Samfunn
Populistiske variasjonar
Venstrepopulismen har lukka augo for at det har vakse fram ein ny kunnskapselite. Den tradisjonelle arbeidarklassa, og politikarar utan universitetsgrad, har vorte marginaliserte.
Maga-populisten, visepresident J.D. Vance.
Tese 1: Med populismen har politikken kome tilbake frå ferie.
I europeisk etterkrigstid har populismen kome i tre bølgjer. Den fyrste var skatteprotestpartia, frå Frankrike i 1950-åra til Skandinavia i 1970-åra. Den andre kom i 1980-åra med ein nyliberalistisk orientert høgrepopulisme. Etter finanskrisa i 2008 kan vi snakke om ein ekspanderande høgrepopulisme med ein stadig sterkare proteksjonistisk agenda, og einskilde venstrepopulistiske mellomspel.
Denne tredje bølgja markerer ei generell populistisk vending i heile den vestlege verda. Meir eller mindre liberale regime både i aust og i vest har vorte utfordra av så vel høgre- som venstrepopulistiske rørsler: Viktor Orbán i Ungarn, Giorgia Meloni i Italia, Marine Le Pen i Frankrike og Alternative für Deutschland i Tyskland til høgre; Syriza i Hellas, Podemos i Spania og Movimento 5 i Italia til venstre.
Etter det nyliberale intermessoet med avpolitiserande økonomisk liberalisme frå slutten av 1900-talet til innpå 2000-talet har politikken gjennom populismen igjen kome i sentrum, slik han var i dei meir eller mindre sosialdemokratiske tiåra etter 1945. Om populismen er ein politisk ideologi på linje med konservatisme, liberalisme og sosialisme, lèt eg stå som eit ope spørsmål. Historisk sett er populismen ein tilbakevendande reaksjon på eit demokrati som ikkje lever opp til sine eigne lovnader.
Tese 2. Brexit er eit populistisk varsku til norsk politikk.
På britisk hald har brexit ført til ein prinsipiell populistisk samtidsdiagnose, som i David Goodharts to venstrepopulistiske post-brexit-studiar: The Road to Somewhere. The New Tribes Shaping British Politics (2017) og Head, Hand, Heart. The Struggle for Dignity and Status in the 21st Century (2020). Brexit og valet av Trump i USA markerte ifølgje Goodhart «ikkje starten på den populistiske æraen i vestleg politikk, men snarare at populismen vart vaksen».
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
