Kommentar
Kapitalen stiller til val
Når reklame blir viktigare i valkampen, blir det lettare å veksle økonomisk makt inn i politisk makt.
Illustrasjon: May Linn Clement
Valkampen i 2025 har blitt sprita opp med eit mysterium i innspurten: Kven står bak det kryptiske aliaset Occultus Spiritus? Truleg nokon med god råd, i alle fall. I august brukte vedkomande nesten 400 000 kroner på å spreie sjikane mot Jonas Gahr Støre og støtte til Høgre og Framstegspartiet på Facebook og Instagram, fortalde Dagens Næringsliv sist helg. Videosnuttane inneheldt mellom anna kritikk av formuesskatt og innvandringspolitikk – og sverting av statsministeren i ein serie filmklipp om «Juge Jonas». Somme av dei skal ha blitt sett over 550 000 gonger.
Filmane er no fjerna frå nettet, men Facebook-eigar Meta har ikkje fortalt kven som står bak. Den anonyme avsendaren gjev Occultus Spiritus-saka ein ekstra dimensjon. Men dette er ein del av ei større utvikling: Pengane har blitt viktigare i politikken, og stadig meir av valkampen skjer på digitale arenaer.
Pengekamp
Aldri før har det vore brukt så mykje pengar på ein norsk valkamp som i år, og aldri før har partia fått inn så mykje i gåver som dei to siste åra. I 2024 og 2025 har partia på Stortinget til saman fått inn over 214 millionar kroner i gåver frå privatpersonar, selskap og organisasjonar, skreiv Dagens Næringsliv 13. august. Dei borgarlege partia har fått 118 millionar, medan dei raudgrøne har fått 96 millionar.
Donorane ser ut til å tenke meir langsiktig enn før. I fjor fekk partia 127 millionar kroner i bidrag, altså meir enn dei har fått i valåret 2025. Takk vere støtta frå LO var det Arbeidarpartiet som fekk mest i bidrag i desse to åra, med 49 millionar kroner. Høgre har fått 47 millionar og Framstegspartiet 45 millionar.
Det er i dag fullt legitimt å gje bidrag til politiske parti. Meir kontroversielle var pengane frå «Aksjon borgerlig valgseier», som gav 10 millionar kroner til Frp i år og 12 millionar i 2023. Problemet var ikkje summane, men at ABV ikkje ville oppgje kven donorane er. I vår vart vallova endra, og 1. juli vart det forbode å gje anonyme pengegåver til partia.
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
