JavaScript is disabled in your web browser or browser is too old to support JavaScript. Today almost all web pages contain JavaScript, a scripting programming language that runs on visitor's web browser. It makes web pages functional for specific purposes and if disabled for some reason, the content or the functionality of the web page can be limited or unavailable.

Takk for at du vil dele artikkelen

Den du deler artikkelen med, kan lese og eventuelt lytte til heile artikkelen.
Det gjer vi for at fleire skal oppdage DAG OG TID.

Namnet ditt vert synleg for alle du deler artikkelen med.

KunstMeldingar

Menneske av leire

Kvar veke les vi inn utvalde artiklar, som abonnentane våre kan lytte til.
Lytt til artikkelen
Rullesegl av stein, laga mellom 2100–2000 f.Kr. 1,3 x 2,55 cm.

Rullesegl av stein, laga mellom 2100–2000 f.Kr. 1,3 x 2,55 cm.

Foto: British Museum, London

Rullesegl av stein, laga mellom 2100–2000 f.Kr. 1,3 x 2,55 cm.

Rullesegl av stein, laga mellom 2100–2000 f.Kr. 1,3 x 2,55 cm.

Foto: British Museum, London

2129
20230120
2129
20230120

Leire er gjerne det første materialet eit barn formar figurar med. Det er såleis ikkje underleg at førestillinga om at dei første menneska vart skapte frå leirefigurar, går att verda over. Freskar og skulpturar frå antikken viser den greske guden Prometeus skulptere mennesket, eller skildrar korleis Gud forma Adam av jord og bles liv i han, medan gamle egyptiske veggrelieff viser guden Khnum modellere fram menneska på eit pottemakarhjul.

Det er tankevekkande at skapingsmytar frå andre kulturar er så godt som uråd å finne avbildingar av. Til dømes manglar eldre verk av skogguden Tane-Mahuta, som skapte den første kvinna av raudleire, ifølge maoriane på New Zealand, likså avbildingar av leiremenneska som den vietnamesiske guden Ông Tr?i la i sola for å tørke.

Særleg gudinnene er vonde å finne avbildingar av. Eit eksempel er modergudinna Ninhursag, sumerisk for kvinna (nin) av fjellet (hursag). Det er bevart fleire tavler i kileskrift som fortel korleis ho skaper menneska av leire. Trass i at eg veit at det finst fleire motiv av henne, er dei uråd å finne på nettet. Det er knapt forska på henne heller. La oss derfor dvele ved dette uskarpe fotografiet av eit rullesegl.

I Midtausten er det funne ei mengd slike vakre små former, nokre heile 9000 år gamle. Sylindrane er dekorerte med eit motiv som først vert synleg når steinen vert rulla over fuktig leire. Motivet har det kantete uttrykket som er karakteristisk for desse ørsmå kunstverka. Her sit ei kvinne i sid, stripete kjole på ei trone. Det verkar som om ho velsignar eit par som held hender. Kvinna er diger, endå sitjande er ho i augehøgd med dei to tilbedarane. Hovudpryden har to horn som dannar ei form som minner om omegateiknet. Innan mesopotamisk ikonografi er dette eit kjenneteikn for Ninhursag.

Også inskripsjonen i kileskrift nemner namnet hennar. Sumerisk kileskrift er det eldste kjende skriftsystemet i verda.

Uskarp eller ei, det er fascinerande å studere scena som utspeler seg, med ei høgde på berre 2,55 centimeter.

Verket minner oss om at framleis er det mykje som ikkje er skrive om eldre tiders kunst.

Eva Furseth

Digital tilgang til DAG OG TID – heilt utan binding

Prøv ein månad for kr 49.
Deretter kr 199 per månad. Stopp når du vil.


Eller kjøp eit anna abonnement

Leire er gjerne det første materialet eit barn formar figurar med. Det er såleis ikkje underleg at førestillinga om at dei første menneska vart skapte frå leirefigurar, går att verda over. Freskar og skulpturar frå antikken viser den greske guden Prometeus skulptere mennesket, eller skildrar korleis Gud forma Adam av jord og bles liv i han, medan gamle egyptiske veggrelieff viser guden Khnum modellere fram menneska på eit pottemakarhjul.

Det er tankevekkande at skapingsmytar frå andre kulturar er så godt som uråd å finne avbildingar av. Til dømes manglar eldre verk av skogguden Tane-Mahuta, som skapte den første kvinna av raudleire, ifølge maoriane på New Zealand, likså avbildingar av leiremenneska som den vietnamesiske guden Ông Tr?i la i sola for å tørke.

Særleg gudinnene er vonde å finne avbildingar av. Eit eksempel er modergudinna Ninhursag, sumerisk for kvinna (nin) av fjellet (hursag). Det er bevart fleire tavler i kileskrift som fortel korleis ho skaper menneska av leire. Trass i at eg veit at det finst fleire motiv av henne, er dei uråd å finne på nettet. Det er knapt forska på henne heller. La oss derfor dvele ved dette uskarpe fotografiet av eit rullesegl.

I Midtausten er det funne ei mengd slike vakre små former, nokre heile 9000 år gamle. Sylindrane er dekorerte med eit motiv som først vert synleg når steinen vert rulla over fuktig leire. Motivet har det kantete uttrykket som er karakteristisk for desse ørsmå kunstverka. Her sit ei kvinne i sid, stripete kjole på ei trone. Det verkar som om ho velsignar eit par som held hender. Kvinna er diger, endå sitjande er ho i augehøgd med dei to tilbedarane. Hovudpryden har to horn som dannar ei form som minner om omegateiknet. Innan mesopotamisk ikonografi er dette eit kjenneteikn for Ninhursag.

Også inskripsjonen i kileskrift nemner namnet hennar. Sumerisk kileskrift er det eldste kjende skriftsystemet i verda.

Uskarp eller ei, det er fascinerande å studere scena som utspeler seg, med ei høgde på berre 2,55 centimeter.

Verket minner oss om at framleis er det mykje som ikkje er skrive om eldre tiders kunst.

Eva Furseth

Emneknaggar

Fleire artiklar

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Skal unge funksjonshemma tilbake til institusjonane?

IdaHauge Dignes
Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Den dårlege kommuneøkonomien gjer det krevjande for kommunane å levere helse- og omsorgstenester, ifølge ein rapport frå KS.

Foto: Gorm Kallestad / NTB

Ordskifte

Skal unge funksjonshemma tilbake til institusjonane?

IdaHauge Dignes
Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Cecilie Grundt med Vigleik Storaas, David Andersson og Fredrik Villmow.

Foto: Sigbjørn Berven

MusikkMeldingar
Lars Mossefinn

Solide røter

Cecilie Grundt har sett saman eit lojalt lyttande band.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Eivind Trædal har sete i Oslo bystyre for MDG sidan 2015. I vår kom det fram at han stiller seg til disposisjon for stortingslista til MDG.

Foto: Cappelen Damm

BokMeldingar
Gjermund BakkeliHaga

Den tunge kampen mot bileufori

Eivind Trædal viser fram politikkens fallitt på transportfeltet i boka På ville veier.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Donald Trump talar til tilhengarane i Traverse i Michigan 25. oktober.

Foto: Jim Watson / AFP / NTB

Samfunn

Trump ord for ord

Kva seier Trump på folkemøta? For å få eit inntrykk av kva han vil formidla til møtelyden, trykkjer vi den første delen av talen han heldt i vippestaten Michigan førre helg.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle
Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Flytande gull: Få ting er så godt som olivenolje – om han er rette typen.

Foto: Pxhere.com

Frå matfatetKunnskap

Olivenolje

Jomfruer veit visst ikkje alltid å ta seg betalt.

Siri Helle

les DAG OG TID.
Vil du òg prøve?

Her kan du prøve vekeavisa DAG OG TID gratis i tre veker.
Prøveperioden stoppar av seg sjølv.

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Komplett

Papiravisa
Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis

Digital

Digital utgåve av papiravisa
Digitale artiklar
Digitalt arkiv
Lydavis