Dylans nobel-føredragBob Dylan spelte inn nobelføredraget i Los Angeles 4. juni. Dagen etter vart det publisert på

Då eg fekk nobelprisen i litteratur, tok eg til å undrast over korleis songane mine eigentleg hang saman med litteratur. Eg ville tenkje over det og finne ut kvar sambandet var. Eg skal freiste å formulere det eg kom fram til for dykk. Det vil truleg likne på ein tur med karusell, men eg vonar det eg seier vil vere verdt å høyre på og tene føremålet.

Om eg skal gå attende til der det heile byrja, trur eg mest eg må starte med Buddy Holly. Buddy døydde då eg var rundt 18 og han var 22 år. Frå første stund eg høyrde han, kjende eg meg i slekt med han. Det var som om han var ein eldre bror. Eg trudde til og med at eg likna på han. Buddy spela den musikken eg elska – musikken eg voks opp med: country, western, rock ’n’ roll og rhythm and blues. Tre ulike slag musikk som han fletta saman og skapte ein sjanger av. Eit varemerke. Og Buddy skreiv songar – songar med vakre melodiar og fantasifulle tekstar. Og han song flott og i ulike røyster. Han var arketypen. Alt eg ikkje var og ønskte å vere. Eg såg han berre éin gong, og det var nokre få dagar før han var borte. Eg måtte reise milevis for å få sjå han spele, og eg vart ikkje skuffa.

Han var kraftfull og elektrifiserande med stor autoritet. Eg var berre eit par meter unna han. Han var trollbindande. Eg granska andletet hans, hendene, måten han markerte rytmen med foten på, dei store, svarte brillene hans, auga bak glasa, måten han heldt gitaren på, måten han stod på, den lekre dressen. Alt ved han. Han såg eldre ut enn 22. Noko ved han verka tidlaust, og han fylde meg med overtyding. Så, brått, hende det noko mystisk. Han såg meg rakt inn i auga, og han overførte noko. Noko eg ikkje skjøna kva var. Og det gav meg frysningar.

Eg trur det var ein dag eller to etter dette at flyet hans styrta. Og nokon – nokon eg aldri hadde sett før – gav meg ei Leadbelly-plate med songen «Cottonfields». Og denne plata endra livet mitt der og då, sende meg inn i ei verd eg ikkje visste om. Det var som ein eksplosjon. Som om eg vandra i mørker, og brått vart mørkret opplyst. Det var som om nokon tok på meg. Eg må ha spela denne plata hundre gonger.

Det var eit platemerke eg aldri hadde høyrt om, med eit lite hefte inni som reklamerte for andre artistar på same merket: Sonny Terry og Brownie McGhee, New Lost City Ramblers, Jean Ritchie, strengeband. Eg hadde ikkje høyrt om nokon av dei. Men eg rekna med at om dei var på dette platemerket saman med Leadbelly, måtte dei vere gode, så eg laut høyre på dei. Eg ville vite alt om denne typen musikk, og eg ville spele han sjølv. Eg hadde framleis sterke kjensler for musikken eg hadde vakse opp med, men nett no gløymde eg han. Tenkte ikkje eingong på han. For augeblinken var han vekk for lenge sidan.

Eg hadde ikkje reist heimanfrå enno, men kunne knapt vente med det. Eg ville lære denne musikken og treffe folka som spela han. Men til slutt fór eg, og eg lærte å spele desse songane. Dei var annleis enn radiosongane eg alltid hadde lytta til. Dei var meir pulserande og tru mot livet. Med radiosongane var det slik at ein artist kunne få ein hit med eit terningkast eller dei rette korta på handa, men slik var det ikkje i folkemusikkverda. Alt var ein hit. Alt du måtte gjere, var å vite kva du gjorde og vere i stand til å spele melodien. Somme av songane var lette, andre ikkje. Eg hadde ei naturleg kjensle for dei gamle balladane og country blues, men alt det andre laut eg lære frå grunnen av. Eg spela for små grupper, av og til ikkje meir enn fire–fem personar i eit rom eller på eit gatehjørne. Du laut ha eit stort repertoar, og du måtte vite kva du skulle spele og kva tid. Somme songar var intime; andre måtte du skrike, skulle du verte høyrt.

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare

Digital tilgang – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.

E-postadressa di

Eg godtek vilkåra

Eller kjøp eit anna abonnement

Er du abonnent? Logg på for å lese vidare