Andersens heimstader
Heimstaddikting
Den som vil skrive omgrepshistorie, kan ikkje gjere det så lett for seg som Anders M. Andersen i sin moralistisk-ideologiske kritikk av omgrepet «heimstaddikting». Tysk idéhistorie tok til litt før det Julius Langbehn gav ut før han døydde i 1907. Den nazi-linja Andersen held seg til, er ei av mange.
I Det nynorske skriftlivet (1987) viser Idar Stegane at omgrepet på tysk skriv seg frå ei Heimatkunstbewegung frå 1890-åra. Den rørsla kom heller ikkje ut av ingenting. Dette handlar om eit av grunnorda i germanske språk, Volk. Frå mellomalderen har dette sett sine spor i alt frå «folkekunst» i europeisk nasjonsbygging og «Volk und Land» under nazismen til den romantisk-autoritære dyrkinga av «folket» i den norske ml-rørsla og «folk flest» i høgreliberalismen. Kulturvitaren Hermann Bausinger er ein av mange som har skrive mykje og viktig om den tyske delen av denne historia.
Kva opphav eit omgrep har, er ikkje nok til å skrive det inn eller ut av historia. Eit omgrep som ein gong var ideologisk ladd, kan omfunksjonerast til noko anna. Nett slik filmregissøren Edgar Reitz gjorde med den store TV-serien Heimat frå 1984, og Idar Stegane gjorde med «heimstaddikting» i 1987. Det Anders M. Andersen no driv på med, høyrer ingen stad heime.
Ottar Grepstad er direktør
i Nynorsk kultursentrum.
Er du abonnent? Logg på her for å lese vidare.
Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
Heimstaddikting
Den som vil skrive omgrepshistorie, kan ikkje gjere det så lett for seg som Anders M. Andersen i sin moralistisk-ideologiske kritikk av omgrepet «heimstaddikting». Tysk idéhistorie tok til litt før det Julius Langbehn gav ut før han døydde i 1907. Den nazi-linja Andersen held seg til, er ei av mange.
I Det nynorske skriftlivet (1987) viser Idar Stegane at omgrepet på tysk skriv seg frå ei Heimatkunstbewegung frå 1890-åra. Den rørsla kom heller ikkje ut av ingenting. Dette handlar om eit av grunnorda i germanske språk, Volk. Frå mellomalderen har dette sett sine spor i alt frå «folkekunst» i europeisk nasjonsbygging og «Volk und Land» under nazismen til den romantisk-autoritære dyrkinga av «folket» i den norske ml-rørsla og «folk flest» i høgreliberalismen. Kulturvitaren Hermann Bausinger er ein av mange som har skrive mykje og viktig om den tyske delen av denne historia.
Kva opphav eit omgrep har, er ikkje nok til å skrive det inn eller ut av historia. Eit omgrep som ein gong var ideologisk ladd, kan omfunksjonerast til noko anna. Nett slik filmregissøren Edgar Reitz gjorde med den store TV-serien Heimat frå 1984, og Idar Stegane gjorde med «heimstaddikting» i 1987. Det Anders M. Andersen no driv på med, høyrer ingen stad heime.
Ottar Grepstad er direktør
i Nynorsk kultursentrum.
Fleire artiklar
Med jamne mellomrom legg Riksrevisjonen, her representert ved riksrevisor Karl Eirik Schjøtt-Pedersen, fram undersøkingar med nokså hard kritikk av korleis vedteken politikk vert gjennomført av forvaltinga.
Foto: Ole Berg-Rusten / NTB
Eit spørsmål om kontroll
I rapport etter rapport kritiserer Riksrevisjonen statlege institusjonar for feil og manglar. Men kva kjem det eigentleg ut av kritikken?
Odd Nordstoga slo gjennom som soloartist i 2004. No har han skrive sjølvbiografi.
Foto: Samlaget
Ein av oss
Odd Nordstoga skriv tankefullt om livet, ut frå rolla som folkekjær artist.
Stian Jenssen (t.v.) var alt på plass i Nato då Jens Stoltenberg tok til i jobben som generalsekretær i 2014. Dei neste ti åra skulle dei arbeide tett i lag. Her er dei fotograferte i Kongressen i Washington i januar i år.
Foto: Mandel Ngan / AFP / NTB
Nato-toppen som sa det han tenkte
Stian Jenssen fekk kritikk då han som stabssjef i Nato skisserte ei fredsløysing der Ukraina gjev opp territorium i byte mot Nato-medlemskap. – På eit tidspunkt må ein ta innover seg situasjonen på bakken, seier han.
President Joe Biden og visepresident Kamala Harris i august 2023. Den økonomiske politikken deira bidrog til å få ned arbeidsløysa, men inflasjonen som tok av i 2022, gjorde større inntrykk.
Foto: Evan Vucci / AP / NTB
Harris blir heimsøkt av inflasjonen
Kanskje vart presidentvalet i USA 2024 avgjort ved bensinpumpene og i matbutikkane.
Noreg er på tredjeplass i kokainbruk i Europa.
Foto: Beate Oma Dahle / NTB
– Meiningslaust å straffe sjuke
Ronny Rene Raveen, tidlegare politimann og rusmisbrukar, vil ha avkriminalisering av rusmisbrukarar og unge opp til 25 år.