Utstilling

Leonard Rickhard:

Før og etter solnedgang

12. september 2020–14. februar 2021
Kurator: Märit Aronsson
Trondheim kunstmuseum

Gjennom åra har arendalskunstnaren Rickhard hatt omfattande utstillingar ved dei største institusjonane i landet, mellom anna som festspelutstillar i Bergen (2009) og i ei stormønstring ved ARoS – Århus Kunstmuseum (2016). Han er også kjend for uredde meiningar om kunsten, eg skulle gjerne sett fleire som var like dristige og samstundes velformulerte i kunstdebattane.

Frå golv til tak

No har han fylt heile andre etasje i Trondheim Kunstmuseum med teikningar og måleri på storleik med to handflater, så vel som måleri i format som strekker seg frå golv til tak. Dei største bilda er monterte i dei tjukkaste rammene eg har sett – trekonstruksjonar som stikk nær ein halvmeter ut frå veggen, såleis dannar dei noko som kjem nær den skulpturale forma til altartavler.

Utstillinga inneheld arbeid frå 90-talet til i dag og viser at han held seg trufast til den stilen og det uttrykket han utvikla på 80-talet, då han slo igjennom for fullt. Fleire av dei nyare arbeida har rett nok innslag av collage; små detaljar av bilda er pusla inn i heilskapen, noko som skaper ein elegant relieffverknad.

Her er også stilt ut ein heil vegg av skisser til måleria. Rickhard er ein god teiknar, og arbeida fungerer godt på eiga hand. Det er spennande å fordjupe seg i dette frodige og rikt varierte mylderet av små arbeid.

Uro

Arbeida til Rickhard er kjenneteikna av ei helt spesiell kraft. Det kviler ei underleg stemning over dei – ei form for uro, eit ubehag som vekker noko i oss, ei form for eksistensiell angst som ikkje er lett å setje fingeren på. Ein berre anar dette, litt på same måte som hos den polske forfattaren Witold Gombrowicz i romanen Kosmos frå 1967, der ørsmå underlege handlingar kryp inn i hovudpersonane, som i aukande grad vert prega av ei uhygge.

Kvar gong eg står framfor arbeida til Rickhard, undrar eg meg over korleis han klarer å mane fram slike opplevingar i oss som ser på, noko som er paradoksalt med tanke på den slåande harmoniske og reint sagt estetiske fargebruken. Det er ei nyting i seg sjølv å granske korleis han får fargane til å klinge i finstemde, matte tonar, korleis han utforskar nye palettar for kvart einaste bilde. Den tekniske kvaliteten på arbeida er framifrå, dei er omhyggeleg pensla ut, gjerne over fleire år.

Heller ikkje motiva har noko i seg som plar skape slike kjensler i oss. Karakteristisk for verka er ei kjølig, analytisk skildring, der det er lagt inn riss av underlege tekniske innrettingar og grunnplan av bygningar i motiva. Her er måleriet «I ettermiddagslyset» (2015–16) typisk. Lerretsflata er fylt av bygningar, eit solfylt landskap, silhuetten av ein mann. Kan hende vert det uroande vekt av fråværet av det vi kunne forvente i motiv som dette, noko som manglar? Samstundes kan eg ikkje setje fingeren på kva ein skulle tilføre for å dølje denne uroa.

Det gåtefulle

Korleis verka kan tolkast, er sanneleg ikkje godt å seie. Rickhard arbeider med tette utsnitt. Såleis kjem vi nært på, og det kjennest som det som hender i bilda, har noko med oss å gjere. Det er som om dei rikt detaljerte verka er fulle av spor som til saman dannar ei historie, men på same vis som i draumen heng dei ikkje heilt saman, og samanhengen glepp. Dette gåtefulle ved verka gjer at vi kjem attende til dei, gong på gong.

I kvar av utstillingssalane har museet valt å klistre små sitat frå kunstnaren på veggen. Dei kunne godt ha valt ut meir interessante tekstar, også monteringsmåten verkar underleg halvhjarta i møte med så grundig gjennomarbeidde verk som desse.

Sjølv om det er eit stort privilegium å sjå så mange arbeid av Rickhard samla, og eg har hatt fleire gjevande rundar i utstillinga allereie, må eg innrømme at utvalet av arbeid ikkje trefte meg heilt. Her var nokre arbeid som ikkje heilt var på høgda, og godt kunne vore sløyfa. Andre verk ville hatt godt av å få ein god del meir luft kring seg.

Det sterkaste av alle bilda eg såg i Trondheim Kunstmuseum, er dessutan det digre måleriet «Stort analytisk bilde i rødt – mellom konstruksjon og sammenbrudd» frå 1984–85, som er i museets eige. Verket heng underleg nok ikkje i utstillinga Før og etter solnedgang. Det er plassert i den faste utstillinga i 1. etasje og er ein godbit for den ekstra observante. Det er kanskje ikkje tilfeldig at det heng ved sidan av eit måleri av Edvard Munch?

Eva Furseth