Lesebøker

Per Steinar Runde

Fosnavåg

Kaj Skagen har i fleire artiklar vist korleis lesebøkene for grunnskulen har endra seg i pakt med skiftande ideologiar. I ein kommentar i Dag og Tid 28. oktober seier historielektor Svein Åråsvåg seg glad for denne utviklinga frå nasjonal til internasjonal synsvinkel, fordi førstnemnde kan føre til sjåvinisme og nasjonalisme. Som eksempel på tidlegare usunn heltedyrking i norske lærebøker nemner han bildet av kaptein Dreyer på stubben.

No hugsa Åråsvåg stort sett feil om sjølve bildet, men eg kan uansett ikkje sjå at vi som las Hæreid og Amundsens lærebok i historie, vart svenskehatarar av teikninga til Andreas Bloch. Dei fleste forstod sikkert at illustrasjonen skulle vise mot og offervilje i forsvar av fedrelandet, om enn av det dumdristige slaget.

I den grad vi i Skandinavia tenkjer annleis om andre folkeslag enn dei gjer i Sentral- og Aust-Europa, slik Åråsvåg påstår, handlar det nok meir om ulike historiske røynsler enn om tekst og bilde i lærebøker. Medan dei i denne delen av Europa har lært av erfaring at fred, fridom og velstand ikkje er noko ein kan ta for gitt, har vi i vårt trygge hjørne hatt råd til å tru for godt både om verda, framtida og eigne hald?ningar.

Men Åråsvåg har eit poeng: På kort sikt kan ideologisk påverknad ha stor effekt. I lengda vil likevel vår tids folkevekst og folkevandringar gi oss både eit meir realistisk syn på korleis verda fungerer, og ei mindre fariseisk oppfatning av oss sjølve. Det er også nødvendig viss vi nordmenn skal unngå å bli ein svinnande minoritet i vårt eige land.

No hugsa Åråsvåg stort sett feil