Per Anders Todal

peranders@dagogtid.no

Divisjonsdirektør Helga Katharina Haug i Helsedirektoratet er usamd i kritikken frå Ukom. Den retningslina direktoratet har laga, skal vere «ei overordna skildring av organisering og oppgåvedeling i eit desentralisert, differensiert og heilskapleg helsetenestetilbod», skriv ho på e-post.

«Slik sett er det ei litt uvanleg retningslinje frå Helsedirektoratet, og må ikkje misforståast til å vere ei retningslinje som gir meir detaljerte tilrådingar om utgreiing og behandlingsval. I ei fagleg retningslinje med kliniske spørsmål ville det vore nødvendig med andre metodiske tilnærmingar og krav til kunnskapsgrunnlag for tilrådingane», skriv Haug.

Ho meiner eit utilstrekkeleg tilbod er ei større utfordring enn mangel på kunnskap.

«Mange personar med kjønnsinkongruens manglar i dag tilbod i helsetenesta; mange får ikkje helsehjelp som dei har krav på. Det er hovudutfordringa. Helsedirektoratet meiner retningslinja gir eit godt grunnlag for etablering av helsetenestetilbod på alle nivå, noko det framleis er eit stort behov for.»

– Er de samde i at kunnskapsgrunnlaget for dagens behandling av unge er så svakt at det kan utgjere ein risiko for pasienttryggleiken?

«Unge med kjønnsinkongruens har mange ulike behov – frå samtalar og hjelpemiddel til høgspesialisert behandling. Det må alltid bli gjort ei individuell vurdering av den enkelte og tilbydast utgreiing og behandling som byggjer på best tilgjengeleg kunnskap. På dette fagområdet finst ein del kunnskap og også internasjonale tilrådingar som behandlarar i Noreg kan nytte, men det trengst meir.»

–?Stemmer det at Helsedirektoratet stilte lågare krav enn vanleg til kunnskapsgrunnlaget da de laga retningslina for kjønnsinkongruens?

«Som svart på første spørsmål er dette ei noko annleis retningslinje. Kunnskapsgrunnlaget vart gjennomgått i arbeidet med retningslinja.»

– Ukom meiner hormonbehandling og kirurgi for unge med kjønnsinkongruens bør definerast som utprøvande behandling. Kva meiner Helsedirektoratet om dette?

«Vi ser at Ukom konkluderer med det, men grunnlaget er uklart. Det finst fleire behandlingstilbod i dag som manglar vitskapleg dokumentasjon på eit nivå ein kunne ønskje, og som derfor i stor grad blir basert på erfaringsbasert kunnskap. Det gjeld også kjønnsinkongruens. Det er ikkje utan vidare vanleg å karakterisere etablert anerkjend praksis i klinikken som utprøvande behandling, sjølv om kunnskapsgrunnlaget er mangelfullt», skriv Haug.

«Auken vi ser blant unge menneske som søker hjelp for kjønnsinkongruens, gir likevel grunn til ekstra varsemd. Helsetenesta må vurdere om den erfaringsbaserte kunnskapen er like relevant for ein større pasientpopulasjon enn vi har sett tidlegare. Helsedirektoratet vil i løpet av 2023 ha ein dialog med dei kliniske miljøa og brukarane og på basis av dette vurdere om det er behov for å justere på tilrådinga vår. Utprøvande behandling bør avgrensast til pasientar som deltek i kliniske studiar.»