Politisk idéhistorie
Tese 23
Hannah Arendt var ein skarp kritikar av Trumps undergraving av demokratiet.
Hannah Arendt fotografert i 1969.
Foto: AP / NTB
«Eg har ikkje særleg respekt for ideane til denne dama, […] ein straum av metafysiske assosiasjonar.» Det var den nådelause domen frå sir Isaiah Berlin i Oxford over den jødisk-tyske Heidegger-filosofen Hannah Arendt (1906–1975).
Dette nedlatande synet på Arendts verk var lenge ganske utbreidd mellom tonegjevande professorar, som historikaren Eric Hobsbawm og filosofen Quentin Skinner. I dag er det uomtvisteleg at Hannah Arendt høyrer til dei viktigaste politiske tenkjarane i det 20. hundreåret – ein varslar av Donald Trumps høgrepopulistiske regime.
Trump lanserte i 2018 det han kalla «Fake News Awards». Vinnarane var USAs fremste seriøse nyhendemedium: New York Times, Washington Post, Time og Newsweek, i tillegg til TV-stasjonane CNN og ABC. Ein av dei som tok avstand frå «Mr. Trump’s anti-press attacks», var Trumps republikanske partifelle senator Jeff Flake: Trump hadde lånt eit uttrykk frå Stalin når han framstilte media som «folkets fiende».
I løpet av dei 773 fyrste dagane som president kom Trump med 9014 falske eller misvisande påstandar, kunne Washington Post melde i mars 2019.
Dei ideelle personane for eit totalitært styre er ikkje glødande nazistar eller glødande kommunistar, påpeikte Hannah Arendt i Totalitarismens opprinnelse (1951), men folk som ikkje bryr seg om skilnaden på realitet og fiksjon, på sant og falskt.
Med dei openberre usanningane sine vil ikkje Trump overtyde, men dominere – og vise at han er mektigare enn sanninga. Det å viske ut skiljet mellom sant og usant er fyrste steg mot å oppheve demokratiet. I handboka si om korleis fyrstar utøver makt, hadde Machiavelli alt 500 år før Trump konstatert at «fyrster som har aktet lite på gitt ord og som har forstått med list å narre menneskene, har utrettet store ting og til slutt overvunnet dem som har støttet seg på tro og lover».
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
