Jan Myrdal og ein barsk far
Jan Myrdal har vore konsekvent, skriv Per Egil Hegge.
Foto: B. Larsson Rosvall / TT / NTB
Den svenske skribenten Jan Myrdal gjekk bort for ei veke sidan i ein alder av 93 år. Eg møtte han aldri, men indirekte kom han meg nærare innpå livet enn eg hadde tenkt meg, jamvel om det var berre ein einaste stutt episode. Det var ikkje av dei opplevingane ein gløymer, om det så var på avstand.
For eit halvt hundre år sidan var eg Moskva-korrespondent for tre nordiske aviser, og ein sommardag i 1970 sat eg i eit møte i redaksjonen i Svenska Dagbladet i Stockholm. Keisamt var det ikkje, det var den legendariske leiarskribenten «Lakke» Tunberger som dominerte alt med bassrøysta si og meiningane sine. Etter kvart vart det naturstridig nok ein pause, og eg nemnde noko eg hadde lese i ei svensk hovudstadsavis den dagen, ein artikkel av Jan Myrdal. Eg visste at han var son av Alva og Gunnar Myrdal, og at han var temmeleg langt ute på venstresida – med Mao Zedong og Pol Pot som dei to største heltane.
Artikkelen den dagen stod i Expressen, der han var fast kommentator, og var ei lovprising utan atterhald av slaktartyrannen Pol Pot i Kambodsja og idyllen i det landet han styrte. Stort sett var det han Jan Myrdal skreiv om når han skulle rosa nokon, og mildt sagt var det sterk kost. Det som AKP-folka i Noreg presterte når dei kom i nærleiken av slike politiske stjerner, var til samanlikning noko nær ei blanding av analyse og oppsummering. Så eg sa at det var underleg å sjå slikt på trykk frå folk frå ein så solid familie. Tunberger eksploderte og slo begge nevane i bordet: «Du snakkar ikkje slik om Jan Myrdal medan eg er til stades!»
Om eg vart overraska? Eg hadde nær ramla ned av stolen. Men «Lakke» var i siget: «Eg har sett nok av korleis den stakkars guten vart overhøvla og audmjuka av far sin, utan skånsel, i år etter år, og at han har vorte i stand til å stå oppreist og framleis er det, er ein kjempeprestasjon. Om nokon her i landet har rett til å skriva som han vil, er det Jan Myrdal!»
Her måtte det liggja noko bak, så da Lakke hadde roa seg, fekk eg han på tomannshand og spurde kva det var. Lakke kunne svara for seg:
«Som student var eg ofte heime hos Gunnar Myrdal. Eg gløymer aldri ein gong da Jan, som kan ha vore 13–14 år da, kom inn i rommet. Han var som så mange tenåringar keitet og sjenert og litt overvektig. Den store professoren braut seg sjølv av midt i ei setning og sa, vend mot sonen: ’Føder du snart?’»
Digital tilgang – heilt utan binding
Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.
