CD

Richard Strauss:

Eine Alpensinfonie, Tod und Verklärung

Oslo-Filharmonien; dir.:
Vasily Petrenko. LAWO 2019

Russiske Vasily Petrenko har få månadar att som leiar for Oslo-Filharmonien. Dette albumet er det siste i CD-trilogien hans med Richard Strauss’ symfoniske dikt, eit repertoar der den tyske komponisten utnyttar det seinromantiske symfoniorkesteret til fyllest. Særleg gjeld dette Alpesymfonien, som for meg er høgdepunktet innan romantisk-symfonisk instrumenteringskunst. Å halda styr på eit så abnormt apparat med opp mot 130 musikarar krev suveren dirigentteknikk. Og det har dei fleste sjefdirigentar for store europeiske orkester. Men dei aller beste transcenderer det tekniske og tilfører musikken noko naturleg, noko leikande og – i somme tilfelle – noko sublimt.

Klangglorie

Strauss blei oppdregen i den strenge klassisk-romantiske tyske tradisjonen. Men i 1880-åra opna han seg mot retninga me kallar «den nytyske skulen», som freista å uttrykkja utanommusikalske fenomen med tonar. Det var særleg innan forma «symfonisk dikt» Strauss skaffa seg eit namn. Desse orkesterverka kunne skildra ein idé, eller dei kunne ta utgangspunkt i ei konkret handling, sjølv om dei to tinga ofte går over i kvarandre.

Eit døme på fyrstnemnde type er Tod und Verklärung, op. 24, som blei fullført i 1889. (Tittelen er vanskeleg å omsetja, men tyder noko slikt som «død og omskaping» eller «død og opphøging».) I eit brev skriv Strauss at han her presenterer «dødstimane til ein mann som hadde streva mot dei høgaste idealistiske mål». Dette er den beste av tolkingane på albumet. Oslofilharmonien spelar teknisk perfekt og med fin flyt gjennom heile det 24 minuttar lange stykket. Høgdepunktet er den klanglege strålekransen – ein evig lang C-dur-akkord – som markerer at «sjela har fare bort frå kroppen», og at det er fullført «som ikkje kunne fullførst her nede».

Til støls

Teknisk god er òg framføringa av Eine Alpensymfonie, op. 64, som er av typen som skildrar ei konkret handling, nemleg ein tur komponisten gjekk 35 år før verket blei urframført i 1915. Ferda tek til i dalbotnen medan det framleis er mørkt. Gjennom skogen, langs bekker og fossar ber det til støls, så over breen heilt til topps. Skylaget tjuknar til, torevêr bryt ut på vegen ned, og vel heime er ei ny natt atter i emning. Alt dette får Strauss fram med sin fintmerkande instrumentasjonssans.

Kva så med Petrenkos tolking? Han er ikkje alltid der, den naturlege flyten som trengst gjennom dei 22 satsavsnitta, og det er noko kantete og uforløyst over heilskapen. Dei verkeleg sublime augneblinkane ved alpenaturen får me difor aldri.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.