Det er ikkje til å kome bort frå at samfunnet vårt er både komplekst og i stadig endring. Desse trekka viser seg i kunsten. Det er nettopp kunstens vesen å spegle samfunnet han oppstår i. Samtidskunsten spenner over så mange ulike former for uttrykk at kunstomgrepet er nær ved å rivne. Det er ikkje alltid så lett å vite korleis ein skal tolke arbeidet ein ser på. Er dette noko for meg? Kanskje kjem kjensla av å mangle ein vesentleg kunnskap for å forstå verket, og panikken brer seg gjennom kroppen.

Då er det viktig å kome i hug den amerikanske forfattaren Siri Hustvedt, som liker å kome med utsegn som dette: Kunst er som sex. Om du ikkje slappar av, kjem du ikkje til å nyte det. Ho skriv mest om litteratur, men utsegna kan like godt nyttast om bildekunst. Dersom ein går inn i eit galleri med ein skrekk for å dumme seg ut, seier det seg sjølv at utbyttet ikkje vert så mykje å skryte av.

Så ein må senke skuldrene. Store delar av kunsten har gode inngangsportar, brulagde av erfaringar som vi kjenner godt frå andre delar av tilveret. Her er «Odyssey» (2015) og «Tyres» (2015) av den kinesiske kunstnaren Ai Weiwei (f. 1957) eit godt døme. Kunstnaren tek føre seg ei hending vi kjenner godt frå media: flyktningane som med livet som innsats kryssar Middelhavet. Verket er utforma som eit tapet som er klistra på alle veggene i ein utstillingssal. Tapetet kan lesast som ein teikneserie, med rikhaldige skildringar frå den farefulle ferda. Samstundes som innhaldet er hjarteskjerande, framstår tapetet som dekorativt.

Spreidd over golvet ligg livbøyer. Dei verkar så lette og mjuke, men ser ein nærare etter, oppdagar ein at dei er hogde ut av marmor. Det som skal berge liv, er det motsette.

Dette første laget er lett å avlese for oss som lever i dag. Sjølv om ein ikkje har kunnskap om kunst, kan desse to verka gje ei sterk oppleving, og vere ein augeopnar for lidingar som vi har sett oss blinde på.

Samstundes har verka mange fleire lag. Tileignar ein seg kunnskap om tidleg gresk og egyptisk vegmåleri og vasekunst, vil ein oppleve bildespråket i tapetet på ein ny måte, for her er mange interessante referansar. Les ein i tillegg Odysseen av den greske diktaten Homer, finn ein parallellane som er bakte inn i teikningane til Weiwei. Når ein endåtil les seg opp på biografien til den kinesiske kunstnaren, og på korleis han slåst for menneskerettar i sitt eige land, vert verket endå rikare.

Jo meir kunnskap og innsikt ein har, jo større utbytte får ein av kunsten ein ser på. I tillegg kjem det fram fleire perspektiv som kan gi oss nye og rikare forståingar av røyndommen vi beveger oss i. Berre hugs å halde skuldrene låge.

Eva Furseth