Amtrak
Det var president Nixon som greip inn og berga persontoga i det som ein gong i tida var verdas største jarnbanenasjon.
I kornkammeret Illinois dreiv bøndene sjølve og finansierte jarnbanebygginga for å nå marknaden i Chicago.
Sørlendingane – dei av oss som ikkje utvandra – skårar lågast i mobilitetsundersøkingar. Med amerikanarane er det motsett. Etter at dei innvandra, har dei halde fram med å vandra innanlands. Ei forteljing om persontransporten i Statane kan gjerne byrja i Chicago, og halda fram på toget til Los Angeles.
I den nye verda stod dei europeiske katedralane opp att som kontorbygg, slår det meg på veg til Union Station midt i Chicagos metrosløyfe der Knut Hamsun var trikkekonduktør då dei reiste seg kring han, verdas fyrste skyskraparar. Lenge før funksjonalismen vart eit berande stålskjelett kledd i kyrkjeleg nygotikk og terrakotta, utsmykka med til dømes fisk, som det høgtidsame Fisher-bygget med alle karnappvindauga i Dearborn Street rett ved jarnbanestasjonen.
Ei mengd privateigde stasjonar låg attmed sløyfa då Hamsun budde her på 1880-talet, før dei vart samla i Union Station, sjølve hjartet i jarnbanenettet i Statane. Herfrå går alle dei fire banane til Stillehavet, og det har dei gjort i meir enn hundre år. Stundom har traseane flytta litt på seg, nett som laupet til Mississippi, elva som dei alle kryssar. I stasjonsbygget har dei samla dei vene logoane til alle banane, utforma i ein design frå storleikstida for hundre år sidan, og med gilde namn. Om vegar og gater i Statane gjerne berre er eit tal, har jarnbanane namn med sus som frå eit tog.
Ørnen
Den lengste og sørlegaste av dei fire stillehavsrutene frå Chicago går gjennom sørstatane til Los Angeles, Texas Eagle – som om du drog frå Narvik mot svenskegrensa om bord i Nordlandsørnen. Sjølv har eg gått om bord på den nest sørlegaste ruta, Southwest Chief, som òg endar i Los Angeles, men eg skal ha fleire og lengre stogg undervegs. Ei nordlegare rute, til San Francisco via Utah, vart den fyrste transkontinentale jarnbanen då han i 1869 knytte California til byen Omaha ved Missouri-elva i Nebraska. Av di ho kryssar Rocky Mountains, er ruta populær, som Bergensbanen over Hardangervidda (men heime er Ofotbanen venast). California Zephyr kan me attdikta til Hordaland Vestavind. Den nordlegaste banen fylgjer den kanadiske grensa til Seattle. Namnet, Empire Builder, kunne ha fått ein heimsleg versjon om tyskarane hadde forlengt Nordlandsbanen til Tromsø – Noregsveldebyggjaren.
Men Chicago er òg start- og endepunkt for dei store jarnbanane austover mot Atlanterhavet. Til og frå Washington går Capitol Limited, Hovudstadekspressen. Frå Boston eller New York kjem du til Chicago og Dei store sjøane med Lake Shore Limited – Mjøsbreiddekspressen, med andre ord. Men det endar ikkje der. Det er òg i Chicago dei byrjar, alle togrutene gjennom Midtvesten. Til Pontiac i Michigan går Wolverine – Jerven høver som namn på Bratsbergbanen gjennom Telemark. City of New Orleans går til byen med same namn heilt sør i Louisiana. Lincoln Service tek deg til Kansas City i Missouri. Og til Milwaukee, den største byen i Wisconsin, går Hiawatha Service – som om den no planlagde jarnbanen over Nordkalotten til Kirkenes vert heitande Aslak Hætta-lina.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
