JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

Feature

Auka røynd (AR)

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Omaha Beach i Normandie i Frankrike og det same strandområdet sett gjennom ein AR-app som viser den allierte landgangen i 1944.

Omaha Beach i Normandie i Frankrike og det same strandområdet sett gjennom ein AR-app som viser den allierte landgangen i 1944.

Foto: Nils Wendelbo Nyre / Illustrasjon: Gunnar Liestøl.

Omaha Beach i Normandie i Frankrike og det same strandområdet sett gjennom ein AR-app som viser den allierte landgangen i 1944.

Omaha Beach i Normandie i Frankrike og det same strandområdet sett gjennom ein AR-app som viser den allierte landgangen i 1944.

Foto: Nils Wendelbo Nyre / Illustrasjon: Gunnar Liestøl.

5336
20210226
5336
20210226

Ny teknologi dreier seg ofte om å lage opplevingar for folk. Det vert stadig vanlegare med augmented reality (AR) på mobilen. Slik teknologi gjev deg eit ekstra lag av informasjon utanpå den røynda du opplever med eigne sansar. Det kan til dømes vere at ei gammal steinbru vert sett inn att i landskapet når du ser ned på elva gjennom kameraet på mobilen din.

På nynorsk kunne slik teknologi kallast «auka røynd» (AR), men denne nemninga er diverre ikkje i allmenn bruk.

Lesebriller hjelper deg å sjå lita skrift skarpare, og teleskop hjelper deg å sjå langt ut i verdsrommet, men dei hjelper deg ikkje til å sjå noko anna enn det som alt er der.

Å «augmentere» er å forsterke røynda, gjere ho meir verdfull, mangfaldig eller intens ved å leggje til tekst, lydar og bilete som ikkje er der i røynda/ ikkje er der no. Til dømes kan slik teknologi vise deg både namn og høgd på fjell i omgjevnadene dine, og i prinsippet kan alle slags historiske og fysiske fakta bringast inn i sansefeltet og forsterke opplevinga di.

Augmented reality kan gjere brukaren til eit slags sansemessig supermenneske, og det er i mange samanhengar ein taktisk fordel. Militæret er alltid tidleg ute, og eit av dei fyrste bruksområda for AR var å støtta pilotane i jagarfly med viktig informasjon på ein gjennomsiktig skjerm.

Når piloten skal sikte på eit mål, kan AR-visinga kompensere for vind og andre forhold, og piloten kan sikte «rett på» målet.

Dei nye F-35-flya har auka røynd bygd inn i hjelmen (som kostar småpene fire millionar kroner), men ikkje alt er 100 prosent perfekt. Jagarpilotar ynskjer ein innebygd skjerm med synsvidd opp mot 180 grader for å ha størst mogeleg kontroll.

Synsvidda på skjermen er generelt noko ein slit med i AR, og 180 grader er ei skikkeleg utfordring.

Det mest avanserte dedikerte AR-utstyret som er tilgjengeleg i massemarknaden, er truleg Google Glass og Hololens. Her er bileta tredimensjonale, og lyden vert høyrd i surround sound. Då kan det opplevast svært realistisk.

Byggjebransjen prøver ut hjelmar med innebygd AR. Det betyr at røyrleggjaren, elektrikaren eller arkitekten kan sjå planteikningar for vassrøyr, elektriske opplegg og strukturelle forhold. Dei kan samanlikne bygget under oppføring med eit ferdig bygg, og dobbeltsjekke alle verdiar svært nøyaktig.

Men mobilen kan òg gje AR-opplevingar. Såkalla filter i Snapchat følgjer ansikt og legg på morosame element i ansiktet eller forvrengjer det. Som så mykje anna moderne teknologi knytt til visuelle inntrykk brukar ein datasyn til å finne ut kva informasjon ein skal leggje til i AR-en.

I industrien eller andre stader der ein treng rask informasjon om ein ting og brukar AR til å støtte arbeidet, er det kanskje ein QR-kode som datasynet kjenner att. Når du får QR-koden inn i kamerasynsvinkelen, startar prosessen med å finne data og i neste omgang syne dette på AR-skjermen.

I Snapchat er det algoritmar som kjenner igjen dei viktige elementa i eit ansikt og brukar dette til å rekne ut kvar i biletet ein skal plassere tullebrillene eller andre morosame ting. Forvrenging får ein til ved å flytte munnviker, augekrokar og liknande. Og så legg ein piksel imellom dei viktige ansiktspunkta.

Fargar og lys for desse pikslane er baserte på det opphavlege biletet, men flytta på tilsvarande vis for å gje inntrykk av eit kontinuerleg ansikt.

I mange AR-system er det slik at ein ser etter ein bestemt type objekt med spesielle kjenneteikn, og datasynalgoritmane er spesielt tilpassa dette. Er det på bilfabrikken, ser programma etter bilformer. Er det på byggjeplassen, ser programma etter bjelkar og lister.

Så stort sett er det slik at AR-programmet må kjenne igjen noko for å kunne fungere: eit merke, slik som QR-koden, eller spesielle former.

Det er nok meir utfordrande å få dette til om ein rører seg fritt rundt i ein by. Informasjonen på ein stad kan gjerne vere tilgjengeleg for deg, men AR-systemet bør helst òg vite kva retning du ser, om du rører på deg, og om den informasjonen som systemet tilbyr for staden, faktisk er relevant for deg der du vender deg.

AR for mobilen vert brukt av museum og liknande institusjonar der gjester går rundt og ser på gjenstandar, hus og landskap. Her viser AR potensialet sitt for læring og folkeopplysning.

Det finst ein AR-app som er meint å vise deg korleis det var på Omaha Beach i Normandie den junidagen i 1944 då landgangen starta. Han er laga av professor Gunnar Liestøl ved Universitetet i Oslo.

Omaha Beach-appen brukar sensorar som kjenner posisjonen din, og registrerer korleis du flyttar deg. Dermed kan han vise deg svært livaktig korleis omgjevnadene såg ut den lagnadstunge morgonen.

AR kan skape ein skarp kontrast mellom notida og fortida. På ein strålande soldag med mykje badeliv kan biletstraumen setje deg i ei dyster og mørk stemning.

Kanskje du vert indignert over menneska som ler og leikar seg på stranda når du samtidig ser kor forferdeleg det var der 6. juni 1944. Det kan skape ei innleving i viktige historiske hendingar og såleis medverke til kunnskap og danning. AR har stort potensial for folkeopplysning og engasjerande opplæring.

Lars Nyre og Bjørnar Tessem

lars.nyre@uib.no
bjornar.tessem@uib.no

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Ny teknologi dreier seg ofte om å lage opplevingar for folk. Det vert stadig vanlegare med augmented reality (AR) på mobilen. Slik teknologi gjev deg eit ekstra lag av informasjon utanpå den røynda du opplever med eigne sansar. Det kan til dømes vere at ei gammal steinbru vert sett inn att i landskapet når du ser ned på elva gjennom kameraet på mobilen din.

På nynorsk kunne slik teknologi kallast «auka røynd» (AR), men denne nemninga er diverre ikkje i allmenn bruk.

Lesebriller hjelper deg å sjå lita skrift skarpare, og teleskop hjelper deg å sjå langt ut i verdsrommet, men dei hjelper deg ikkje til å sjå noko anna enn det som alt er der.

Å «augmentere» er å forsterke røynda, gjere ho meir verdfull, mangfaldig eller intens ved å leggje til tekst, lydar og bilete som ikkje er der i røynda/ ikkje er der no. Til dømes kan slik teknologi vise deg både namn og høgd på fjell i omgjevnadene dine, og i prinsippet kan alle slags historiske og fysiske fakta bringast inn i sansefeltet og forsterke opplevinga di.

Augmented reality kan gjere brukaren til eit slags sansemessig supermenneske, og det er i mange samanhengar ein taktisk fordel. Militæret er alltid tidleg ute, og eit av dei fyrste bruksområda for AR var å støtta pilotane i jagarfly med viktig informasjon på ein gjennomsiktig skjerm.

Når piloten skal sikte på eit mål, kan AR-visinga kompensere for vind og andre forhold, og piloten kan sikte «rett på» målet.

Dei nye F-35-flya har auka røynd bygd inn i hjelmen (som kostar småpene fire millionar kroner), men ikkje alt er 100 prosent perfekt. Jagarpilotar ynskjer ein innebygd skjerm med synsvidd opp mot 180 grader for å ha størst mogeleg kontroll.

Synsvidda på skjermen er generelt noko ein slit med i AR, og 180 grader er ei skikkeleg utfordring.

Det mest avanserte dedikerte AR-utstyret som er tilgjengeleg i massemarknaden, er truleg Google Glass og Hololens. Her er bileta tredimensjonale, og lyden vert høyrd i surround sound. Då kan det opplevast svært realistisk.

Byggjebransjen prøver ut hjelmar med innebygd AR. Det betyr at røyrleggjaren, elektrikaren eller arkitekten kan sjå planteikningar for vassrøyr, elektriske opplegg og strukturelle forhold. Dei kan samanlikne bygget under oppføring med eit ferdig bygg, og dobbeltsjekke alle verdiar svært nøyaktig.

Men mobilen kan òg gje AR-opplevingar. Såkalla filter i Snapchat følgjer ansikt og legg på morosame element i ansiktet eller forvrengjer det. Som så mykje anna moderne teknologi knytt til visuelle inntrykk brukar ein datasyn til å finne ut kva informasjon ein skal leggje til i AR-en.

I industrien eller andre stader der ein treng rask informasjon om ein ting og brukar AR til å støtte arbeidet, er det kanskje ein QR-kode som datasynet kjenner att. Når du får QR-koden inn i kamerasynsvinkelen, startar prosessen med å finne data og i neste omgang syne dette på AR-skjermen.

I Snapchat er det algoritmar som kjenner igjen dei viktige elementa i eit ansikt og brukar dette til å rekne ut kvar i biletet ein skal plassere tullebrillene eller andre morosame ting. Forvrenging får ein til ved å flytte munnviker, augekrokar og liknande. Og så legg ein piksel imellom dei viktige ansiktspunkta.

Fargar og lys for desse pikslane er baserte på det opphavlege biletet, men flytta på tilsvarande vis for å gje inntrykk av eit kontinuerleg ansikt.

I mange AR-system er det slik at ein ser etter ein bestemt type objekt med spesielle kjenneteikn, og datasynalgoritmane er spesielt tilpassa dette. Er det på bilfabrikken, ser programma etter bilformer. Er det på byggjeplassen, ser programma etter bjelkar og lister.

Så stort sett er det slik at AR-programmet må kjenne igjen noko for å kunne fungere: eit merke, slik som QR-koden, eller spesielle former.

Det er nok meir utfordrande å få dette til om ein rører seg fritt rundt i ein by. Informasjonen på ein stad kan gjerne vere tilgjengeleg for deg, men AR-systemet bør helst òg vite kva retning du ser, om du rører på deg, og om den informasjonen som systemet tilbyr for staden, faktisk er relevant for deg der du vender deg.

AR for mobilen vert brukt av museum og liknande institusjonar der gjester går rundt og ser på gjenstandar, hus og landskap. Her viser AR potensialet sitt for læring og folkeopplysning.

Det finst ein AR-app som er meint å vise deg korleis det var på Omaha Beach i Normandie den junidagen i 1944 då landgangen starta. Han er laga av professor Gunnar Liestøl ved Universitetet i Oslo.

Omaha Beach-appen brukar sensorar som kjenner posisjonen din, og registrerer korleis du flyttar deg. Dermed kan han vise deg svært livaktig korleis omgjevnadene såg ut den lagnadstunge morgonen.

AR kan skape ein skarp kontrast mellom notida og fortida. På ein strålande soldag med mykje badeliv kan biletstraumen setje deg i ei dyster og mørk stemning.

Kanskje du vert indignert over menneska som ler og leikar seg på stranda når du samtidig ser kor forferdeleg det var der 6. juni 1944. Det kan skape ei innleving i viktige historiske hendingar og såleis medverke til kunnskap og danning. AR har stort potensial for folkeopplysning og engasjerande opplæring.

Lars Nyre og Bjørnar Tessem

lars.nyre@uib.no
bjornar.tessem@uib.no

Kanskje du vert indignert på menneska som ler og leikar seg på stranda når du samtidig ser kor forferdeleg det var der 6. juni 1944.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Krevjande buksering i tronge norske fjordar; her kjem taubåten til sin rett. Éin taubåt sleper framme, medan to mindre båtar er kopla til sidene i fall dei kjem for nære land. Bakarst er ein fjerde og siste taubåt i standby dersom lekteren treng å bremse opp.

Foto: Svein Egil Økland

ReportasjeFeature

Taubåten – den maritime arbeidsgampen

For somme sjøfolk er livet på ei ferje eller eit cruiseskip ikkje variert eller spanande nok. Då er kan hende løysinga å hoppe over på tug-en – ein jobb der kvar dag er garantert å vere ulik den førre.

William Sem Fure
Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Marie Blokhus, Gard Skagestad og Kirsti Refseth spelar stykket til den tyske dramatikaren Marius von Mayenburg.

Foto: Monica Tormassy / Det Norske Teatret

TeaterMeldingar
Jan H. Landro

Kven har makt over kven?

Velspelt om medviten og umedviten makt, sanning, manipulasjon og illusjon.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

The Lady (Willa Fitzgerald) må flykte frå ein galen mann.

Foto: Another World Entertainment

FilmMeldingar
Håkon Tveit

Skrekkfilmen Strange Darling tuklar med tida for å trekke i gang tankane.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

President Joe Biden (f. 1942) og statsminister Jonas Gahr Støre (f. 1960) stiller opp til familiefoto på Nato-toppmøtet i Washington i år.

Foto: Javad Parsa / NTB

KommentarSamfunn
SveinTuastad

Å fjerne Støre no vil vere ei panikkhandling som skaper fleire problem enn det løyser for Arbeidarpartiet.

Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov
Frostrøyk i Kyiv.

Frostrøyk i Kyiv.

Foto: Evgeniy Maloletka / AP / NTB

KrigSamfunn

Kyiv, Brussel, Budapest – ei forteljing om tre byar

Ei tjukk skodde heng over Kyiv og heile det sentrale Ukraina. Lufta er fuktig og tung, og hindrar sikten. Sjølv på ein god, rett veg må du køyre med låg fart.

Andrej Kurkov

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis