Drama / komedie

Regi: Ruben Östlund

The Square

Med: Claes Bang, Elisabeth Moss, Christopher Læssø

I ei rekkje av sannsynlege og usannsynlege scenario følgjer me den kunstnariske leiaren på eit av dei største musea i Stockholm, Christian (Bang). Ein uvanleg start på dagen er også starten på eit samansurium av framtidig absurde hendingar som til slutt stiller han til veggs med eigen innsats både som leiar, som far og som menneske.

Sjølv ein ape

I opningsscena sit den smart kledde Christian med raud brilleinnfatning og tørkle i halsen – ein prototype på kunstmannen, vil mange seia. Han vert intervjua av den amerikanske journalisten Anne (Moss) som spør kva som er meint med teksten i programmet. Her kjem kjende, men – i alle fall for meg – kjære innvendingar til det som kan kallast kunstnarisk kansellispråk, og Christian strevar med å forklara kva som ligg bak den kaudervelske opphopinga av «konseptualitet» og «dikotomi» og andre vendingar. Det blir klart at regissør Ruben Östlund er ute på klisjékrigsstien – til gagns. Og det kan vera ein interessant sti å gje seg inn på, både for han og for sjåaren. For kven gjer han til slutt narr av?

Nyfiken

Folk går hastig forbi tiggarar, hastig forbi salspersonen som spør «Vil du vera med og berga eit liv?». Me har ikkje tid til det. Det er klart det vert overtydeleg, men han held seg på den humoristiske sida av refs, slik at vrengebiletet ikkje kjennest for nedtrykkande. Måten han fangar samtida på, minner meg om den svenske klassikaren Jag är nyfiken – gul (1967) som vekte både irritasjon og begeistring – og ikkje minst latter – då han kom ut. Ingen får sitja på nokon høg hest og kjenna seg trygg for satiren. Er det eigentleg eg sjølv som vert sparka utan at eg legg merke til det? Eg er med andre ord heller ikkje heva over kritikken, sjølv om det er freistande å tenkja «dei» i staden for «meg». Og på same måte som regissør Östlund dreg fram det ibuande svake i menneska i Turist (2014), er dette også ein klar, raud tråd i The Square.

Spegelen

Det beste med denne i overkant lange filmen (2 timar og 20 minutt) er kor utruleg underhaldande og festleg han gjennomgåande er. Til og med Bobby McFerrin, som står for a cappellamusisering, fungerer. Og om du er allergisk mot performance, så kan du likevel sjå fram til scena der apemannen Oleg tek kunstforma til eit nytt nivå. Eg diggar også den særs naturtru klønete, kleine fyllesexscena mellom museumsdirektøren og den amerikanske journalisten. Eg tippar dette er nærare sanninga enn det du vanlegvis vert servert i filmar med pene menneske som hamnar i sengehalmen. Ruben Östlund klarar å vri på det meste, slik at ingen er berre éin ting. Rollegalleriet spenner vidt og er mangfaldig. Alle nyansar vert viste fram, og spegelbiletet er så komplekst som berre eit ekte spegelbilete kan vera.

Brit Aksnes

Brit Aksnes er frilans kulturarbeidar og fast filmmeldar i Dag og Tid.