JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

MusikkMeldingar

Herrnhutarjul

For herrnhutarane var det ikkje berre enkel salmesong som galt.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Jesu fødsel, avbilda i ei engelsk messebok frå 1300-talet.

Jesu fødsel, avbilda i ei engelsk messebok frå 1300-talet.

Jesu fødsel, avbilda i ei engelsk messebok frå 1300-talet.

Jesu fødsel, avbilda i ei engelsk messebok frå 1300-talet.

3032
20211210
3032
20211210

CD

Ymse komponistar:

Herrnhuter Weihnacht

Vocal Concert Dresden; Dresdner Instrumental-Concert; dir.: Peter Kopp.
Berlin classics 2021

Herrnhuter Weihnacht er eit underleg og interessant klassisk julealbum. Vocal Concert Dresden og Dresdner Instrumental-Concert kjem her med fine framføringar av repertoar dei aller færraste kjenner til: julemusikken til herrnhutarane frå andre helvta av 1700-talet.

Dette kyrkjesamfunnet, som òg er kjent som brorkyrkjelyden, blei grunnlagt i 1726 av greve Nikolaus Ludwig von Zinzendorf (1700–1760). Han hadde late landflyktige bøhmiske protestantar slå seg ned på eigedomane hans i Sachsen, der dei oppretta kolonien Herrnhut («Herrens varetekt»), med den sjølvlærde teologen von Zinzendorf som biskop.

Herrnhutarane var utprega evangeliske og la stor vekt på Guds nåde i læra si. Dei hadde eit særs lokalt utspring, men på misjonsfronten synte dei seg snart som global aktør. På 1730-talet oppretta dei misjonsstasjonar i dagens USA, i Vestindia, på Grønland, i Ostindia og i Sør-Afrika. Også i Noreg var dei aktive, med såkalla «sosietetar» innanfor den lutherske kyrkja i Kristiania, Bergen og Drammen mot midten av 1700-talet.

Drammensar

Herrnhutarane var frå byrjinga av eit syngjande kyrkjesamfunn. Men ulikt dei fleste pietistiske rørsler var det ikkje berre salmesong med enkelt orgelakkompagnement som galt. Talrike vitnemål om den påkosta kyrkjemusikken deira finst. «Herrnhutarane har musikarar som spelar allslags instrument, og somme av dei passerer som virtuosar. Mange fyrstehoff kan ikkje by på like solid musikk», rapporterte ein gjest frå andre helvta av 1700-talet.

Herrnhutarane hadde òg dugande komponistar. Av dei åtte komponistane på plata finn me jamvel ein nordmann: Christian Ludwig Brau (1746–1777) frå Drammen, som eigentleg skulle på misjon til India, men på grunn av svak helse «stranda» i Sachsen.

Paukar og trompetar

I O verehrungswürd’ge Nacht («Å ærverdige natt») syner Brau talent. Kompositorisk er stykket relativt enkelt, med ein orkesterpart av strykarar og orgel som spelar vekselvis mot og med blandakoret. Men orkesterparten er sobert laga, med fin bruk av dissonansar og klår, songleg melodi. Når koret overtek, merkar me kor godt melodien høver til teksten. (Brau var då fyrst og fremst aktiv som salmediktar.)

Meir kompositorisk ambisiøs er John Gambold jr. (1760–1795). Hans Macht hoch die Tür («Gjer døra høg») har i tillegg til kor og orkester solistiske episodar med duettar mellom høvesvis bass og tenor, og alt og sopran. Dessutan er besetninga utvida med paukar og trompetar. Gambold jr. var son av ein herrnhutarbiskop i London. Stilistisk komponerer han – som dei andre komponistane på plata – i den seinbarokke, tyske tradisjonen (særleg tydeleg er påverknaden frå G.Ph. Telemann). Wienerklassisismen, den nye stilretninga i tida, merkar me altså lite til.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

CD

Ymse komponistar:

Herrnhuter Weihnacht

Vocal Concert Dresden; Dresdner Instrumental-Concert; dir.: Peter Kopp.
Berlin classics 2021

Herrnhuter Weihnacht er eit underleg og interessant klassisk julealbum. Vocal Concert Dresden og Dresdner Instrumental-Concert kjem her med fine framføringar av repertoar dei aller færraste kjenner til: julemusikken til herrnhutarane frå andre helvta av 1700-talet.

Dette kyrkjesamfunnet, som òg er kjent som brorkyrkjelyden, blei grunnlagt i 1726 av greve Nikolaus Ludwig von Zinzendorf (1700–1760). Han hadde late landflyktige bøhmiske protestantar slå seg ned på eigedomane hans i Sachsen, der dei oppretta kolonien Herrnhut («Herrens varetekt»), med den sjølvlærde teologen von Zinzendorf som biskop.

Herrnhutarane var utprega evangeliske og la stor vekt på Guds nåde i læra si. Dei hadde eit særs lokalt utspring, men på misjonsfronten synte dei seg snart som global aktør. På 1730-talet oppretta dei misjonsstasjonar i dagens USA, i Vestindia, på Grønland, i Ostindia og i Sør-Afrika. Også i Noreg var dei aktive, med såkalla «sosietetar» innanfor den lutherske kyrkja i Kristiania, Bergen og Drammen mot midten av 1700-talet.

Drammensar

Herrnhutarane var frå byrjinga av eit syngjande kyrkjesamfunn. Men ulikt dei fleste pietistiske rørsler var det ikkje berre salmesong med enkelt orgelakkompagnement som galt. Talrike vitnemål om den påkosta kyrkjemusikken deira finst. «Herrnhutarane har musikarar som spelar allslags instrument, og somme av dei passerer som virtuosar. Mange fyrstehoff kan ikkje by på like solid musikk», rapporterte ein gjest frå andre helvta av 1700-talet.

Herrnhutarane hadde òg dugande komponistar. Av dei åtte komponistane på plata finn me jamvel ein nordmann: Christian Ludwig Brau (1746–1777) frå Drammen, som eigentleg skulle på misjon til India, men på grunn av svak helse «stranda» i Sachsen.

Paukar og trompetar

I O verehrungswürd’ge Nacht («Å ærverdige natt») syner Brau talent. Kompositorisk er stykket relativt enkelt, med ein orkesterpart av strykarar og orgel som spelar vekselvis mot og med blandakoret. Men orkesterparten er sobert laga, med fin bruk av dissonansar og klår, songleg melodi. Når koret overtek, merkar me kor godt melodien høver til teksten. (Brau var då fyrst og fremst aktiv som salmediktar.)

Meir kompositorisk ambisiøs er John Gambold jr. (1760–1795). Hans Macht hoch die Tür («Gjer døra høg») har i tillegg til kor og orkester solistiske episodar med duettar mellom høvesvis bass og tenor, og alt og sopran. Dessutan er besetninga utvida med paukar og trompetar. Gambold jr. var son av ein herrnhutarbiskop i London. Stilistisk komponerer han – som dei andre komponistane på plata – i den seinbarokke, tyske tradisjonen (særleg tydeleg er påverknaden frå G.Ph. Telemann). Wienerklassisismen, den nye stilretninga i tida, merkar me altså lite til.

Sjur Haga Bringeland

Sjur Haga Bringeland er musikar, musikkvitar og fast musikk­meldar i Dag og Tid.

Emneknaggar

Fleire artiklar

Aasen-tunet opna i 2000.

Aasen-tunet opna i 2000.

Foto: Sverre Fehn / Aasen-tunet

Ordskifte

Spor av tid i arkitekturen

«Arkitekturopprøret vil gjerne støype fast i ubehandla betong forståinga av kva god arkitektur er.»

Ottar Grepstad
Aasen-tunet opna i 2000.

Aasen-tunet opna i 2000.

Foto: Sverre Fehn / Aasen-tunet

Ordskifte

Spor av tid i arkitekturen

«Arkitekturopprøret vil gjerne støype fast i ubehandla betong forståinga av kva god arkitektur er.»

Ottar Grepstad

Foto: Dag Aanderaa

Ordskifte
DagAanderaa

Pyntesjuke og luksuslov

Christian Kvart ville styre pynten, krydderet og konfekten.

Miridae, ei bladtege med oval form.

Miridae, ei bladtege med oval form.

Foto: via Wikimedia Commons

BokMeldingar
Per Roger Sandvik

Levande innsikt om døyande insekt

Ein optimistisk tone råder i ei tettpakka faktabok om dystre utsikter for insekta.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Moss–Horten-ferja er den mest trafikkerte i landet. Skjer det noko uføresett, som då dei tilsette blei tatt ut i LO-streik i fjor, veks køane på begge sider av fjorden.

Foto: Terje Bendiksby / AP / NTB

ØkonomiSamfunn
Marita Liabø

Pengegaloppen i ferjetoppen

Det står ei Norled-ferje her og ei Torghatten-ferje der – innstilte. Ferja, ein livsnerve for mange, er eigd av folk vi ikkje aner kven er, utanfor vår kontroll.

Kunnskapsminister Kari Nessa Nordtun (Ap) la nyleg fram ei stortingsmelding for 5. til 10. trinn i grunnskulen. Der opnar ho for eit ordskifte om språkfaga i ungdomsskulen.

Kunnskapsminister Kari Nessa Nordtun (Ap) la nyleg fram ei stortingsmelding for 5. til 10. trinn i grunnskulen. Der opnar ho for eit ordskifte om språkfaga i ungdomsskulen.

Foto: Lise Åserud / NTB

Samfunn

Språkfag i spel

Kunnskapsministeren vil gje fleire elevar høve til å velje arbeidslivsfag. Lærarar åtvarar mot å la det gå på kostnad av språkopplæringa.

Christiane Jordheim Larsen
Kunnskapsminister Kari Nessa Nordtun (Ap) la nyleg fram ei stortingsmelding for 5. til 10. trinn i grunnskulen. Der opnar ho for eit ordskifte om språkfaga i ungdomsskulen.

Kunnskapsminister Kari Nessa Nordtun (Ap) la nyleg fram ei stortingsmelding for 5. til 10. trinn i grunnskulen. Der opnar ho for eit ordskifte om språkfaga i ungdomsskulen.

Foto: Lise Åserud / NTB

Samfunn

Språkfag i spel

Kunnskapsministeren vil gje fleire elevar høve til å velje arbeidslivsfag. Lærarar åtvarar mot å la det gå på kostnad av språkopplæringa.

Christiane Jordheim Larsen

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis