Nationaltheatret, Kanonhallen

Marius von Mayenburg:

Et stykke plastikk

Omsett av Øyvind Berg
Regi: Marius von Mayenburg
Scenografi: Sebastien Dupouey
Komponistar: Frode Jacobsen & Gaute Tønder

Det er for så vidt ingen dum idé å servere oss velfødde, kulturkonsumerande nordmenn eit stykke som sparkar oss litt i rumpa, vi som er så kulturelle at vi går i teateret og passar på å alltid ha dei rette haldningane. Med jamne mellomrom treng vi nok nett det. Tyske Marius von Mayenburgs stykke, som han sjølv har sett i scene, har tydelegvis nett det ærendet. Samstundes insisterer Nationaltheatret på å kalle framsyninga ein klassisk situasjonskomedie. Tja, er det no det vi får?

Noko skurrar

For det første: Med «klassisk situasjonskomedie» ventar vi vel oss eit heimekjent miljø, eit ytre landskap som liknar på det vi sjølve lever i. Vi ventar òg å sjå personar som liknar på kvardagsprofilar vi ser i vår eigen kvardag. Det genuint komiske i situasjonskomedien er det identifiserbare.

I von Mayenburgs stykke møter vi ein liten kjernefamilie med kjenneteikn vi godt kan gjenkjenne og le av i utgangspunktet: akademikarektepar som kranglar kverulerande om ansvar for heim og barn, ei tilsett hushjelp dei strevar med å handtere, av di det sjølvsagt er politisk ukorrekt å ha hushjelp.

Her er òg ein son på grensa til tenåra som søker identitet, og endeleg ein forskrulla inntrengar, ein moderne kunstnar som meiner han har rett til å uttale seg om dei hine og sin eigen plass i «familieidyllen». På eit vis har vi vel sett mykje av dette før, både på scenen og i livet. Ei god stund ler vi. Men noko skurrar.

Ultrakarikert

Assosiasjonane kan fort gå, ikkje til den klassiske situasjonskomedien, men heller det absurde teateret, som òg utforskar åtferdskonvensjonar. Men der det absurde teateret gjerne byrjar i eit heimekjent, normalt landskap og elles lèt teksten og personane gå i ei anna retning, gjer stykket Et stykke plastikk det stikk motsette: Vi får forståelege, identifiserbare karakterar og dialogar i ein ikkje-realistisk scenografi og ein outrert, ultrakarikert spelestil.

Vi kjem aldri til å forstå kvifor eit heimemiljø som skal sjå ut som eit dyrt husvære, har eit golv som ser ut som ein gymsal – og dører som er erstatta med gardintrapper. Groteske videoprojeksjonar som går i loop på skjermar gjennom framsyninga, hintar frekt til fasadeperfeksjonismen vi hikar etter, men som så lett kan slå sprekkar.

Trøyttande

Men heller ikkje det liknar mykje på situasjonskomedie. Skodespelarane treffer lenge godt den satiriske brodden i replikkane, men overdrivingane vert etter kvart trøyttande, og det held ikkje til ein heil kveld i teateret.

Ein kan godt seie det som omtrent har vore sagt mange gonger før: For mykje vert for lite, og mindre vert gjerne meir. Det siste stemmer i alle høve godt på den einaste «normale» personen i stykket, hushjelpa Camilla, spela av Lena Kristin Ellingsen.

Med omsyn til henne kan ein heller assosiere til den klassiske verdsdramatikken. I stykke som Rosmersholm, Onkel Vanja, Frøken Julie og andre er tenaren typisk nok det einaste mennesket med beina på jorda, eit naudsynt krydder i eit oppheta drama.

Men i Et stykke plastikk vert den jordnære karakteren Camilla etter kvart så styrande for heilskapen at vi til slutt tykkjer Lena Kristin Ellingsen er den einaste som overtyder oss, både på humor og alvor.

Bent Kvalvik

Bent Kvalvik er filmarkivar og fast teatermeldar i Dag og Tid.