Andreas Hompland

hompland@online.no

Som offentleg finansiert allmennkringkastar må NRK fylla samfunnsoppdraget for å vera truverdig, halda på tillit, legitimitet og oppslutnad frå lydarar, sjåarar, lesarar og styremakter. NRK må forandra for å bevara posisjonen. Dei må vera relevante og breie utan å bli flate, og det er ein balansegang.

Med frisleppet i eteren for eit par teknologiske, reklametunge og mediale tidsaldrar sidan, med Lars Roar Langslet og nærradioar i salig minne, skulle det bli meir mangfald i vinklar og meiningar. Det har blitt meir einfald og færre bidrag til sakleg samtale og grunngjeven meiningsdanning i den demokratiske allmenta.

NRK står framleis som garantist for kvantitet og kvalitet, både som rutebåt i det kjende og som nyskapande fartøy i ukjende farvatn. NRK skal levera ein meirverdi som er noko anna og viktigare for fellesskapet enn dei kommersielle kanalane. Dei må konkurrera ved å vera solidare, nyskapande og annleis.

DAGSREVYEN VAR stakkarsleg i julehelga og romjula. Med få nyhende skulle ein tru at NRK med alle sine ressursar kunne vida ut og gå djupare, men høvet blei brukt til å snevra inn. Det blei med to minuttar urix og elles vellagra medisinske helsereportasjar med human tukk, småkrim, trafikksituasjonen og fyrverkeriutsiktene Noreg rundt.

NRK kan når dei vågar å vilja. Portrettet av Lillebjørn Nilsen var og blir ståande som eit dokumentarisk og musikalsk meisterstykke. Ikkje minst fordi programskaparen Mona B. Riise, som elles er både høyrbar og synleg, heldt seg heilt i bakgrunnen og lét personen, bileta og songane tala.

I spenninga mellom dramaturgi og innhald kan det stå som ein illustrasjon av temaet i Sideblikk 16. desember: «Solkongen av debattsjangeren». (Som madame de Pompadour sa til kong Ludvig den femtande etter nederlaget i sjuårskrigen: «Etter oss kjem syndfloda.»)

KONSEPT ER SMITTSAME. Når ein sjanger blir revidert eller ein programidé slår an og blir haussa opp, blir det eit førebilde som andre spissar til med endå meir konfrontasjon og ekstreme posisjonar. Eit anna trekk er at reporteren kjem i vegen for storyen, at programleiaren tar så stor personleg plass at det skuggar for innhaldet og bodskapen. Alle som arbeider med TV, er i faresona for å bli oppblåsne og sjølvopptekne og skråsikre på den rette måten å setta dagsorden på.

I debatten om Debatten er ikkje Fredrik Solvang eit subjekt; han er eit objekt som symptom og symbol. Programmet er viktig og verdt å bry seg om, som fenomen og trendsettar, fordi det er ein sentral arena i norsk samfunnsdebatt. Derfor etterlyste eg nokon vaksne i NRK.

KNUT MAGNUS BERGE, redaktør for nyhendedivisjonen, er absolutt ein av dei vaksnaste i institusjonen. I Dag og Tid på veslejulaftan svarte han med eit lesarbrev som eg takkar for.

Berge konstaterer at «Fredrik Solvangs Debatten er godt TV», og han dreg det fleire hakk vidare: «Det er vår jobb å gje publikum ei best mogleg oppleving.» [...] «Det er dette Fredrik Solvang og Debatten lukkast med.» Berge og NRK er stolte av måten Solvang forvaltar oppgåva og ansvaret på; han begynner og endar med å utropa Solvang til «ein av dei beste debattleiarane Noreg har sett». (Bye, bye Bye og gamle gullrekker.)

Det skulle berre mangla at redaktøren forsvarer ein programleiar som er under hans venger, men dette grensar til person- og stjernedyrking. Det er som om hunden lar halen vifta med seg.

REDAKTØR BERGE liker ikkje at eg bruker «iscenesetting» om måten programleiaren spelar rolla i programmet på, og at han held fast i etterspelet i sosiale medium på. Han skriv: «Debatten er ikkje eit einmannsshow. Fredrik Solvang har en redaksjon i ryggen. Alle sendingar er produkt av grundige redaksjonelle prosessar.» [...] «Fredrik Solvang frontar NRKs journalistikk [...]. «Det er ikkje manipulasjon, det er TV-regi.»

Regi er vel eit anna ord for innstudert rolleutøving – det er jo det som er TV, og det skaper si eiga røynd. Sjølvsagt må også programleiarane settast i scene for å fylla dramaturgien, noko anna ville vera tenesteforsømming. In casu var tablået at programleiaren sette verdig trengande opp mot politikarar som enten ikkje veit korleis vanlege folk har det, eller må vera handlingslamma, kjenslelause og vonde.

EG HAR DJUP MEDKJENSLE med NRK som søker si framtid i ein stadig trongare og meir usikker mediesituasjon. Men eg kan ikkje la vera å meina at samfunns- og aktualitetsavdelingane skuslar bort kvalitetane sine og lar seg driva inn i det meir irrelevante og mindre særmerkte. Når ein har gløymt broddane og er usikker på korleis ein skal føta seg på glattisen, endar det med forskreving og fall.

«Opplysingsavdelinga» er eit fortidsminnesmerke, som steinrøysa nedi bakken, erstatta av eit oppstykka organisasjonskart med dusinvis av småsjefar. NRK har stor seglføring og er ei mektig skute det er vanskeleg å snu. Somme ser fram til å flytta frå Marienlyst, der det sit så altfor mykje i veggane.

MED TAKK FOR eit langt og gjevande samliv, og med ønske om ei god framtid på vegner av fleire i den trufaste kjernetroppen, vil eg tru. Utan at eg har konferert med Hjelpe­skrivarane, for Byråsjefen og Vertinna trivst så godt med å vera ueinige at Ingunn Solheim ikkje kunne ha ført dei saman i semje.

Andreas Hompland er sosiolog og skribent.