Gjennom Borneos indre
Hanekamp er ingen sport for kyllingar, seier dei i det indre av Borneo.
Elvestraumen regulerer livet i Tiong Ohang.
Mukhtar og eg er komne langt opp Mahakam-floda, heilt til Tiong Ohang. Det er den siste landsbyen før skogen og øydemarka. Herfrå og vidare oppover må vi ordne transporten vidare sjølve. Vi må finne to lokalkjende guidar med båt som kan frakte oss opp Mahakam-floda og vidare opp sideelva Kasao. Derfrå må dei følgje oss over Müller-fjella og eit stykke gjennom urskogen på den andre sida, til vi har ein høveleg plan for korleis vi skal kome oss vidare gjennom neste område. I tillegg må dei siste forsyningane kjøpast inn. Vi kjem til å bruke to–tre dagar på dette. Så spørst det på vassføringa kva tid vi kan begynne reisa vidare oppover elva. Det skal som vanleg ikkje vere så mykje at elva frodar, slik at det blir vanskeleg å manøvrere eller å vite nøyaktig kor ein er. I stryka er det små marginar under normale omstende, men om det er for mykje vatn, blir dei store steinane usynlege, rett under vatn. Kor dei tryggaste passasjane går, kan bli uklart, sjølv for den mest erfarne båtføraren. Nærleiken folk her oppe har til elva, kan minne om den folk langs den norske kysten hadde til havet i gamle dagar, da dei året rundt måtte ut i små båtar. Då blir ein god til å lese havet, slik dayakane er gode til å lese elva.
Det er laurdag ettermiddag i Tiong Ohang. Alle er ute i gatene og held på med eitkvart eller sit ute og pratar. Tiong Ohang er eigentleg tre landsbyar: Vi bur i den delen som heiter Tiong Buu, og på andre sida av elva, som er lett å krysse via ein hengebru, ligg Long Kerioq og Muntai.
Tiong Ohang er ikkje så ulikt Long Bagun, men sidan dette er mykje lenger opp elva, og det knapt bur nokon lenger oppe, gjev Tiong Ohang meir ei kjensle av ein siste utpost, ein frontier tett på urskogen. Det er få butikkar, og alt, inkludert folk, verkar eit par hakk røffare enn i Long Bagun. Der nede var det til dømes elektrisitet heile dagen. Her oppe kjem han frå dieselgeneratorar, som berre går mellom klokka seks og tolv om kvelden. Det verkar forresten lite rasjonelt å frakte diesel heile denne vegen. Her kunne eit par moderne mikrokraftverk i elva gjeve landsbyen nok straum dagen lang.
I enden av busetnaden, i den delen som heiter Muntai, og som ein når ved å krysse ei sideelv via ei bru, ligg det eit stort ope torg. Under skuggen av ein stor presenning er det tjukt av folk. Det er her det går føre seg. Folk i alle generasjonar et, snakkar, drikk og … gamblar. Berre éin person er synleg rusa, han blir sett på som ein slags landsbytulling, men mange drikk litt tuak, palmevin som ein treng litt tid til å bli van med. Han kjennest svak, men snik seg innpå om ein tek nokre glas. Etter all dygda i Long Bagun er det nesten litt fint å sjå at folk her ikkje er like prektige. Det er trass alt laurdag. Her ser ein mange med tradisjonelle dayaktatoveringar. Eldre damer har armane nesten heilt dekte. Nokre av dei har òg forlenga øyreflippane på gammalt vis. Holet er utvida ved hjelp av tung øyrepynt, og på eldre damer når øreflippane ned til skuldrene, store nok til at ein lett kunne fått ein tennisball, kanskje til og med ein liten handball gjennom.
Rundt små betongbord driv dei med pengespel, det er små kasino på rekkje og rad. Dei spelar terningar og kort, og dei spelar om pengar. Pengespel som dette har vore forbode i Indonesia sidan 1981, men denne opplysninga har visst enno ikkje nådd så langt opp elva. Ein av «croupierane» kallar seg mister Undo, som tyder «herr Profitt» på indonesisk. Han har ei glinsande gulltann i munnen, og mange millionar rupiah i bunkar framfor seg. Eg set meg ned og får han til å forklare meg dei enkle reglane. Det er to blå terningar og ein raud, og kvar kombinasjon har ulike odds. Ein satsar på éin eller fleire kombinasjonar ved å leggje pengar på ei matte framfor mister Undo. Dette må jo prøvast ut.
Eg set nokre hundre kroner på at summen av dei tre terningane skal bli mellom 4 og 10. Det blir tap. Så veddar eg det same på nytt, men doblar innsatsen. Nytt tap. Det same skjer to gonger til. Viss ein doblar innsatsen slik eg no har gjort, blir det forbløffande raskt eit stort beløp. Om ein til dømes startar med 400 kroner og doblar fire gonger, er ein plutseleg oppe i 6400 kroner. Og det er det som no har skjedd. Fem gonger på rad blir summen av dei tre terningane mellom 11 og 17. No byrjar eg å bli nervøs, for om eg doblar endå ein gong, vil det kunne eliminere heile reisekassa, på fem minutt, på eit improvisert kasino på eit torg i Muntai. Det finst ikkje ein einaste minibank i det indre av Borneo. Alt av pengar er med frå Samarinda, og det finst ingen stader å skaffe påfyll. Rett nok har eg alt betalt for at Mukhtar skal dekkje alle utgifter på reisa. Men noko seier meg at det kan oppstå problem rundt denne ordninga, og dessutan likar eg dårleg tanken på å vere blakk midt inne i urskogen på den tredje største øya i verda. Om det skulle skje noko uventa, vil eg kunne få behov for å betale for anna hjelp. Og, når eg tenkjer meg om, kva er oddsa for at det ikkje skal skje noko uventa på denne turen?
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
