Drama

Regi: Matthias Glasner

Sterben

Med: Lars Eidinger, Corinna Harfouch, Lilith Stangenberg, Ronald Zehrfeldt, Hans-Uwe Bauer
Kinofilm

Dirigenten Tom (Eidinger) arbeider med storverket Sterben, eller «å døy» på godt norsk. Samstundes nærmar den demenssjuke faren Gerd (Bauer) seg døden og blir send på institusjon. Mora Lissy (Harfouch) er likeglad og har sjølv alvorlege problem med helsa.

Tom har ikkje tid eller emosjonelt overskot til nokon av dei. Systera Ellen er oppteken med å helle i seg mest mogeleg alkohol. I fem kapittel med ulike perspektiv dissekerer filmskapar Matthias Glasner den sjukeleg dysfunksjonelle familien.

Lakonisk lått

Glasner vann Sølvbjørn for beste manus på Berlinalen for Sterben. Det forstår eg godt. Korleis han har sydd saman delane og får drivet til å halde seg i over tre timar, er ei bragd. Filmen er proppa av originale og fine vriar. Dei fleste gjer vondt.

«Dette er galgen­humor med tungt trykk på galgen.»

Ein deprimert og destruktiv komponistkamerat, bakfulle tannlegar ute av kontroll, ei absurd rolle som surrogatfar for ein tidlegare kjærast krydrar tilværet. Når litt lått lurar seg på, gapar eg av undring. Det blir ingen rullande gapskratt.

Humoren er så bekmørk at eg ler av at filmen blir kalla ein komedie. Dette er galgenhumor med tungt trykk på galgen. Ein kan samanlikne Sterben med den formidable Min pappa Toni Erdmann av Maren Ade frå 2016, men dramaet til Matthias Glasner er mørkare, lengre og meir nådelaust. Ein annan parallell er Tár av Todd Phillips frå 2022. Portrettet av ein frustrert dirigent i skvis har fellestrekk, men Tom har korkje stor suksess eller stjernestatus. Regissøren kan rett nok seiast å ty til muntrare tonar no enn i den grenselaust grimme Den frie viljen, som Glasner òg vann ein Sølvbjørn for i 2006.

Bravissimo

Rekkja av relativt usympatiske figurar er lang. Alle er truverdige. Dei slakke banda mellom dei er meisterleg skildra. Kvar einaste skodespelar gjer ein framifrå jobb. Spesielt Corinna Harfouch som mora er rågod. Ein alt anna enn kjærleg prat mellom ho og Tom tek kaka. Det harde ytret lèt små glimt skine gjennom augo. Men er det varme der inne? Neppe.

Lars Eidinger er òg briljant i hovudrolla. Den komplekse karakteren får alt han treng av den eineståande Eidinger. Han har lang fartstid med roller i fleire land for skarpe regissørar som Maren Ade, Claire Denis og Olivier Assayas. Der hans Tom er ein protagonist ein kan halde nokolunde med, gjev den hemningslause systera Ellen filmen litt godt taima action med fyllekulene sine. Lilith Stangenberg har energien rolla krev.

Glasner briljerer både som instruktør for skodespelarane og som manusforfattar. Han er den andre tyskaren som blandar seg inn i kampen om topplasseringar dette filmåret. Lærerværelset av Ilker Catak er heilt i tetsjiktet saman med Sterben. Båe er påkjenningar. Båe er praktfulle filmar. Høyrest det å pine seg med dryge tre timar med sosial smerte tungt ut? Då tek du feil. Denne filmen må du sjå. Kanskje spreier tragikomisk lått seg i kinosalen òg.

Håkon Tveit

Håkon Tveit er lektor i latin­amerikansk kultur og historie ved Universitetet i Bergen og fast filmmeldar i Dag og Tid.