Sakprosa

Alferd Fidjestøl:

Mine kamper. Biografien om Drillo

Gyldendal

Då Noreg slo Brasil i fotball-VM i 1998 og dermed gjekk vidare til åttedelsfinalen, var eg på gutetur på Bømlo. I augekroken observerte eg to–tre minutt før slutt at han eine av oss hadde hive seg bak sofaen. TV-bileta vart for dramatiske. Så var det ut i jonsokkvelden for å bidra til det kollektive nasjonale jubelbruset, frå nokre fjellknausar på Bømlo, omgjevne av upåverka sauer. Bønda ifrå nord, avdeling Bømlo. No har mannen bak det norske fotballeventyret fått ein biografi som er han verdig.

Medrivande skrivestil

Biograf Alfred Fidjestøl skildrar korleis Brasil-spelarane lét seg provosere av Drillo under opptakten til kampen mot Noreg i Marseille. I sin vanlege brutalt ærlege stil hadde Drillo sagt til verdspressa at Brasil ville vore endå betre med han som trenar. Då Brasil oppskriftsmessig gjekk opp i leiinga, sprang Dunga, kapteinen, bort til Drillo på trenarbenken og viste tydeleg kva han meinte. Fidjestøl avsluttar kapittelet slik:

«Dungas gest var en fortjent korreksjon etter åtte års sammenhengende unntakstilstand for norsk fotball. Verden falt tilbake på plass.

Det var bare en ting. Det var fortsatt 12 minutter igjen av kampen.»

Slik vert kapittel 17 i boka avslutta som ei perfekt oppbygging til det neste kapittelet, «12 minutter». Som lesar vert ein riven med.

Varemerket

Boka er ein uavhengig og kritisk biografi, slår forfattaren fast i etterordet. Men Drillo er hovudkjelda, og det er i hovudsak hans versjon som får fargeleggje enkelthendingane.

Store delar av boka er om kampar. Er du ikkje interessert i fotball, vil boka vere keisam. Men for fotballinteresserte gjev lesinga mange feststunder. Solid fotballfagleg analyse gjer at også sportshendingar vi veit utfallet av, vert interessante.

Med unnatak av ein del forteljingar frå oppvekstår og familieliv er det strengt teke ikkje mange nye ting som kjem fram. Det er ikkje nødvendigvis ei innvending mot boka. Verdien av historieforteljing er ikkje avhengig av nye avsløringar. Det handlar også om å få ein truverdig versjon og ei god forståing av hendingar med kjent utfall.

Eit døme er frå tida då Drillo var trenar for Wimbledon i øvste divisjon i England. Drillo sleit med å få fleire av spelarane med på å følgje speleprinsippa. Kapittelet viser korleis spelet i kulissane, med ein styreformann, medtrenar og somme spelarar som stundom var illojale, øydela for spelet på banen. Forteljingane frå innsida gjer at det større biletet vert utfyllande og nyanserikt.

Fidjestøl gjev innblikk i Drillos oppvekst i overgangen frå industrisamfunn til kunnskapssamfunn. Drillo har ein fot i arbeidarklassen og ein fot i den akademiske delen av middelklassen. Bakgrunnen hans forma det drilloske varemerket: å seie ting direkte – og lite på faget.

NFFs skamplett

Biograf Alfred Fidjestøl har hovudfag i filosofi, og han har tidlegare gjeve ut ei rekkje bøker. Tematikken varierer frå apen Julius til filosofen Hans Jonas. Fidjestøl er stilsikker og kompetent og set ledig hendingsgangen inn i ein større samfunnssamanheng. Det skil framstillinga frå standard sportsjournalistikk.

Drillo var tidleg ute med innføringa av soneforsvar og framoverfotball, han innførte videoanalyse og hausta stor gevinst for noko så trivielt som at han skjøna seedingssystemet til FIFA. Det spelte faktisk inn for Noregs vinnarsjansar i kvalifiseringa til store meisterskapar.

Drillo tok over landslaget også i ein periode nummer to, med ganske gode resultat. Men ein vonlaus kombinasjon av tabloid sportsjournalistikk og udugelege NFF-leiarar slo til. Like før avgjerande kvalikkampar fjerna NFF Drillo. Dei sette inn Per-Mathias Høgmo, som tidvis vart ein ufrivillig klovn, med sitt oppstylta og dels uforståelege språk og mangel på resultat.

Fidjestøl får fram det uverdige i avskjeden som NFF-leiarane Yngve Hallén og Kjetil Siem gav Drillo. Det er ein skamplett i norsk idrettshistorie.

«Rett fotball»

I dag erkjenner dei fleste kor unik Drillo-æraen var. Og for Drillo sjølv vart sirkelen slutta då Lars Lagerbäck, systematikar og ikkje estetikar, vart ny norsk landslagstrenar. At arven no er i trygge hender, må vere godt å vite for den 78-årige pensjonisten.

Drillo-biografien vitnar om at fotball er for viktig til å bli overlaten til sportsjournalistar: Hadde norsk presse styrt norsk fotball, ville kongstanken til Drillo om effektiv fotball vorte kvelt i fødselen. Det var for mykje fagspråk og for lite vakkert spel.

Typisk er den følgjande kommentaren etter nok ein norsk siger på bortebane: «Da hjemmelaget kjørte over oss de første 20 minuttene i går, fikk de vist oss hvordan fotball egentlig skal spilles.» At Noreg vann kampen 2–0 og var effektive, var no ein ting. Men vi spelte jo ikkje fotball rett.

Flo-pasninga

Denne diskusjonen om effektiv kontra ballkontrollerande fotball var tidvis like polarisert som den amerikanske valkampen. I ettertid går det vel an å vedgå at begge sidene hadde nokre poeng. På den eine sida var den norske stilen meir enn Flo-pasninga. På den andre sida er ikkje stadige langpasningar vakkert. Fotball har eit estetisk element – jamvel om det vi ser på som vakkert, endrar seg over tid.

Men same kva, det viktigaste er no å vere effektiv og vinne. Fint spel åleine vil aldri utløyse jubelbrøl frå fjellknausar på Bømlo.

Svein Tuastad

Svein Tuastad er statsvitar ved Universitetet i Stavanger.