JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

KunstMeldingar

Omdefinering av intelligens

Kunsthall Trondheim opnar for publikum laurdag 9. mai. Eg fekk lov til å kome inn i stengingsperioden og sjå NO NO NSE NSE av Jenna Sutela, og det var herleg endeleg å stige inn i ein utstillingsstad att.

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
«I Magma» (2019), detalj. Blåst glas, slim, elektronikk. Bestillingsverk av Serpentine Galleries og Moderna Museet, 2019.

«I Magma» (2019), detalj. Blåst glas, slim, elektronikk. Bestillingsverk av Serpentine Galleries og Moderna Museet, 2019.

Foto: Aage A. Mikalsen / Kunsthall Trondheim

«I Magma» (2019), detalj. Blåst glas, slim, elektronikk. Bestillingsverk av Serpentine Galleries og Moderna Museet, 2019.

«I Magma» (2019), detalj. Blåst glas, slim, elektronikk. Bestillingsverk av Serpentine Galleries og Moderna Museet, 2019.

Foto: Aage A. Mikalsen / Kunsthall Trondheim

5702
20200508
5702
20200508

Den store og mangfelte utstillinga NO NO NSE NSE er den første separatutstillinga til finske Jenna Sutela (f. 1983) i Noreg. Utstillinga, som vert send vidare til Oslo Kunstforening i haust, tek føre seg andre former for medvit og intelligens enn den menneskelege. Verka er store og komplekse, utvikla i samarbeid med vitskapsfolk, teknikarar og andre kunstnarar.

Kunstnarar har arbeidd tett med avansert teknologi sidan Leonardo da Vinci under renessansen, og vi har mange gode eksempel på slikt samarbeid innan norsk samtidskunst. Dette er også tema som passar særs godt i NTNU-teknologiens hovudstad.

Den vanskelege tilfeldigheita

Hovudverket «I Magma» (2019) er noko så tilsynelatande banalt som lavalamper. Dei er forma som hovudet til kunstnaren, ei form for sjølvportrett, og fylte med flytande voks i ulike sterke fargar. Under dei står det ei varmelampe som får formene til å sirkulere i kolben. Det er artig å sjå att denne konstruksjonen, som vert så sterkt assosiert med 60-åra, psykedeliske stoff og hippiekulturen, fram til dei på dei ironiske 80-åra vart stempla som noko at det mest smaklause på jordkloden. Det er likevel ikkje til å kome forbi at dei har nærast hypnotiserande verknad. Det gjer godt å følgje med på desse dansande mjuke boblene med auga. Kan hende 60-åra er på veg attende?

Sidan det har vist seg at desse flytande buktande formene i glødande fargar dannar mønster som er uråd å føreseie, vert lampene nytta innan avansert datateknologi. Det finst heile vegger fylte med lavalamper som er kopla til programvarer som analyserer rørslene i lampene. Frå denne informasjonen vert tilfeldige talrekkjer genererte. Det tilfeldige er mykje vanskelegare å skape enn ein skulle tru, og den digitale verda er grådig etter talkombinasjonar som ikkje kan knekkjast. Utruleg nok genererer lavalamper omtrent 10 prosent av all kryptering som vert nytta til å beskytte informasjon verda over.

Sutela har også laga eit system som analyserer kvar og ein av sju utstilte lavabystar. Dei er kopla til ein applikasjon som publikum kan laste ned på telefonen sin. Her får du sjå voksen pulsere, og ei programvare omtolkar formene til ord som vert sende til telefonane som orakelsvar om den kollektive framtida vår – noko som vert litt pussig, då utstillinga vart sett opp rett før alt av museum vert stengde på grunn av ein verdsomspennande sjukdom. Ideen er nyskapande og skjerpande og kan i teorien illustrere poenget til kunstnaren: Vi må godta at vi ikkje har heilt kontroll over korleis kunstig intelligens lærer og utviklar seg, og vi må gje slepp på tanken om at dette vil skje innan menneskeleg forståing. Samstundes synest eg ikkje applikasjonen hjelper meg særleg, med orakalmeldingar som «You are not to be a tree» eller «You have in the two golden fragments». I tillegg er det stilt ut fotoverk av bystane, verk av meir dekorativ kvalitet som tilfører lite.

Eit eincella mysterium

I museumskjellaren får slimsoppar boltre seg. Dette er eincella organismar som har vore uendra gjennom ein milliard år, lenge før sjølv det enklaste nervesystemet fanst. Dei kan likevel undersøkje omgjevnadene, finne dei mest effektive rutene mellom mange alternativ, hugse og ta avgjerder, trass i at dei ikkje har hjerne.

I utstillinga er det stilt ut labyrintar som er freste ut i pleksiglas. Det er lagt inn nokre havregryn, så vi kan sjå med eigne auge korleis soppen leitar fram snarvegane til maten med trådarmane sine.

Dette er ein intelligens vi enno ikkje forstår, men som kan få stor verknad på livet vårt. Forskarar nyttar soppartar i svært avanserte studium. Slimsoppen vert mellom anna nytta til å forske på korleis ein utviklar køyremønstera til sjølvkøyrande bilar, og ein eksperimenterer med å utvikle biologiske datamaskiner baserte på slimsopp. I filmen RI JIRI I O WA NU RU DAINICHI T-1000 (2016) liknar Sutela slimsoppen med den nærast uovervinnelege roboten T-1000 frå filmen Terminator 2, som var sett saman av ein sjølvregulerande flytande metallsubstans. Til liks med slimsoppen kunne roboten skifte form og knusast, og elementa fann saman att. Slike samanlikningar er nyttige for å lette forståinga vår, og også fabulere vidare på nye måtar som denne merkelege livsforma kan brukast på.

I andre videoverk nyttar Sutela såkalla wetware, der hardføre mjølkesyrebakteriar vert kopla til datateknologi som er utvikla for å kjenne att språk. Målet er å søkje etter språk utover dei vi kan førestille oss. For å fjerne oss mest mogleg frå det som finst, eksperimenterer ho med å smelte inn tungetale, automatskrift og liknande. Resultatet er nokre lydspor som er intenst krevjande å høyre på, men som fremjar ettertanke.

Kunstnaren som tverrfagleg forskar

I desse komplekse samarbeidsprosjekta mellom vitskap og kunst verkar det som om estetiske kvalitetar har gått tapt i prosessen. Alle videoverka er ikkje like gjennomførte i utforminga, lydbildet kan forbetrast, og labyrintane til slimsoppane bør ha betre rammeverk, for å nemne noko. Så her er det eit stort potensial for endå større kunstopplevingar.

NO NO NSE NSE er uansett ei spennande utstilling. Materialet er så framandarta at det nærast er utanfor vår fatteevne. Men her kjem kunsten oss i møte. Trass i at verka baserer seg på teknologi og til dels tung teori, har Sutela funne enkle og effektive måtar å visualisere materialet på. Dette er teknologi som er i rivande utvikling og i ferd med å verte ein del av kvardagen vår, og som derfor er viktig å kjenne til.

Eva Furseth

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Den store og mangfelte utstillinga NO NO NSE NSE er den første separatutstillinga til finske Jenna Sutela (f. 1983) i Noreg. Utstillinga, som vert send vidare til Oslo Kunstforening i haust, tek føre seg andre former for medvit og intelligens enn den menneskelege. Verka er store og komplekse, utvikla i samarbeid med vitskapsfolk, teknikarar og andre kunstnarar.

Kunstnarar har arbeidd tett med avansert teknologi sidan Leonardo da Vinci under renessansen, og vi har mange gode eksempel på slikt samarbeid innan norsk samtidskunst. Dette er også tema som passar særs godt i NTNU-teknologiens hovudstad.

Den vanskelege tilfeldigheita

Hovudverket «I Magma» (2019) er noko så tilsynelatande banalt som lavalamper. Dei er forma som hovudet til kunstnaren, ei form for sjølvportrett, og fylte med flytande voks i ulike sterke fargar. Under dei står det ei varmelampe som får formene til å sirkulere i kolben. Det er artig å sjå att denne konstruksjonen, som vert så sterkt assosiert med 60-åra, psykedeliske stoff og hippiekulturen, fram til dei på dei ironiske 80-åra vart stempla som noko at det mest smaklause på jordkloden. Det er likevel ikkje til å kome forbi at dei har nærast hypnotiserande verknad. Det gjer godt å følgje med på desse dansande mjuke boblene med auga. Kan hende 60-åra er på veg attende?

Sidan det har vist seg at desse flytande buktande formene i glødande fargar dannar mønster som er uråd å føreseie, vert lampene nytta innan avansert datateknologi. Det finst heile vegger fylte med lavalamper som er kopla til programvarer som analyserer rørslene i lampene. Frå denne informasjonen vert tilfeldige talrekkjer genererte. Det tilfeldige er mykje vanskelegare å skape enn ein skulle tru, og den digitale verda er grådig etter talkombinasjonar som ikkje kan knekkjast. Utruleg nok genererer lavalamper omtrent 10 prosent av all kryptering som vert nytta til å beskytte informasjon verda over.

Sutela har også laga eit system som analyserer kvar og ein av sju utstilte lavabystar. Dei er kopla til ein applikasjon som publikum kan laste ned på telefonen sin. Her får du sjå voksen pulsere, og ei programvare omtolkar formene til ord som vert sende til telefonane som orakelsvar om den kollektive framtida vår – noko som vert litt pussig, då utstillinga vart sett opp rett før alt av museum vert stengde på grunn av ein verdsomspennande sjukdom. Ideen er nyskapande og skjerpande og kan i teorien illustrere poenget til kunstnaren: Vi må godta at vi ikkje har heilt kontroll over korleis kunstig intelligens lærer og utviklar seg, og vi må gje slepp på tanken om at dette vil skje innan menneskeleg forståing. Samstundes synest eg ikkje applikasjonen hjelper meg særleg, med orakalmeldingar som «You are not to be a tree» eller «You have in the two golden fragments». I tillegg er det stilt ut fotoverk av bystane, verk av meir dekorativ kvalitet som tilfører lite.

Eit eincella mysterium

I museumskjellaren får slimsoppar boltre seg. Dette er eincella organismar som har vore uendra gjennom ein milliard år, lenge før sjølv det enklaste nervesystemet fanst. Dei kan likevel undersøkje omgjevnadene, finne dei mest effektive rutene mellom mange alternativ, hugse og ta avgjerder, trass i at dei ikkje har hjerne.

I utstillinga er det stilt ut labyrintar som er freste ut i pleksiglas. Det er lagt inn nokre havregryn, så vi kan sjå med eigne auge korleis soppen leitar fram snarvegane til maten med trådarmane sine.

Dette er ein intelligens vi enno ikkje forstår, men som kan få stor verknad på livet vårt. Forskarar nyttar soppartar i svært avanserte studium. Slimsoppen vert mellom anna nytta til å forske på korleis ein utviklar køyremønstera til sjølvkøyrande bilar, og ein eksperimenterer med å utvikle biologiske datamaskiner baserte på slimsopp. I filmen RI JIRI I O WA NU RU DAINICHI T-1000 (2016) liknar Sutela slimsoppen med den nærast uovervinnelege roboten T-1000 frå filmen Terminator 2, som var sett saman av ein sjølvregulerande flytande metallsubstans. Til liks med slimsoppen kunne roboten skifte form og knusast, og elementa fann saman att. Slike samanlikningar er nyttige for å lette forståinga vår, og også fabulere vidare på nye måtar som denne merkelege livsforma kan brukast på.

I andre videoverk nyttar Sutela såkalla wetware, der hardføre mjølkesyrebakteriar vert kopla til datateknologi som er utvikla for å kjenne att språk. Målet er å søkje etter språk utover dei vi kan førestille oss. For å fjerne oss mest mogleg frå det som finst, eksperimenterer ho med å smelte inn tungetale, automatskrift og liknande. Resultatet er nokre lydspor som er intenst krevjande å høyre på, men som fremjar ettertanke.

Kunstnaren som tverrfagleg forskar

I desse komplekse samarbeidsprosjekta mellom vitskap og kunst verkar det som om estetiske kvalitetar har gått tapt i prosessen. Alle videoverka er ikkje like gjennomførte i utforminga, lydbildet kan forbetrast, og labyrintane til slimsoppane bør ha betre rammeverk, for å nemne noko. Så her er det eit stort potensial for endå større kunstopplevingar.

NO NO NSE NSE er uansett ei spennande utstilling. Materialet er så framandarta at det nærast er utanfor vår fatteevne. Men her kjem kunsten oss i møte. Trass i at verka baserer seg på teknologi og til dels tung teori, har Sutela funne enkle og effektive måtar å visualisere materialet på. Dette er teknologi som er i rivande utvikling og i ferd med å verte ein del av kvardagen vår, og som derfor er viktig å kjenne til.

Eva Furseth

Emneknaggar

Fleire artiklar

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas

Foto: Paal Audestad

BokMeldingar

Ho som får ting til å skje

I Jægtnes’ fantasifulle soge går fakta og fiksjon opp i ein medrivande heilskap.

Hilde Vesaas
Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis