Standard­innspelinga

Kuhnau, Zelenka, J.S. Bach:

Magnificat

Bach Collegium Japan; dir.: Masaaki Suzuki. BIS 1999

Standard­innspelinga

J.S. Bach, Caldara, Kuhnau:

Magnificat

Das Kleine Konzert; Rheinische Kantorei, dir.: Hermann Max. EMI 1992

Freistar det med litt festleg musikk fyrste juledag? Då tilrår eg å leggja Johann Sebastian Bachs (1685–1750) Magnificat, BWV 243, i spelaren. Denne dagen, 25. desember, er det nemleg 300 år sidan dette verket blei urframført i Thomaskyrkja i Leipzig. Jula 1723 var den fyrste for Bach som ny thomaskantor, og trongen hans til å markera seg i embetet avla ei rekkje storfelte kyrkjemusikkverk dette året.

Denne latinske tonesetjinga av Marias lovsong frå Lukasevangeliet er vel det mest praktfulle, med fem songsolistar, femstemmig kor, tre trompetar og paukar, i tillegg til fløyter, oboar, fagott – og dei obligatoriske strykarane.

Potent

Ikkje ulikt Juleoratoriet, som hadde urpremiere fyrste juledag ti år seinare, byrjar magnificatet med eit skikkeleg smell. Opningsorda «Mi sjel høglovar Herren» er tonesette i roleg, dansande tretakt, som på typisk Bach-vis blir utbrodert med ein vrimmel av lynsnare sekstendelsnotar.

Få Bach-verk har så store kontrastar på kort tid. Rå kraft dominerer i sats 7, «Fecit potentiam» (Han gjorde storverk med sin sterke arm), medan sats 10, «Suscepit Israel» (Han tok seg av Israel, sin tenar), er varleiken sjølv. Mest elegant er vel nummer 9, altarien «Esurientes» (Han metta dei svoltne med gode gåver), der to fløyter rører seg hugnadsfullt i parallelle melodirørsler.

To versjonar

Samanliknar ein dei to standardinnspelingane, sansar den merksame lyttaren kan hende at fløytene i den sistnemnde satsen («Esurientes») kling ulikt. Det finst nemleg to versjonar av Bachs magnificat.

Bach Collegium Japan, dirigert av Masaaki Suzuki, spelte i 1999 inn det som i dag er den oftast framførte versjonen (BWV 243b). Den går i D-dur og føreskriv bruk av tverrfløyter. Men dette ei omarbeiding frå 1730-talet. Verket i opphaveleg form (BWV 243a), den frå 1723 som har jubileum, går derimot i Ess-dur og føreskriv blokkfløyter. Det er denne Das Kleine Konzert under leiing av Hermann Max gav ut i 1992.

Kva for ein versjon så finast? Eg er blokkfløytist og difor inhabil. Men eg held uansett ein knapp på den «originale» i Ess-dur – sjølv om innspelinga med Bach Collegium Japan (D-dur-versjonen) er den teknisk beste, særleg når det gjeld solistane.

Begge platene er likevel verde å lytta til, ikkje minst av di dei også inneheld magnificat-tonesetjingar av andre tyske barokkomponistar. Skal eg tilrå eitt av desse verka, må det vera magnificatet i C-dur av Johann Kuhnau (1660–1722), som var thomaskantor før Bach overtok dette embetet for 300 år sidan.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikkmeldar i Dag og Tid.