Etter at billege sprayboksar kom på marknaden på 1980-talet, har graffitien blitt ein del av bybildet. Ofte er det snakk om spraya tekstar i eit ganske hjelpelaust formspråk, og mykje av aktiviteten er rein forsøpling. Desse ytringane kostar staten så vel som privatpersonar fleirfaldige millionar årleg. Dette er i utgangspunktet straffbar aktivitet, og det er ikkje småbøter vi snakkar om.

I undergrunnsmiljøa lever eigne reglar for korleis tagging skal vere. Her er det heller ikkje kven som helst som får lov til å vere med. For å bli godkjend av ei gruppe skal ein skape ein eigen unik signatur og vise at ein klarer å spraye dei på nøyaktig same måte fleire gonger etter kvarandre. Kvar gjeng har reglar for kvar dei kan tagge, men det kan vere vanskeleg for utanforståande å sjå kvar grensene går.

Omgrepet graffiti vert nytta om spraymåla bilete, ofte i store format og tilpassa flata dei arbeider på. Det er om å gjere å lage verka kjapt, så ein ikkje vert oppdaga. Utøvarane lagar derfor ofte verka på førehand og skjer ut sjablongar, slik at dei kan spraye motivet raskt på veggen. Sjablongane kan brukast fleire gonger.

Desse visuelle ytringane kan sjåast på som eit opprørsk ønske om å setje spor etter seg. Ungdommen kan føle seg overkøyrd i debatten om korleis tettstadane våre skal utformast. Mykje vert bestemt av dei som betaler mest, og utviklinga skjer i retningar som handlar meir om profitt enn om trivsel og miljø.

Dei seinare åra har fleire kommunar derfor oppretta «lovlege veggar» til fri disposisjon. Andre inviterer utøvarane til å dekorere bestemte stader, gjerne på digre endeveggar. Verka er gjerne spenstige i forma, men det er ikkje til å kome frå at protestuttrykka er etne opp av det dei protesterer mot.

Det er eit fenomen at kunstnarlege aktivitetar som nettopp er laga for å vere uråd å selje, forunderleg raskt vert henta inn i kunstgalleria. Dei mest kjente utøvarane av graffiti tener millionar.

Uttrykket har påverka populærkulturen, så vel som reklamen og bildekunsten. Som kunstfenomen er graffiti og tagging komplisert. På den eine sida er det meste av desse ytringane forsøpling og skadeverk, på den andre sida kan ein finne gullkorn. Verka kan blåse liv inn i kjedelege miljø, andre formidlar viktige bodskapar.

Eva Furseth