Det er fleire ledige plassar, og stemninga er avslappa og venleg, som om alle er samde om at det skal bli ein fin tur. Alle passasjerane er dayakar som skal heim til landsbyane sine opp langs elva, mange heilt til endestasjonen Long Bagun. Reisa dit vil ta minimum tre døgn, avhengig av vasstanden i dei øvre delane av elva. Gjennom stryka skal det ikkje vere for mykje vatn og heller ikkje for lite. Her nede er elva mange hundre meter brei, kanskje opp mot ein kilometer. I dei øvre delane er det strie stryk som ikkje lèt ein båt som dette passere. Dei vondaste stryka er oppstraums frå Long Bagun, men dei må Mukhtar og eg forsere i mykje mindre båtar enn dette.
På nedre dekk er styrhuset fremst. Ein liten kafé med eit par bord og toalett ligg i den andre enden. Plassen mellom er eit ope lastedekk, med nokre brukte TV-apparat, elektriske vifter, sekker med kinesisk kvitlauk, grønsaker, eit par crossmotorsyklar, tre fat bensin, nokre tusen egg, kaffi, øl, sekker med ris og pappesker med andre tørrvarer som skal seljast oppstraums. Det er òg fullt av varer under dekk. Varer blir lasta av og på ved stoppestadene, men båten er mykje meir fullasta mot slutten av reisa enn i starten, skal det vise seg, for øvst har båten ingen konkurranse med lastebilar.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
