Det er for seint for Victor Hugo å skriva eit tilleggskapittel til romanen om katedralen Notre-Dame i Paris, men tre dagar etter katastrofebrannen 15.–16. april kom dei første meldingane om at biene i Notre-Dame hadde overlevd. Sikkert er dei no i gang med honninginnsamlinga att etter eit kjedeleg avbrot i travlaste onna.

For ein birøktarson frå Inderøy – far min hadde bier – er dette eit mirakel som bortimot kan jamførast med det underet at brannfolka greidde å berga så mykje av den 850 år gamle kyrkja. «Kirken den er et gammelt hus, står om enn tårnene faller», er ei mangetydig salmestrofe for ein som har vakse opp med ruinane av ei kyrkje, som er berre 19 år yngre, i grannelaget. Og da lyt vi inderøyningar visa statistisk nåde mot parisarane og rekna alderen frå grunnsteinen deira i 1165, medan gamalkyrkja på Sakshaug vart vigd i 1184. Så kan vi heller snakka mindre om at det var på tale å riva det gamle gudshuset da nykyrkja stod ferdig i 1869. Den djuptpløyande filosofiske grunngjevinga var at bygda da kunne få seg ein skikkeleg historisk ruin. Arbeidet vart sett i gang rundt det førre hundreårsskiftet, før det lukkast å stogga galskapen.

Men altså biene. Dei, og andre insekt som vi er sterkt avhengige av, er utryddingstruga. Eksos og sprøytemiddel mot insekt ser ut til å vera hovudårsak. Men storbyane kan verta ein del av berginga. I 2013 sette den franske birøktaren Nicolas Géant opp to bikubar over sakristiet i katedralen. Dei produserer, eller samlar, 25 kilo honning kvart år, og i alt er er det 200.000 bier der no. Da reknar dei truleg «folketalet» på årsbasis; ei arbeidsbie har eit kort og strevsamt liv og døyr av alderdom etter to–tre månader. Seks andre vidgjetne bygningar i Paris har bier på taket, mellom dei Musée d’Orsay og L’Academie Francaise.

Korleis overlevde biene? Dei stod ikkje midt i bålet, i så fall ville varmen ha kverka dei. Ikkje fekk dei tårnspiret som fall, over seg heller. Men røyken? Det dei franske birøktarane fortel, er at biene ikkje har lunger, og koldioksidet som ein slik brann produserer, verkar som sovemiddel, og dei vert verande i døs i kuben.

Så no er dei honningsamlande rekonvalesentane velberga på jobb att i dei vårblomstrande trea i parkane rundt Notre-Dame, der det ikkje er sprøytemiddel, lite eksos og mykje sol. Og hadde dei hatt ein skriftkultur, ville dei som gode katolikkar ha takka skytshelgenen for bier og birøktarar, St. Ambrosius (340–397), biskop av Milano. Ein hagiografi om han fortel at ein bisverm dekte andletet hans ein dag da han låg i vogga, nokre av dei kraup inn i munnen hans og kom ut att, og bisvermen steig mot himmelen, så høgt at han til slutt ikkje var synleg. St. Johannes Khrysostomos i Antiokia seier i ei preike at ei bie er biletet på ein sann kristen, «ho arbeider i like høg grad for mennesket som for seg sjølv; det skal vera førebiletet for den kristne, så han tenkjer mindre på sine eigne interesser enn på andres».

Far min var rett nok kyrkjesongar, men fullt så gudeleg gjekk det ikkje for seg på Inderøy i 1950-åra. Oppdraget mitt var å bokføra namnet på dei ungane som vart stukne av bier kvar sommar. Far min hadde den einaste bikuben i grannelaget, så det var ingen tvil om at dei var våre. Å lyga frå seg ansvar for slikt var ikkje i hans natur. Før jul gjekk eg så rundt på Straumen med eit nokså lite glas honning – vi fekk aldri 25 kilo per kube – som ei lindrande julehelsing til dei skadelidne.

Om det så er storhendingar i ein verdsby, har dei alltids ei tilknyting til Inderøy. Slik vart det òg, fem månader etter at hovudorganisten i Notre-Dame, Olivier Latry, innvigde det nye kyrkjeorgelet i Sakshaug-kyrkja (Dag og Tid 30. november 2018). Orgelet hans har ikkje greidd seg så godt gjennom brannen som biene. Men så har han heller ikkje same kraft i etternamnet sitt som birøktar Géant. Det tyder gigant.

Per Egil Hegge